Tentakel 30

Tentakel 30
Nummer 30 - 21 juli 2016

 
1000-soortendag Haringvlietgebied

In 2018 gaan de Haringvlietsluizen op een kier. Die stap willen het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, Sportvisserij Nederland, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland en ARK Natuurontwikkeling aangrijpen om de ooit zo unieke deltanatuur van het Haringvliet weer nieuw leven in te blazen.

Vooruitlopend op de Kier werkt deze coalitie aan de ontwikkeling van getijdenlandschap rond het Haringvliet. Landbouwgrond wordt opgekocht en omgevormd tot natuur. Door oevers af te graven komt een groter deel van de natuurgebieden onder invloed van het getij en nemen slikken en platen in omvang toe.

EIS Kenniscentrum Insecten is door ARK Natuurontwikkeling en het Wereld Natuur Fonds uitgenodigd om een 1000-soortendag te organiseren in het Haringvlietgebied. Deze zal plaatsvinden in het weekend van 16-18 september.

Meer info en opgeven
Deelnemers aan deze 1000-soortendag in het Haringvlietgebied kunnen zich opgeven bij ondergetekende en ontvangen dan uitgebreidere info. Er bestaat (een beperkte) mogelijkheid tot overnachting.

Ed Colijn
ed.colijn@naturalis.nl

top

Nieuwe kolonies van de exotische mier mediterraan draaigatje gezocht

De exotische mier mediterraan draaigatje, Tapinoma nigerrimum, is in 2013 in Nederland ontdekt in Wageningen en eerder dit jaar gemeld in een publicatie. Na het verschijnen van het artikel, is de soort al in twee andere steden gevonden. Het lijkt er dus op dat de soort in Nederland invasief aan het worden is. Het vermoeden is dat de mier op al meer plekken voorkomt en EIS wil het voorkomen in kaart brengen.

Het mediterraan draaigatje is te herkennen aan de grote nesten die ze aanleggen met vele nestopeningen, kratervormig opgeworpen zand rondom de nestopeningen en straten van werksters naar plekken met voedsel en tussen nestopeningen. De mieren maken hun nesten in stedelijk gebied onder de stoep en in tuinen, en de werksters kunnen ook binnenkomen via gaten in de muur.

In het recente artikel staan ook determinatiekenmerken van de mieren zelf en een foto van de nestopeningen. Wie nieuwe kolonies vindt, wordt verzocht contact op te nemen met EIS Kenniscentrum Insecten.

Bron
Noordijk, J. 2016
Leefwijze van Tapinoma nigerrimum (Hymenoptera: Formicidae), een nieuwe exotische mier in Nederland
Entomologische Berichten 76: 86-93

Foto: Theodoor Heijerman

top

Vliegende herten gezocht

Het vliegend hert is zeldzaam geworden in Nederland en is alleen nog bekend uit vijf leefgebieden. Het grootste, en daarmee belangrijkste, gebied bevindt zich op de Veluwe. Lange tijd werd gedacht dat de soort op de gehele Veluwe voorkomt, maar van de meeste vindplaatsen in het zuidelijke deel zijn recent geen waarnemingen meer gedaan. Het verspreidingsgebied bevindt zich vrijwel geheel ten noorden van de snelweg A1. Maar de laatste paar jaar wordt het vliegend hert af en toe waargenomen rond Radio Kootwijk en was er zelfs een waarneming bij Hoenderloo. Zou de soort dan toch ook in het zuidelijk deel voorkomen, of eindelijk een keer in het nationaal park de Hoge Veluwe aangetroffen worden?

Dit jaar hopen we meer duidelijkheid te krijgen met betrekking tot het voorkomen in het zuidelijk deel van de Veluwe, en wie weet duikt de soort eindelijk (weer) op in het gebied van de gemeente Ede, waar de soort jaren geleden nabij Harskamp is waargenomen, en er enkele onbevestigde waarnemingen zijn rond de Ginkelse heide.

Oproep
Hierbij willen wij een ieder oproepen om waarnemingen van het vliegend hert door te geven, het liefst voorzien van een foto. De gegevens die we in ieder geval graag ontvangen zijn:
  • het geslacht
  • het aantal individuen
  • de datum
  • een zo nauwkeurig mogelijk omschreven vindplaats
Ook aantekeningen over het gedrag zijn zeer welkom. Vergeet niet uw naam en e-mailadres of telefoonnummer te vermelden, zodat eventuele details nagevraagd kunnen worden. Oude waarnemingen zijn uiteraard ook welkom.

