Eerste vondst van de geelpootoorworm

Nature Today 2-DEC-2024 - Onderzoek naar exotische ongewervelden in tropische kassen levert soms verrassingen op. Zo werd in maart 2024 een afwijkende oorworm aangetroffen in een tropische kas in Heijen in Noord-Limburg. Het bleek de geelpootoorworm, een soort die pas in 2015 beschreven is uit Duitsland. Deze oorworm lijkt zich in Europa uit te breiden.

De eerste twee auteurs van dit artikel doen onderzoek in Nederlandse kassen om te zien welke landplatwormen en andere ongewervelde dieren daar voorkomen. Tijdens een inventarisatie in een tropische kas te Heijen (Limburg) werd een tweede exotische oorworm voor ons land aangetroffen: de geelpootoorworm, Euborellia arcanum.

Biotoop geelpootoorworm (Bron: Sytske de Waart)

Oorwormen in Nederland

Uit Nederland waren tot voor kort zes soorten oorwormen bekend. De ringpootoorworm, Euborellia annulipes, is een exoot die uitsluitend uit kassen bekend is. Vijf soorten komen van nature in ons land voor. Daarvan is de gewone oorworm, Forficula auricularia, veruit het meest algemeen. De overige soorten zijn wat zeldzamer. Ze hebben een behoorlijk grootteverschil. De kleine oorworm is zo groot als een steekmier, terwijl de zandoorworm tot de grootste Nederlandse insecten behoort. De Nederlandse oorwormen zijn te determineren met de Soortzoeker Oorwormen. 

Geelpootoorworm

De geelpootwoorworm is meteen te herkennen aan het donkere lichaam waartegen de gele poten fel afsteken. De ringpootoorworm is de meest gelijkende soort. Deze heeft echter grijze poten met een donkere vlek. De geelpootwoorworm is pas in 2015 beschreven uit kassen in Duitsland en heeft zijn oorsprong waarschijnlijk in het zuiden van de Verengide Staten. In de video Ínsect van de week 229:geelpootoorworm" op Youtube is een vrouwtje te zien dat haar eieren beschermt. Broedzorg komt ook bij andere oorwormen voor.

Insect van de Week 229: geelpootoorworm (Bron: EIS Kenniscentrum Insecten)

Mannetjes van de Nederlandse oorwormen. De rode lijntjes geven belangrijke determinatiekenmerken aan. (Bron: Roy Kleukers)

Ongewervelden in kassen

De laatste jaren neemt de interesse voor ongewervelden die in permanent verwarmde ruimtes leven toe. Er blijken veel exotische soorten zich te kunnen handhaven in kassen. Door vervoer van planten- en bodemmateriaal worden ze vervoerd van de ene naar de andere plek. Vooral mieren kunnen zich zo ontwikkelen tot plaagdieren. De ringpootoorworm is schadelijk in de bloementeelt. Vooralsnog lijkt de geelpootoorworm niet schadelijk te zijn.   

Tekst: Melvin Veenendaal & Sytske de Waart, Naturalis Biodiversity Center; Roy Kleukers, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Roy Kleukers (leadfoto: geelpootoorworm); Sytske de Waart; EIS Kenniscentrum Insecten

Bron: Nature Today