Mannetje vliegend hert. Foto: René Krekels.
Het vliegend hert (Lucanus cervus) is de grootste Nederlandse kever. Vooral de mannetjes spreken tot de verbeelding, zij zijn tot wel 9 cm groot en hebben immense gewei-vormige kaken. Deze indrukwekkende kaken worden slechts gebruikt om rivaliserende mannetjes en gewillige vrouwtjes te imponeren en niet om mee te eten. De vrouwtjes zien er minder opvallend uit, ze missen deze markante kaken en zijn veelal een stuk kleiner.
Het vliegend hert heeft zijn naam te danken aan die imposante kaken van de mannetjes die lijken op een hertengewei. Ook de wetenschappelijk naam is hiervan afgeleid: Cervus is de geslachtsnaam voor herten, de wetenschappelijk naam voor edelhert is Cervus elaphus. Bescherming Er zijn twee Europese wetten waarin de bescherming van het vliegend hert geregeld is: de Conventie van Bern uit 1979 en de Habitatrichtlijn, waarvan gebiedsbescherming geëffectueerd wordt via Natura 2000. Het vliegend hert is opgenomen in annex 3 van de Bern-conventie. Dat wil zeggen dat iedere lidstaat regels moet vaststellen die ervoor moeten zorgen dat populaties van deze soorten niet in gevaar komen. In Nederland heeft dat voor de doelstelling gezorgd dat van alle beschermde soorten die in 1982 in ons land voorkwamen er in 2020 levensvatbare populaties aanwezig moeten zijn, om zo duurzame instandhouding te waarborgen. Het vliegend hert is in de Habitatrichtlijn opgenomen in bijlage 2. Voor deze soorten geldt een lidstaatoverstijgend gemeenschappelijk belang en is het aanwijzen van speciale beschermingszones vereist. De soorten van de Habitatrichtlijn zijn in Nederland integraal overgenomen in de Flora- en faunawet en genieten op die manier wettelijke bescherming. In oktober 2005 is de nieuwe Natuurbeschermingswet in werking getreden en zijn de natuurgebieden uit de Europese Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn in de nationale wetgeving verankerd.
Waarnemingen Een ontmoeting met dit dier, zeker met een mannetje, blijft velen meestal helder voor de geest staan. We willen alle mensen die ooit zo'n ervaring hebben gehad vragen om de waarneming door te geven. Op die manier kunnen wij proberen om met behulp van al die waarnemingen zinvolle suggesties te doen met betrekking tot het behoud van deze soort in ons land. Waarnemingen kunnen doorgegeven worden door ze, voorzien van een foto, in te voeren op waarneming.nl. Voorkomen Het vliegend hert is, voor de ontwikkeling van haar larven, afhankelijk van door schimmels aangetast rottend eikenhout. Vroeger was dit aanwezig in de vorm van langzaam wegkwijnende zeer oude eiken. Deze zijn er al lang niet meer in Nederland. De plaatsen waar de soort de laatste 200 jaar heeft kunnen overleven in ons land zijn de plekken waar dit type hout min of meer kunstmatig aanwezig was. Veelal in de vorm van hakhout cultuur. Hier bleven stompen staan die uiteindelijk wegrotten. Het verspreidingsgebied is daardoor beperkt.
John Smit EIS Kenniscentrum Insecten Postbus 9517 2300 RA, Leiden john.smit@naturalis.nl
Meer informatie op het soortenregister
Nieuwsbrief 1 nov_2021
Momenteel wordt gewerkt aan het opzetten van een landelijk netwerk van monitoringsroutes. Qua methode wordt aangesloten bij de internationale initiatieven, om op termijn niet alleen in Nederland een trend te kunnen berekenen maar deze ook onderling te kunnen vergelijken en uiteindelijk hopelijk een Europese trend te kunnen genereren. Deze monitoring kan uitstekend uitgevoerd worden door vrijwilligers, met enige begeleiding, en kost niet veel tijd. Het transect lopen kost 30 minuten, en moet tijdens de vliegtijd (eind mei - eind juli), een keer per week op een avond gelopen worden. Interesse? Meldt je dan aan bij eis@naturalis.nl onder vermelding van vliegend hert monitoring. Lees hier het hele bericht.
Vrouwtje vliegend hert. Foto: John Smit.