De waarnemingen kunnen ingevoerd worden op de websites Waarneming.nl, Telmee of via de website van EIS Kenniscentrum Insecten. Ook kunnen waarnemingen per e-mail opgestuurd worden. Per post doorgeven kan ook: EIS Kenniscentrum Insecten, Antwoordnummer 10430, 2300 WB Leiden (geen postzegel nodig).

Voor meer informatie zie deze pagina op de EIS-website.

Foto: Rene Krekels.

top

Walnootboorvlieg (Rhagoletis completa) rukt op

Op 18 juli is een nieuwe locatie gevonden waar een notenboom was aangetast door de walnootboorvlieg (foto rechts). Ditmaal in Oeffelt (Noord-Brabant), een stuk noordelijker dan de eerste waarnemingen van vorig jaar: Helden (Limburg) en Helmond (Noord-Brabant).

In de boom hingen diverse aangetaste noten (foto links). Het begin van de verkleuring van de bolsters is al duidelijk zichtbaar, maar de larven zijn nog erg klein en dus moeilijk te vinden.

Mocht je aangetaste noten tegenkomen in een walnotenboom (Juglans regia) of zwarte (wal)notenboom (Juglans nigra), dan hou ik me ten zeerste aanbevolen voor een melding, het liefst voorzien van een foto en idealiter een foto van de larven die er in zitten.

Waarnemingen kunnen doorgegeven worden aan eis@naturalis.nl.

John Smit

top

Bijen van het Dwingelderveld

EIS Kenniscentrum Insecten inventariseert dit jaar de bijen van het Dwingelderveld voor Natuurmonumenten. Het is deels een herhaling van een inventarisatie van 16 jaar geleden, zodat hopelijk een beeld verkregen wordt over de voor- of achteruitgang van de bijen in het terrein.

De zomerronde moet nog gedaan worden en enkele doelsoorten ontbreken nog, maar diverse andere bijzondere soorten zijn al wel aangetroffen. Zo is de zadeldwergzandbij Andrena falsifica op diverse plekken in het terrein aangetroffen, een soort die toch maar van enkele plekken in het land bekend is.

Een andere bijzondere soort is Rinks Maskerbij Hylaeus rinki, deze maakt haar nestjes in holle stengels zoals braam. Bijzonder was te zien dat de heidehommel Bombus humilis nog in het gebied voorkomt. Deze zeer zeldzame hommel is zeer sterk achteruitgegaan de afgelopen decennia en is nu slechts nog bekend van enkele locaties in het noorden. In het Dwingelderveld werden op één locatie diverse exemplaren aangetroffen, waaronder de zeldzame donkere vorm (zie foto).

Helemaal bijzonder, tenminste voor een vliegenman, was de vondst van de vermeende parasiet; de blaaskopvlieg het zwart knuppeltje Physocephala nigra (zie foto). Eveneens een zeer zeldzame soort die parasiteert op de moshommel en vermoedelijk ook op de nauw verwante heidehommel.

John Smit

top

On-line determineren met Soortzoekers

Het is momenteel toptijd in de natuur. Overal zie je insecten en andere dieren. Om natuurwaarnemers een handje te helpen bij het op naam brengen van al die beestjes lanceren wij onze nieuwe lijn digitale determinatiesleutels op Soortzoekers.

Met deze digitale determinatiesleutels kun je op een makkelijke manier soorten in de Nederlandse natuur op naam brengen. Momenteel zijn er soortzoekers voor onderstaande groepen: In de komende tijd zullen diverse nieuwe groepen worden toegevoegd. De sleutels zijn bedoeld voor natuurwaarnemers, -fotografen en onderzoekers. Iedereen die een soort op naam brengt wordt verzocht de waarneming in te voeren via Telmee of Waarneming.nl.

Het project Soortzoekers wordt georganiseerd door Naturalis Biodiversity Center en EIS Kenniscentrum Insecten. De inhoud van de sleutels is verzorgd door Stichting ANEMOON, RAVON, Zoogdiervereniging, EIS Kenniscentrum Insecten en De Vlinderstichting. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, BIJ12 en de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting.

top

This Side of Paradise 2016


In augustus organiseren Waarneming.nl en Veldshop.nl, voor het tweede jaar, het congres festival This Side of Paradise, een meerdaags natuurevenement dat inhoudelijke lezingen en excursies combineert met andere goede dingen in het leven.

