Tentakel 38

Tentakel 38
Nummer 38 - 1 januari 2018

 
Aftrap 5000-soortenjaar: worden de Hollandse Duinen het rijkste natuurgebied van Nederland?

In 2018 organiseren Dunea, Staatsbosbeheer, EIS en Waarneming.nl samen met een groot aantal andere organisaties een 5000-soortenjaar in het Nationaal Park de Hollandse Duinen. Er worden meer dan 100 activiteiten georganiseerd, variërend van een regionale nachtvlindernacht waarbij we op 10 plekken willen tellen (i.s.m. De Vlinderstichting) tot een stranddag waarop er op een aantal plekken langs de kust gekord wordt (i.s.m. met stichting Anemoon).

Ongewervelden gaan veel aandacht krijgen. Naast de zomerbijeenkomst van de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) zijn er ook verschillende excursies van werkgroepen van de NEV in het gebied. Tevens gaan er zes studenten in het terrein aan de gang met bemonsteringen met malaisevallen, fruitvallen en potvallen. Het materiaal wordt gesorteerd en verdeeld onder experts. Een van de studenten gaat in het voorjaar specifiek aan de slag houtbewonende kevers terwijl een ander in het najaar een bemonstering gaat uitvoeren van springstaarten.

De gegevens worden ingezameld via Waarneming.nl maar mensen die gebruik maken van andere portals kunnen dat natuurlijk gewoon blijven doen. In 2018 komt er een speciale website beschikbaar waarop de voortgang te volgen is. Op hollandseduinen.waarneming.nl/5000.php is de afgrenzing van het gebied te zien.

Begin 2018 wordt het jaarprogramma openbaar gemaakt maar twee belangrijke data zijn al bekend:

Aftrap 5000-soortenjaar. Zaterdag 6 januari 2018: Meijendel, bezoekerscentrum De Tapuit. Meijendelseweg 40, Wassenaar. We willen een vliegende start maken door op een koude januaridag al 500 soorten te vinden. We gaan dit doen door o.a. naar planten, korstmossen, waterbeesten, strandbeesten en overwinterende vogels te kijken. Doelsoort is natuurlijk de sneeuwspringer (Boreus hyemalis), in de Nederlandse duinen alleen bekend van Meijendel. Van 9.00 tot 10.00 is er koffie en om 13.00 zijn er soep en broodjes. Voor en na de soep wordt iedereen geacht lekker aan het werk te gaan op het strand of in de duinen en polders. Voor iedereen die zich van te voren opgeeft staan soep en broodjes klaar. Opgeven kan op tinyurl.com/5000aftrap.

Groot inventarisatie weekend 25-27 mei 2018: Meijendel & Berkheide. Tijdens dit weekend vinden een groot aantal georganiseerde en ongeorganiseerde excursies plaats. Het weekend is gericht op actieve veldvrijwilligers. De zaterdag wordt afgesloten met een door de organiserende partijen aangeboden maaltijd. Opgeven voor de maaltijd kan op tinyurl.com/5000aftrap.

De voortgang van het project is te volgen op: hollandseduinen.waarneming.nl/5000.php. Daar zal in de loop van januari ook het activiteitenprogramma bekend worden gemaakt. Wil je ook in het gebied aan de slag of heb je verzoeken voor bijzondere bemonsteringsmethoden neem dan contact op met vincent.kalkman@naturalis.nl.

Vincent Kalkman

top

EISdag: BIJeenkomst

Zaterdag 27 januari 2018
Locatie: De Uithof in Utrecht

De jaarlijkse EISdag heeft dit jaar het thema "bestuivers". Er is een extra vol programma over de rol van bijen en zweefvliegen in onze natuur en landbouw. Keynote-speaker is Dr. N. Gammans uit Engeland over haar inspirerende programma ter bescherming van hommels. Tevens zal een tip van de sluier worden opgelicht over de nieuwe rode lijst voor de Nederlandse bijen.

Het programma loopt van 10.30 - 16.00 uur, zaal open 10.00. Na afloop gelegenheid tot napraten met een hapje en een drankje. Deelname gratis, wel aanmelden verplicht i.v.m. de catering.

