VEENMOL

De veenmol is geen mol 

De veenmol is geen mol, maar een insect van 4 à 5 cm met stevige graafpoten. Hij is verwant aan de krekels. Het lichaam is bruin van kleur en fluweelachtig behaard. Het dier heeft twee paar vleugels: de voorvleugels reiken tot halverwege het achterlijf en de achtervleugels tot aan of voorbij de achterlijfspunt. 

Zingen 
Net als sprinkhanen en krekels zingen de mannetjes van de veenmol om vrouwtjes te lokken. Dit zingen bestaat uit een luid, laag en monotoon trillen, dat minutenlang wordt aangehouden. Veenmollen zingen op warme voorjaarsavonden vanuit de ingang van een holletje in de grond, vanaf de schemering tot diep in de nacht. 

Beluister hier het zingen van de veenmol.

Let op: de zang van de veenmol kan verward worden met die van de rugstreeppad en de nachtzwaluw! Eventueel ook met de zang van snor of sprinkhaanrietzanger, maar die zingen 's avonds meestal niet.

Een ondergronds bestaan 
De veenmol leidt een grotendeels ondergronds bestaan, bij voorkeur in losse, humusrijke bodem. In Nederland heeft hij een voorkeur voor veengronden. Met zijn graafpoten graaft hij gangenstelsels in de grond. Zijn menu bestaat hoofdzakelijk uit ongewervelde bodemdieren zoals insectenlarven en regenwormen, maar ook plantenwortels worden niet versmaad. 

Het vrouwtje van de veenmol legt eitjes in een ondergronds holletje ter grootte van een kippenei. Jonge veenmollen blijven twee tot drie weken in het nest en worden verzorgd door hun moeder. Zij schraapt de nestwanden af en zorgt zo dat er steeds verse humus en plantenwortels beschikbaar zijn als voedsel. Het duurt in Nederland minstens 500 dagen tot de veenmollen volwassen zijn. Volwassen veenmollen worden tussen de 70 en 600 dagen oud. Je kunt veenmollen dus gedurende het hele jaar tegenkomen. In het voorjaar zijn ze echter het makkelijkst te vinden, omdat dan de mannetjes zingen.

Schadelijk? 
Doordat de veenmol soms plantenwortels eet kan hij enige schade aanrichten in moestuintjes. Meestal valt deze schade erg mee en weegt de aanwezigheid van zo'n mooi en zeldzaam dier ruimschoots op tegen een knol of worteltje of minder. Om toch op diervriendelijke wijze uw moestuin een beetje te ontzien heeft Stichting Landschapsbeheer Zeeland enkele handige tips op een rijtje gezet in het kader van hun actie Tolereer de veenmol.

Voorkomen in Nederland 
In het westen van Nederland, met name in Zuid-Holland en Zeeland, is de veenmol vrij algemeen. Elders is het een zeldzame soort, die op veel plaatsen verdwenen is en daarom op de Rode Lijst staat in de categorie 'kwetsbaar'. De voornaamste bedreiging voor de veenmol is verdroging van zijn leefgebieden. Ook is de soort gevoelig voor het gebruik van insecticiden. 

Waarnemingen doorgeven 
Waarnemingen kunnen doorgegeven worden door het formulier hiernaast in te vullen of de waarneming in te voeren op waarneming.nl of telmee.nl. Probeert u de locatie van uw waarneming zo nauwkeurig mogelijk vast te leggen, bij voorkeur met Amersfoortcoördinaten. Maak indien mogelijk een foto of een geluidsopname.

GELUIDSHULP

Veenmollen kun je het best inventariseren op basis van hun geluid, maar er zijn best wat nachtelijke zingers met een vergelijkbaar geluid. Daarom hebben we hier geluidshulp voor opgezet!

In de video hieronder kun je de geluiden vergelijken met de soorten die er op lijken: Rugstreeppad, Nachtzwaluw, Snor en Sprinkhaanzanger. Vooral de Rugstreeppad lijkt veel op de Veenmol. Dus daarin gaan we ons wat verder verdiepen.

Verschil tussen veenmol en rugstreeppad

Het geluid van de veenmol wordt het vaakst verward met dat van de rugstreeppad. Beide geluiden zijn gelijk van toonhoogte en structuur, maar er is één belangrijk verschil: een rugstreeppad roept in strofes van een halve seconde, met elke keer een pauze van ongeveer 0,2 seconde er tussen. Veenmollen gaan veel langer door, en kunnen wel minutenlang onafgebroken zingen.

Onder goede omstandigheden zijn de twee soorten goed uit elkaar te halen, maar er zijn situaties waarin het lastig kan zijn. Als er meerdere rugstreeppadden door elkaar heen zingen kan het op afstand klinken alsof het geluid continu klinkt. Let dan op of het geluid niet toch wat “golvend” overkomt en luister bij twijfel vanaf meerdere punten. Vergelijk het bijvoorbeeld met de opname van deze rugstreeppadden.

Aan de andere kant kan ook veenmol wat “haperen” waardoor de strofe in kortere stukken wordt opgedeeld. Dit is vooral onder iets frissere omstandigheden, of als het dier enigszins verstoord wordt. In het filmpje hieronder hoor je een haperende veenmol. Ook in deze opname hoor je een wat haperende veenmol.