Locatie: De Biotoop, Kerklaan 30, Haren (Gr.).
Datum: 26, 27 en 28 augustus 2016.

Overnachten kan op de camping, op een slaapzaal, of je regelt zelf iets in de buurt!

Het overzicht van de lezingen en workshops is hier te vinden en wordt voortdurend aangevuld.

Aanmelding via thissideofparadise.nl/tickets/.

Voor de jeugd van 7 jaar en ouder wordt, samen met de JNM (Jongeren in de Natuur), een programma samengesteld.

Meer info op de website van This Side of Paradise of in de extra waarneming.nl nieuwsbrief.

top

Lieveheersbeestjesproject 2016


2016 is het tweede en tevens laatste jaar van het lieveheersbeestjesproject. In het eerste jaar zijn er bijna 18.000 waarnemingen ingevoerd waarvan een groot deel met foto. Samen met de gegevens uit de collectie van Naturalis en gegevens van keveraars van de Nederlandse Entomologische Vereniging geeft dit een heel mooi beeld van de huidige en historische verspreiding van lieveheersbeestjes.

In 2016 gaan we aandacht geven aan enkele minder goed onderzochte gebieden. Een overzicht van bezochte gebieden is hier te vinden. Enkele gebieden waar nog veel 5 bij 5 km hokken slecht onderzocht zijn betreffen de veenweidegebieden van Noord- en Zuid-Holland, het westen van Noord-Brabant, de Flevopolders en grote delen van het noorden en westen van Friesland.

Dit jaar vindt er nog een aantal lieveheersbeestjes-excursies plaats. Veel van deze excursies zijn samen met KNNV afdelingen of vlinder/libellenwerkgroepen. De volgende excursies staan nog gepland voor dit jaar:

3 september West-Brabant, Vlinderwerkgroep De Lokker, Sprundel
10 september West Overijssel, KNNV Zwolle
24 september Drenthe, Libellenwerkgroep Drenthe


Als je mee wilt op een excursie stuur dan een berichtje naar Vincent Kalkman (vincent.kalkman@naturalis.nl). Je krijgt dan informatie over waar en wanneer er verzameld wordt.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Gratis gids bijvriendelijke inrichting landbouwgebieden
Gratis te downloaden: een handleiding voor de bijvriendelijke inrichting van landbouwgebieden. Bloemrijke akkerranden inzaaien, dat kunnen we allemaal wel. Maar is dit altijd de beste manier om een bloemrijke vegetatie te krijgen? En hoe houd je het bloemrijk? En hoe zorg je voor de nestelgelegenheid die bijen zo nodig hebben? En hoeveel oppervlakte van zulke habitat is er eigenlijk nodig in landbouwgebieden?

Deze en andere vragen komen aan bod in een goed verzorgde Engelstalige uitgave van het Centre for Ecology & Hydrology. Een helder, rijk geïllustreerd werk dat iedereen zou moeten lezen die zich bezighoudt met de inrichting en het beheer van landbouwgebieden.

Klik hier voor meer info en gratis download.

Brabantse bijen onder de loupe
De Provincie Noord-Brabant voert actief bijenbeleid en wil dit de komende jaren blijven doen. Voor een goede bescherming van de Brabantse bijenfauna wilden ze eerst goed weten hoe deze fauna er voor staat. Met welke soorten gaat het goed en met welke slecht? Voor welke soorten heeft Noord-Brabant een belangrijke landelijke verantwoordelijkheid? Wat zijn de belangrijkste leefgebieden voor bijen in de provincie?

Deze vragen worden beantwoord in de zojuist verschenen rapportage De bijenfauna van Noord-Brabant: trends, prioritaire soorten en beheertypen. De rapportage is opgesteld op verzoek van de Provincie Noord-Brabant door EIS Kenniscentrum Insecten en bureau Ecologica BV.