Voor meer informatie en aanmelding zie EIS-dag op de website van EIS Kenniscentrum Insecten.

Programma

10:00 Ontvangst met thee en koffie
10:30 Welkom - Bart van Tooren, voorzitter EIS Kenniscentrum Insecten
10:35 Bloembezoekers en bestuivers in Nederland - Koos Biesmeijer
11:05 Bijendiversiteit in beeld - Jan Smit
11:20 Meer bestuivers in de tuin - Pieter van Breugel
11:40 Conserving rare bumblebee species in southern England - Nicky Gammans


12:20 Lunch (zelf meebrengen of in de omgeving nuttigen)


13:30 Mini-lezingen (10 min):
  • Wilde bijen in Friesland - Peter de Boer
  • "Bouwen met bijbedoelingen" - Frans van Alebeek
  • "De zandhommel, panda van het Haringvliet" - Linda Jagt
14:00 "Gaat het al beter met de Nederlandse bijen? Resultaten van de nieuwe Rode Lijst" - Menno Reemer
14:15 Welke insecten bestuiven onze gewassen? - David Klein


14:45 Koffie en theepauze


15:00 Bijen in Vlaanderen - Jens d'Haeseleer
15:20 Meer kleur in het groen: niet alleen voor bestuivers! - Kars Veling
15:40 Hommelhulp Nederland / Nederland zoemt - Vincent Kalkman
16:00 Borrel
17:00 Sluiting

top

Natuurhistorisch Genootschap in Limburg: Genootschapsdag 2018

Op zaterdag 17 februari 2018 organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg de 21e editie van de Genootschapsdag.

Deze gratis toegankelijke bijeenkomst is de ontmoetingsdag voor Limburgse natuurliefhebbers, zowel leden als niet-leden. Naast een uitgebreid lezingenprogramma is er ook weer een informatie- en boekenmarkt. Hier kunt u zowel nieuwe als gebruikte natuurboeken aanschaffen. Ook zijn er verschillende terreinbeheerders aanwezig zodat u contacten kunt leggen om te gaan monitoren en uw bijzondere vondsten kunt melden. Diverse werkgroepen presenteren zichzelf met een stand waar u actief aan de slag kunt.

Het programma start om 10.00 uur (zaal open om 9.30 uur) en duurt tot 16.30 uur. Tussen 9.30 en 10.00 uur, tussen 12.00 en 13.30 uur en tussen 14.30 en 15.00 uur kan de boeken- en informatiemarkt bezocht worden.

Tijdens het ochtendprogramma lichten leden van de studiegroepen in korte presentaties de bijzondere vondsten op hun studiegebied toe. In de middag worden langere lezingen verzorgd. De dag wordt afgesloten met een borrel.

Hieronder het voorlopige programma. Het meest actuele programma van de Genootschapsdag is te vinden op de internetpagina van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg.

Voorlopig programma


Bijzondere graslandpaddenstoelen - Reimund Salzmann, Paddenstoelenstudiegroep

Mollusken van de Berghofweide - Gerard Majoor (Molluskenstudiegroep)

Natuur voor elkaar - in het Grenspark Maas-Swalm-Nette - Math de Ponti (Kring Roermond)

Genootschapsweekend 2018 - Olaf Op den Kamp, kantoor Natuurhistorisch Genootschap

Eén jaar wantsenstudiegroep - Reinier Akkermans, Wantsenstudiegroep

40 jaar Studiegroep Onderaardse Kalksteengroeven - Susanne Hanssen, SOK

De nieuwe studiegroep EPT, op zoek naar eendagsvliegen, haften, steenvliegen en kokerjuffers - Harry Tolkamp (Studiegroep EPT)

OBS-identify, leuk en handig - Martine Lemmens (NatuurBank Limburg)

Rode wouwen in Limburg; stuiptrekkingen of kans op herstel - Stef van Rijn (Provincie Limburg)

Samenleven met de Bever - Willy de Koning & Hettie Meertens
Om 11.40 uur wordt de Algemene ledenvergadering gehouden, de agenda hiervan wordt afgedrukt in het maandblad van februari, de stukken zijn in te zien op de website via het gedeelte dat alleen in te zien is voor leden (vooraf inloggen met uw toegangscodes) onder downloaden. Daarna kijken onder bestuur en dan onder algemene ledenvergadering.