Uit Noord-Brabant zijn 280 soorten bijen bekend. Hiervan zijn er 127 stabiel of toegenomen, 89 afgenomen en 64 verdwenen uit de provincie. Afhankelijk van de gebruikte criteria zijn er 14 tot 37 bijensoorten waarvoor Noord-Brabant op landelijke schaal een bijzondere verantwoordelijkheid heeft. De meest belangrijke habitats voor bijen in Noord-Brabant zijn vochtige heide, droge heide, stuifzand, nat schraalland, vochtig hooiland en droog schraalland.

Meer lezen? Download de rapportage van Bestuivers.nl.

Overige berichten Menno Reemer

top

Brachytron 18-1

30 juni verscheen de nieuwste uitgave van Brachytron, het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie.

In dit nummer o.a. een artikel over de herontdekking van de dwergjuffer (Nehalennia speciosa) in Nederland, en de herontdekking van de sierlijke witsnuitlibel (Leucorrhinia caudalis) in Vlaanderen.

Wanneer je voor € 20,- per jaar lid wordt ontvang je twee edities Brachytron per jaar gratis. Het nieuwe nummer is hier ook te bestellen.



Inhoud

3-15 De Donkere waterjuffer (Coenagrion armatum) in Nederland: een balans 15 jaar na de herontdekking - J. Bouwman, R. Ketelaar & E. Ruiter.
16-22 Ontdekking en studie van een populatie Dwergjuffers (Nehalennia speciosa) in Oost-Nederland - G. Dutmer
23-29 De Sierlijke witsnuitlibel (Leucorrhinia caudalis) na 100 jaar terug in Vlaanderen - F. Daemen, M. Huysmans, P. Munch & G. De Knijf
30-37 Libellen tellen in het Zwanenwater - J.J. Beukema & H. Smit
38-49 De terugkeer van de Rivierrombout (Gomphus flavipes) in Nederland. Nieuwe inzichten over ecologie en onderzoek - S. Turnhout, M. Wasscher & T. Termaat
50-56 Forcipomyia paludis (Diptera: Ceratopogonidae), een nieuwe libellenparasiet in Nederland - R. Manger & A. van der Heijden
57-67 Libellen in Zuid-Mauritanië, veertig jaar later - H.J. Dumont
68-69 Ontmoeting: Leve het toerisme! - S. Vanherck
70-72 Portret: Geelvlekheidelibel - R. van Grunsven & G. De Knijff
73-74 Recensie: Atlas of the European dragonflies and damselflies - R. van Grunsven
75 Recensie: Cahier d'identification des Libellules de France, Belgique, Luxembourg et Suisse - R. Demey
76-78 Recensie: Atlas der Libellen Deutschlands (Odonata) - A. van der Heijden

top

Nederlandse Faunistische Mededelingen 46

Deze week is nummer 46 van de Nederlandse Faunistische Mededelingen verschenen.

Daarin weer diverse nieuwe en herontdekte soorten en bijzondere waarnemingen voor de Nederlandse en/of Belgische fauna. Daaronder twee bijzondere spoorcicaden, diverse nieuwe vliegen, nieuwe mosdiertjes, nieuwe mariene borstelwormen en nieuwe wantsen.

Verder overzichten van de wantsen van de Waddeneilanden, de Nederlandse zoetwaterborstelwormen en de slakkendodende vliegen uit de genera Pherbellia en Ditaeniella, de herontdekking van Dryops striatellus en recente waarnemingen van de kleine bleekvlekwespbij Nomada baccata.

Het nummer zal binnenkort bij alle donateurs van EIS in de bus vallen.

Voor overige geïnteresseerden is nummer 46 voor € 15,- te bestellen via eis@naturalis.nl. De factuur wordt meegestuurd met de bestelling.

Je kunt natuurlijk ook donateur worden. Je ontvangt dan behalve de NFM ook de papieren EIS-Nieuwsbrief en de Entomologische Tabellen gratis. Opgeven als donateur kan via een mailtje aan eis@naturalis.nl of via deze webpagina.

Roy Kleukers


Inhoud

1-9 Twee bijzondere spoorcicaden voor Nederland: Kelisia monoceros en Ditropsis flavipes (Homoptera: Auchenorrhyncha: Delphacidae) - C.F.M. den Bieman.
11-14 Gampsocera numerata, een nieuwe halmvlieg voor Nederland en België (Diptera: Chloropidae) - J.C. Dek, A.J.G. Ligot & S. Raymaekers
15-18 Een vlieg erbij en een familie minder; Canace nasica nieuw voor Nederland (Diptera: Canacidae) - E. de Bree & J.C. Dek
19-35 Slakkendodende vliegen uit de genera Pherbellia en Ditaeniella in Nederland (Diptera: Sciomyzidae) - A. Barendregt
37-42 Vijfde aanvulling op de naamlijst van Nederlandse sluipvliegen (Diptera: Tachinidae) - Th. Zeegers, D. Belgers, J.C. Dek & B. Oving
43-48 Nieuwe mosdiertjes van Noordzeewrakken (Bryozoa) - M.A. Faasse, J.W.P. Coolen, A. Gittenberger & N. Schrieken
49-56 Dispersal of the invasive tubeworms Desdemona ornata and Pseudopolydora paucibranchiata to the Netherlands (Polychaeta: Sedentaria) - M.A. Faasse
57-85 Nieuwe en interessante Nederlandse wantsen vi (Hemiptera: Heteroptera) - B. Aukema
87-93 Wantsen van de Nederlandse waddeneilanden v (Hemiptera: Heteroptera) - B. Aukema & D.J. Hermes
95-100 Recente waarnemingen van de kleine bleekvlekwespbij Nomada baccata (Hymenoptera: Apoidea: Apidae) - J. Smit & H. Nieuwenhuijsen
101-114 Na ruim vijftig jaar weer een teken van leven van de ruighaarkever Dryops striatellus in Nederland (Coleoptera: Dryopidae) - H. Boonstra & M.B.P. Drost
115-164 Oligochaeten van brakke en zoute wateren in Nederland (Annelida: Oligochaeta) - T. van Haaren

top

Heidebeheer - Moderne methoden in een eeuwenoud landschap, nu als e-book

Onlangs is de titel Heidebeheer - Moderne methoden in een eeuwenoud landschap, waarvan de fysieke voorraad al een tijd uitverkocht was, weer een nieuw leven ingeblazen. Ditmaal als e-Book.

Het e-Book is geschikt voor pc, e-reader en tablet en alleen te bestellen via bol.com voor slechts € 9,99.

Het boek behandelt alles over heidebiotopen, heidebeheer en de effecten op flora en fauna:
  • achtergrondinformatie over heidelandschappen (ontstaan, waterhuishouding, achteruitgang, herstel en inrichting);
  • moderne en oude beheervormen zoals branden, aanleg van akkers en visgraatplaggen;
  • effecten op flora en fauna;
  • beheermaatregelen uitgewerkt voor elk heidebiotoop: zandverstuivingen, droge en vochtige heides en vennen;
  • monitoren: het nut van monitoring, vegetatie- en faunamonitoring en andere methoden;
  • lijst van heide- en stuifzandgebieden in Nederland en België met een zeer hoge floristische en faunistische waarde;
  • talrijke praktijkvoorbeelden, fraai geïllustreerd.

Jap Smits & Jinze Noordijk, 2013
Heidebeheer - Moderne methoden in een eeuwenoud landschap
KNNV Uitgeverij, 163 pagina's

top

Vierbandgroefbij (Halictus quadricinctus) na 63 jaar herontdekt in België

Tijdens een inventarisatie in het kader het Interregproject "Meer natuur voor Pittig Fruit" in Bekkevoort werd een vrouwtje Vierbandgroefbij aangetroffen door Natuurpunt Studie.

Deze grote groefbij werd sinds 1953 niet meer in België waargenomen. Meer onderzoek zal moeten uitwijzen of er een nestkolonie aanwezig is en of de vierbandgroefbij nog elders in België voorkomt.

De soort werd tien jaar geleden na een afwezigheid van circa 50 jaar ook in Nederland herontdekt op de Bemelerberg in Zuid-Limburg (Peeters & van Noordwijk, 2006).

Literatuur
Peeters, T.M.J. & C.G.E. van Noordwijk, 2006
De vierbandgroefbij, een bijzondere vondst op de Bemelerberg
Natuurhistorisch Maandblad 95: 186-189

Zie verder het artikel op Natuurpunt.be.

Foto: Michael Fritzsche

top

De sluipvliegen Kirbya moerens en Vibrissina debilitata, nieuw voor Nederland

De sluipvliegen Kirbya moerens en Vibrissina debilitata zijn onlangs voor het eerst in Nederland gevonden.