De Genootschapsdag vindt plaats in het Bisschoppelijk College Broekhin, Bob Bouwmanstraat 30-32 te Roermond.

In verband met de catering verzoeken we u om u voor 8 februari aan te melden via genootschapsdag.nhgl.nl. Koffie en thee zijn de hele dag verkrijgbaar. Verdere informatie kunt u verkrijgen via het kantoor van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, Godsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond, tel. 0475-386470 of via e-mail.

top

Bijdragen aan de Afrikaanse Malacologie. Symposium ter ere van Dr. A.C. van Bruggen

Datum: zaterdag 3 februari 2018
Locatie: Muzee, Neptunusstraat 90-92, 2586 GT Den Haag

Dr. A.C. van Bruggen (9 juli 1929 - 3 juni 2016), erelid van de NMV

De heer Van Bruggen was lid van de Nederlandse Malacologische Vereniging sinds 1948. Hij bekleedde gedurende vele jaren diverse bestuursfuncties: tweede secretaris, secretaris, voorzitter, penningmeester en ondervoorzitter. In 1970 redde hij de NMV van de financiële ondergang door deel uit te maken van een 'crisisbestuur'. Ook als redacteur van de NMV-tijdschriften zette hij zich tientallen jaren in voor de NMV. Hij was redacteur van het Correspondentieblad (voorloper van de huidige Spirula) en van Basteria. Ook achter de schermen steunde hij de vereniging op uiteenlopende manieren.

Bij het 60-jarig jubileum in 1994 kreeg hij voor zijn verdiensten voor de NMV als redacteur en als bestuurslid de NMV erepenning en in 1999 werd hij tot erelid van de vereniging benoemd en werd hem tijdens een symposium van de NMV een wetenschappelijke feestbundel uitgereikt.

Als professioneel malacoloog leverde Van Bruggen een grote bijdrage aan de kennis van weekdieren, in het bijzonder Afrikaanse landslakken.

In Basteria verscheen een uitgebreid In Memoriam.

Foto: Ton de Winter

Voorlopig programma

09:30-10:00 Binnenkomst met koffie/thee en cake
10:00-10:15 Opening door Prof. dr. Edi Gittenberger (dagvoorzitter)
10:15-10:50 Landslakken in de inheemse bossen van KwaZulu-Natal, Zuid Afrika: van strand tot berg, door Dr. Peter Tattersfield


10:50-11:05 Pauze met koffie/thee


11:05-11:40 Arthur Morelet (1809-1892) en zijn bijdrage aan de Afrikaanse malacologie, door Dr. Bram Breure
11:40-12:15 Landslakken van "luchteilanden" boven een equatoriale woestijn: landslakken op vier geïsoleerde gebergten in Noord Kenia, door Dr. Ben Rowson


12:15-13:15 Lunch, aangeboden door de NMV


13:15-13:50 Afrikaanse malacologie: 1960 - heden, door Dr. David G. Herbert
13:50-14:25 Punctum en Punctum-achtige minuscule landslakjes in en buiten Afrika, door Dr. ir. Ton de Winter


14:25-14:40 Pauze met koffie/thee


14:40-15:15 Beoordeling van de beschermingsstatus van niet-mariene mollusken in Afrika: voortgang en uitdagingen voor de toekomst, door Dr. Mary Seddon
15:15-15:50 Mollusken en evolutiebiologie, door Prof. dr. Edi Gittenberger
15:50-16:05 Afsluiting door mw. W. van Bruggen


16:15-17:30 Receptie, aangeboden door de NMV
18:00 Malacologisch diner (kosten voor eigen rekening, prijs en locatie volgt)


De voertaal van het symposium is Engels, maar er komen Nederlandse samenvattingen beschikbaar. I.v.m. lunch en receptie graag voor 15 januari 2018 aanmelden bij Sylvia van Leeuwen. Idem voor het diner. Als u dieetwensen heeft, neem dan vooraf contact op dan gaan wij na of de cateraar daar rekening mee kan houden. Voor uitgebreidere informatie en het definitieve programma: zie spirula.nl/vanbruggen.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Bijencursus hoveniers en groenbeheerders
Het Wellantcollege biedt cursussen aan over bijvriendelijke aanleg en onderhoud van tuinen en openbaar groen. Hoveniers en gemeentelijke groenbeheerders kunnen hier hun licht opsteken over hoe tuinen en plantsoenen bijvriendelijk ingericht kunnen worden.