De vondst van de eerste soort past in een patroon van recente uitbreiding en de tweede soort is waarschijnlijk altijd over het hoofd gezien.

Hiermee komt het totaal aantal soorten sluipvliegen voor Nederland op 336.


Bron
Zeegers, Th., D. Belgers, J.C. Dek & B. Oving 2016
Vijfde aanvulling op de naamlijst van Nederlandse sluipvliegen (Diptera: Tachinidae)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 37-42.

Foto Kirbya moerens: Dick Belgers

top

Twee exotische kokerwormen nieuw voor Nederland

In een recent artikel in Nederlandse Faunistische Mededelingen worden de invasieve kokerwormen Desdemona ornata en Pseudopolydora paucibranchiata voor het eerst gemeld van het Nederlandse Noordzeegebied, respectievelijk Noordwest-Europa.

Beide soorten werden aangetroffen in ondiep water in het zuidwestelijk deltagebied. Voor beide is dit een noordoostwaartse uitbreiding langs de kust van Europa. De introductievector is onbekend.

Bron
Faasse, M.A. 2016
Dispersal of the invasive tubeworms Desdemona ornata and Pseudopolydora paucibranchiata to the Netherlands (Polychaeta: Sedentaria)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 49-56.

Foto Pseudopolydora paucibranchiata: Marco Faasse

top

Twee vliegen nieuw voor Nederland waarvan één ook nieuw voor België

In het laatste nummer van Nederlandse Faunistische Mededelingen worden twee nieuwe vliegen nieuw voor Nederland gemeld.

Gampsocera numerata is een klein vliegje, met opvallend gekleurde vleugels. In de afgelopen jaren is het halmvliegje (familie Chloropidae) zowel in België en Nederland voor het eerst aangetroffen. Waarschijnlijk is deze onopvallende soort altijd over het hoofd gezien.

Canace nasica is sterk gebonden aan kustmilieus. Ook deze soort werd recent voor het eerst uit Nederland gemeld.

Bronnen
Dek, J.C., A.J.G. Ligot & S. Raymaekers 2016
Gampsocera numerata, een nieuwe halmvlieg voor Nederland en België (Diptera: Chloropidae)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 11-14.

Bree, J.C. & J.C. Dek 2016
Een vlieg erbij en een familie minder; Canace nasica nieuw voor Nederland (Diptera: Canacidae)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 15-18.

Foto Gampsocera numerata: Roy Kleukers

top

Twee zeenaaktslakken nieuw voor Nederland

De afgelopen maanden zijn twee nieuwe zeenaaktslakken voor Nederland gevonden. Bij naaktslakken denken mensen al gauw aan de bruine slijmerige beesten in de tuin, maar als het gaat om zeenaaktslakken dan hebben we het over een hele andere wereld. Ze komen voor met bizarre vormen en kleuren.

De zeespriet-kroonslak Doto pinnatifida werd aangetroffen op zeespriet Nemertesia antennina in de Noordzee op het scheepswrak Elatma. Dit is de eerste en enige waarneming van deze soort op Nederlands grondgebied.

De witgezoomde knuppelslak Eubranchus linensis werd aangetroffen in de Oosterschelde en werd eerst verward als een kleurvariant van de bleke knuppelslak Eubranchus pallidus. Deze soort is te onderscheiden door de aanwezigheid van een dunne, witte lijn, die langs de zoom van de voet loopt, hier verwijst ook de naam linensis naar, de gelijnde.

Bronnen
Oonk, B. & L. van der Loos 2016
Nederland is een zeenaaktslak rijker: de witgezoomde knuppelslak
Nature Today.

Driessen F. 2016
De zeespriet-kroonslak: Nu ook in Nederland!
Nature Today.

Foto Eubranchus linensis: Bernard Picton

top

Nieuwe Nederlandse mosdiertjes van Noordzeewrakken

In het kader van het project Duik de Noordzee schoon worden visnetten van wrakken verwijderd. Onderzoek naar organismen die leven op dit materiaal levert belangrijke informatie op over de mariene biodiversiteit.

Zo werden bij een recent onderzoek maar liefst vier nieuwe soorten mosdiertjes voor de Nederlandse fauna aangetroffen: Aetea anguina, Bugulina flabellata, Escharoides coccinea en Turbicellepora avicularis.

Bron
Faasse, M.A., J.W.P. Coolen, A. Gittenberger & N. Schrieken 2016
Nieuwe mosdiertjes van Noordzeewrakken (Bryozoa)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 43-48.

Foto Bugula flabellata: Marco Faasse

top

Zes nieuwe Nederlandse wantsen

Wantsen worden in Nederland door een kleine maar zeer actieve groep onderzoekers bestudeerd. Jaarlijks worden vele bijzondere vondsten gedaan. Deels wordt dat veroorzaakt door daadwerkelijke veranderingen in de fauna, bijvoorbeeld onder invloed van veranderende klimaatomstandigheden.

Recentelijk werden weer zes nieuwe soorten voor de fauna gevonden: Psallus aethiops (familie Miridae), Empicoris rubromaculatus (Reduviidae), Arocatus melanocephalus, Lygaeus simulans, Eremocoris fenestratus (Lygaeidae) en Nezara viridula (Pentatomidae). Deze laatste soort is als nimf bijzonder opvallend gekleurd (zie foto).

Bron
Aukema, B. 2016
Nieuwe en interessante Nederlandse wantsen vi (Hemiptera: Heteroptera)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 46: 57-86.

Foto Nimf Nezara viridula: Francien Walraven

top

Nederlandse teller roeipootkreeftjes (Copepoda) van 99 naar 291

Roeipootkreeftjes, ze zijn ontzettend klein, maar enorm divers. De meeste van deze kleine kreeftachtige beestjes zijn parasitair, maar sommigen zijn vrijlevend of commensaal.

De parasitaire soorten komen voor bij praktisch alle gewervelde en ongewervelde dieren in het water, dit maakt deze groep van soorten ook zo divers. Wereldwijd zijn er meer dan 11.500 soorten bekend.

Met het verwerken van een ongepubliceerde naamlijst van Wim Vervoort op het Nederlandse soortenregister worden maar liefst 192 nieuwe soorten aan de Nederlandse lijst toegevoegd en staat de teller nu op 291.

Bron
Vervoort, W. 2009
Soortenlijst Nederlandse Copepoda (ongepubliceerd).

Foto Lernaeocera branchialis, een kieuwparasiet bij wijting: Eelco Kruidenier

top

Agenda t/m oktober 2016
23 juli Hokvuldag Overijssel - Diepenveen / Markelo / Goor Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
23 juli Molluskenexcursie Epen Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
1 augustus Determinatiedag mollusken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
6 augustus Hokvuldag Overijssel - Hardenberg Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
13 augustus Excursie Kempense heidelibel Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
13 augustus Excursie Essen / Kalmthout Libellenvereniging Vlaanderen vzw
20 augustus Molluskenexcursie Schinnen / Wolfhagen / beekje Kakkert en omgeving Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
20 augustus Molluskenexcursie Langerijp, bij Appingedam Nederlandse Malacologische Vereniging
21 augustus Excursie Webbekoms Broek, Diest Libellenvereniging Vlaanderen vzw
26-28 augustus This Side Of Paradise deze nieuwsbrief
29 augustus Determinatiedag mollusken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
3 september Lieveheersbeestjesexcursie West-Brabant deze nieuwsbrief
3-4 september Weekendexcursie Ameland Nederlandse Malacologische Vereniging
9-11 september Sektie Everts, Excursieweekend Nederlandse Entomologische Vereniging
10 september Mierenwerkgroep, Excursie Nederlandse Entomologische Vereniging
3 september Lieveheersbeestjesexcursie West Overijssel deze nieuwsbrief
10-11 september Mollusken 2daagse Cadzand, Domburg en omgeving Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
16-18 september 1000-soortendag Haringvlietgebied deze nieuwsbrief
20 september Determinatiedag mollusken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
24 september Lieveheersbeestjesexcursie Drenthe deze nieuwsbrief
1 oktober Workshop determinatie larvenhuidjes Libellenvereniging Vlaanderen vzw
1 oktober Molluskenexcursie Hermalle-sous-Argenteau Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
8 oktober Sectie Ter Haar, Najaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
10 oktober Determinatiedag mollusken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
15 oktober Mierenwerkgroep, Determinatiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
29 oktober Molluskenexcursie Slenaken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg

top

Van de redactie

Dit is het dertigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010