Voor meer informatie zie Bijvriendelijke realisatie en beheer en Bijvriendelijke tuinen.

Zeldzame bijen houden niet van mensen
Het landschap wordt vaak grofweg verdeeld in natuurlijk, agrarisch en stedelijk gebied. Hoe reageren zeldzame bijensoorten op deze verschillende vormen van landgebruik? Deze vraag stelden Noord-Amerikaanse onderzoekers in een recent verschenen onderzoeksartikel.

De onderzoekers onderscheidden drie vormen van zeldzaamheid: numerieke zeldzaamheid (lage dichtheden), fenologische zeldzaamheid (korte vliegperiode) en geografische zeldzaamheid (klein verspreidingsgebied). Voor elke vorm van zeldzaamheid bleken agrarische landschappen slecht te scoren: hier komen relatief weinig zeldzame soorten voor. Bijensoorten met een kort vliegseizoen kwamen minder vaak voor in stedelijk gebied.

De onderzoekers concluderen dat natuurgebieden van groot belang zijn voor het behoud van zeldzame soorten.

Het artikel is hier te downloaden (niet vrij toegankelijk).

Menno Reemer

top

Lancering van het Dutch Caribbean Species Register

Eind 2017 werd het Dutch Caribbean Species Register gelanceerd.

Voor het eerst wordt een compleet overzicht gepresenteerd van de soortenrijkdom van het gebied. Op dit ogenblik gaat het om ruim 7500 soorten maar de verwachting is dat de soortendatabase de komende jaren zal groeien, o.a. door het beschikbaar komen van de onderzoeksresultaten van recente Naturalis-expedities naar Sint Eustatius.

De database bevat informatie over de status van voorkomen van soorten per eiland (inheems of exoot?), (lokale) namen, foto's en literatuurverwijzingen. Het fotoarchief bevat nu meer dan 2000 foto's van bijna 10% van de soorten.

Mensen die willen bijdragen aan het project door het aanbieden van fotomateriaal dan wel het valideren van foto's kunnen contact opnemen met Naturalis.

top

Nederlandse Faunistische Mededelingen 49

De afgelopen maand is nummer 49 van de Nederlandse Faunistische Mededelingen verschenen.

Daarin weer diverse nieuwe en herontdekte soorten en bijzondere waarnemingen voor de Nederlandse en/of Belgische fauna. Daaronder de eerste Nederlandse vondst van de Aziatische hoornaar, de prachtkever Lamprodila festiva, de zweefvlieg Eristalis obscura, de kosmopolitische stofluis Psoquilla marginepunctata, de zwaardwesp Ibalia jakowlewi, de slankpootvlieg Campsicnemus pusillus en vier nieuwe wenkvliegjes.

Verder een verslag van tien jaar loopkeveronderzoek in de Reijerscamp, de verspreiding en habitat van de vuurspindoder Eoferreola rhombica en het achtste deel in de serie "Nieuwe en interessante Nederlandse wantsen".

Het nummer is inmiddels bij alle donateurs van EIS Kenniscentrum Insecten in de bus gevallen.

Voor overige geïnteresseerden is nummer 49 voor € 15,- te bestellen via eis@naturalis.nl. De factuur wordt meegestuurd met de bestelling.

Je kunt natuurlijk ook donateur worden. Je ontvangt dan behalve de NFM ook de papieren EIS-Nieuwsbrief en de Entomologische Tabellen gratis. Opgeven als donateur kan via een mailtje aan eis@naturalis.nl of via deze webpagina.

Roy Kleukers

 


Inhoud

1-10 Eerste vondst van de Aziatische hoornaar Vespa velutina nigrithorax in Nederland (Hymenoptera: Vespidae) - J. Smit, R. van de Roer, R. Fontein & A.H. de Wilde
11-24 De prachtkever Lamprodila festiva: geïntroduceerd of natuurlijk gevestigd in Nederland (Coleoptera: Buprestidae)? - E.O. Colijn, Th. Heijerman & A.P.J.A. Teunissen
25-32 De broekbijvlieg Eristalis obscura nieuw voor Nederland (Diptera: Syrphidae) - S. Bot
33-39 De kosmopolitische stofluis Psoquilla marginepunctata voor het eerst gevonden in Nederland (Psocodea: Psoquillidae) - J. Noordijk, Th. Heijerman & M. Brooks
41-46 De zwaardwesp Ibalia jakowlewi in Nederland (Hymenoptera: Ibaliidae) - A.W.M. Mol
47-72 Tien jaar loopkeveronderzoek in het natuurontwikkelingsgebied de Reijerscamp (Coleoptera: Carabidae) - H. Turin, Th. Heijerman & K. Alders
73-81 Campsicnemus pusillus, een nieuwe slankpootvlieg voor Nederland (Diptera: Dolichopodidae) - J. Wind & M. Pollet
83-90 Vier nieuwe wenkvliegjes voor Nederland (Diptera: Sepsidae) - E. de Bree
91-99 Verspreiding en habitat van de vuurspindoder Eoferreola rhombica in Nederland (Hymenoptera: Pompilidae) - H. Nieuwenhuijsen & J. Smit
101-106 Nieuwe en interessante Nederlandse wantsen viii (Hemiptera: Heteroptera) - B. Aukema & G. Lommen


top

Nederlandse Faunistische Mededelingen 44 en 45 on-line

Alle artikelen uit de Nederlandse Faunistische Mededelingen 44 en 45 (2015) zijn recent als PDF on-line gezet.

In nummer 44 de nieuwe naamlijst van de galmuggen in de Benelux, de stronkmier (Formica truncorum) in de omgeving van Ommen, de eikelworm (Saccoglossus cf. horsti) in de Oosterschelde en een nieuwe hooiwagen, een nieuwe slakkendoder en een nieuwe kever voor de Nederlandse fauna.

In nummer 45 aandacht voor de goudwesp Chrysis equestris, de invasieve walnootboorvlieg Rhagoletis completa, de zweefvlieg Psilota exilistyla, de prachtvlieg Homalocephala biumbrata, de snuitkever Exapion ulicis, twee nieuwe springstaarten (Folsomides spp.) en diverse watervlooien en watermijten. Verder de herontdekking van de gele tubebij Stelis signata, de biologie van de graafwesp Psenulus fuscipennis, de exotische stofluis Badonnelia titei en een overzicht van de mosmijten (Oribatida) van het Flevopark in Amsterdam.

De PDFs zijn te lezen en te downloaden van de NFM-website.

top

Fotogids Springstaarten (Collembola)

Springstaarten (Collembola) zijn door hun kleine formaat en verborgen levenswijze een minder populaire groep ongewervelden om te bestuderen. Ze zijn echter vrijwel overal te vinden, in grote aantallen en vaak met een verrassende verscheidenheid.

Met deze fotogids zijn de meest voorkomende Nederlandse springstaarten, bijna allen die je als beginner zult vinden, met enkel een loep verrassend goed te herkennen. Met behulp van simpele kenmerken en duidelijke foto's wordt van bijna 40 soorten het uiterlijk en het habitat kort beschreven, waardoor de fascinerende maar eerder moeilijk toegankelijke micro-wereld van de springstaarten zeer toegankelijk wordt.

Anne Krediet, Jan van Leeuwen & Tjomme Fernhout 2017
Fotogids Springstaarten (Collembola)
Stichting Jeugdbondsuitgeverij, 's Graveland, 44 pp.

Voor meer info en bestelling zie de website van de Jeugdbondsuitgeverij.

top

Veldgids Zweefvliegen

Zweefvliegen zij n fraai getekende vliegen die wespen, bijen of hommels imiteren. Ze zijn in de zomer overal te vinden, van bos tot achtertuin tot midden in de stad. Dit is de eerste Nederlandstalige veldgids waarmee alle zweefvliegen van Nederland en België kunnen worden gedetermineerd.

Het boek beschrijft alle 382 soorten die voorkomen of nog zouden kunnen verschijnen aan de hand van determinatiesleutels en meer dan 1600 macrofoto's. Voor iedere soort wordt de herkenning en ecologie beschreven, inclusief vliegtijddiagrammen en verspreidingskaarten.

Verschijnt in juni 2018.

Bot, S. & F. Van de Meutter 2018 Veldgids Zweefvliegen KNNV Uitgeverij, Zeist, 400 pp.

Voor meer info en bestelling zie de website van de KNNV Uitgeverij.

top

Megastylus woelkei, een nieuwe sluipwesp uit Nederland beschreven

Larven van de mugjes uit de familie Keroplatidae zijn schadelijk in orchideeënkassen.

Tijdens een survey in Nederlandse kassen werden ook parasitaire wespen uit de familie Ichneumonidae aangetroffen. Dit bleek een nieuwe soort voor de wetenschap en heeft nu de naam Megastylus woelkei Humala, 2017 gekregen. Er zal verder onderzocht worden wat de mogelijke toepassing is van deze soort in de biologische bestrijding van Keroplatidae.

Overigens worden in hetzelfde artikel ook drie exotische Keroplatidae voor Nederland gemeld: Lyprauta chacoensis, Lyprauta cambria en Proceroplatus trinidadensis.

Bron:
Humala, A.E., H.M. Kruidhof & J.B. Woelke 2017
New species of Megastylus (Hymenoptera: Ichneumonidae: Orthocentrinae) reared from larvae of Keroplatidae fungus gnats (Diptera) in a Dutch orchid greenhouse
Journal of Natural History, 51 (1-2): 83-95 (open access)

Foto: A.E. Humala

top

Syllis vittata, een nieuwe polychaete worm voor de Noordzee

In 2014 werden twee exemplaren van de polychaete worm Syllis vittata aangetroffen op een gasplatform 11 kilometer voor de kust van Vlieland.

Dit zijn de eerste waarnemingen van deze soort in het Nederlandse deel van de Noordzee. De enige andere waarneming uit de Noordzee stamt van de kust van Norfolk in 1993.

Het voorkomen van deze worm wordt waarschijnlijk beperkt door het schaarse voorkomen van harde substraten. Mogelijk betreft het een exotische soort, maar dit moet verder onderzocht worden.

Bron:
Dias, I.M., M. Spierings, J.W.P. Coolen, B. van der Weide & J. Cuperus 2017
First record of Syllis vittata (Polychaeta: Syllidae) in the Dutch North Sea
Marine Biodiversity Records 10: 16 (open access)

Foto: uit Dias et al.

top

De prachtkever Lamprodila festiva nieuw voor Nederland

De van oorsprong Mediterrane jeneverbes bewonende prachtkever Lamprodila festiva breidt zich de laatste jaren sterk uit naar het noorden en lijkt zijn woonplaats daar te vinden in cipressenhagen.

In 2007 werd de soort voor het eerst aangetroffen in Nederland, in Sint-Oedenrode. Het bleek daar om importgeval vanuit Italië te gaan. Vier jaar later werd één exemplaar aangetroffen in een tuin in Gronsveld, waarna in 2016 een grote populatie werd ontdekt in een tuin in Eijsden.

Het is onduidelijk of de populatie hier geïntroduceerd is dan wel op eigen kracht Zuid-Limburg (en ook België) heeft weten te bereiken. Aanvullende waarnemingen kunnen mogelijk bijdragen aan de beantwoording van deze vraag.

Bron:
Colijn, E.O., Th. Heijerman & A.P.J.A. Teunissen 2017
De prachtkever Lamprodila festiva: geïntroduceerd of natuurlijk gevestigd in Nederland (Coleoptera: Buprestidae)?
Nederlandse Faunistische Mededelingen 49: 11-24

Foto: Theodoor Heijerman

top

De ongeparelde parelmot Glyphipterix fuscoviridella nieuw voor Nederland

Op 30 mei 2017 fotografeerde Luc Knijnsberg een onbekend vlindertje in het duingebied bij Egmond aan den Hoef. Het bleek een nieuwe soort voor Nederland: Glyphipterix fuscoviridella uit de familie van de Glyphipterigidae.

De rups leeft op veldbies. Ondanks dat de waardplant wijd verbreid is in het gebied leverde gerichte zoektochten geen extra exemplaren op.

De Nederlandse naam is ontleend aan het feit dat de meeste vertegenwoordigers van de parelmotten (subfamilie Glyphipteriginae) zilveren ‘parels’ (vlekken of banden) op de vleugels hebben. Bij deze soort ontbreken deze parels.

Bron:
microlepidoptera.nl

Foto: Luc Knijnsberg

top

Esdoornscheutboorder afgesplitst van de perzikscheutboorder

In 2017 werd een nieuw vlindertje uit het geslacht Anarsia beschreven: A. innoxiella. Deze lijkt zeer sterk op de perzikscheutboorder A. lineatella, maar DNA-onderzoek bracht hulp.

Door dit onderzoek werden ook de verschillen in waardplant duidelijk. De rupsen van A. lineatella leven op Prunus-soorten, terwijl de nieuwe soort afhankelijk is van Acer.

De Deense auteurs hebben ook Nederlands materiaal onderzocht en daaruit wordt duidelijk dat A. innoxiella ook uit ons land bekend is. Als Nederlandse naam is gekozen voor esdoornscheutboorder.

Bron:
Gregersen, K. & O. Karsholt 2017
Taxonomic confusion around the peach twig borer, Anarsia lineatella Zeller, 1839, with description of a new species (Lepidoptera, Gelechiidae)
Nota Lepidopterologica 40(1): 65-85

Foto: Gregersen & Karsholt 2017

top

Drie nieuwe loopkevers voor Nederland

Tijdens collectieonderzoek in Naturalis konden drie loopkeversoorten gevonden worden die nog niet uit ons land bekend waren: Ocys tachysoides, Elaphropus walkenarianus en Bembidion latinum.

De eerste soort is recent afgesplitst van Ocys harpaloides en het Nederlandse collectiemateriaal bleek uit beide soorten te bestaan.

Tussen het materiaal van Elaphropus parvulus stonden twee oude exemplaren van E. walkerianus die niet eerder herkend waren.

De derde soort, B. latinum, is recent op drie plekken verzameld en is zeer waarschijnlijk wel een echte nieuwkomer voor de Nederlandse fauna.

Bron:
Muilwijk, J. & R. Felix 2017
De loopkevers Ocys tachysoides, Bembidion latinum en Elaphropus walkerianus in Nederland (Coleoptera, Carabidae)
Entomologische Berichten 77: 288-294

Foto Bembidion latinum: Jan Muilwijk

top

Agenda t/m maart 2018
6 januari Aftrap 5000-soortenjaar deze nieuwsbrief
6 januari Pissenbeddenexcursie La louvière Werkgroep voor landpissebedden van België
13 januari Sectie Hymenoptera, Studiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
15 januari Werkavond Molluskenstudiegroep Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
27 januari BIJeenkomst deze nieuwsbrief
27 januari 66e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
27 januari Basis preparatie- & determinatiedag Wilde bijen- en wespenwerkgroep Aculea
3 februari Bijdragen aan de Afrikaanse Malacologie. Symposium ter ere van Dr. A.C. van Bruggen deze nieuwsbrief
10 februari ANKONA ontmoetingsdag 2018 ANtwerpse KOepel voor NAtuurstudie
17 februari Genootschapsdag Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
24 februari 67e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
3 maart Sektie Everts, Jubileumbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
8 maart Symposium Ecologie en de praktijk Ecologica
17 maart Mierenwerkgroep, Studiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
17 maart Sectie Ter Haar, Determinatiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
17 maart Vlaamse libellenstudiedag Libellen Vereniging Vlaanderen vzw
24 maart 68e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging

top

Van de redactie

Dit is het achtendertigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser. Hier zijn ook alle reeds verschenen nummers beschikbaar.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010