2024 is het jaar van de wesp!

Het wordt tijd voor een reëler beeld van ‘de’ wesp. Een beeld dat beter in verhouding staat tot de fascinerende veelzijdigheid van deze belangrijke insecten. In Nederland komen meer dan 5000 verschillende soorten wespen voor, met een grote diversiteit in uiterlijk en levenswijzen. Van jagende tot bloembezoekende volwassen wespen. Van insectenetende tot plantenetende larven. Van sociale tot parasitaire soorten Daarom hebben Naturalis Biodiversity Center, EIS Kenniscentrum Insecten, de Wespenstichting, de Nederlandse Entomologische Vereniging en de jeugdbonden JNM en NJN, 2024 uitgeroepen tot het Jaar van de Wesp.

In het Jaar van de Wesp zetten we wespen in het zonnetje. In 2024 organiseren we allerlei publieks- en onderzoeksactiviteiten, zoals onder andere lezingen en excursies en de wespentelling. Doel is om te laten zien waarom we wespen juist moeten waarderen. Om meer mensen kennis te laten maken met de diversiteit in uiterlijke en leefwijze van deze interessante dieren. En om geinteresseerden beter in staat te stellen om verschillende soorten te herkennen. Tot slot willen we stimuleren om de omgang met sociale wespen te verschuiven van verdelgen naar behoud.

Jaar van de wesp is mede mogelijk gemaakt door het Cultuurfonds; het Jacob van Zijverden Fonds en de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting.

Op www.jaarvandewesp.nl kan je meer informatie vinden.

Heb je vragen of wil je contact opnemen, stuur dan een email naar: info@jaarvandewesp.nl

 

 

Programma

Onderstaand vast een tipje van de sluier van de verschillende activiteiten die gepland staan:

  • 3 augustus 2024: Zomerexcursie Keent Werkgroep Hymeoptera
     
  • zomer 2024: Publicatie entomologische tabel plooivleugelwespen
     
  • najaar 2024: Publicatie zoekkaart wespen
  • Voorjaar/zomer/najaar: Lezingentour Werkgroep Hymenoptera
  • Zomer 2024: Diverse excursies van NEV en jeugdbonden JNM en NJN
  • 17 t/m 25 augustus 2024: Nationale wespentelling Tuintelling
  • Augustus-september 2024: Publieksonderzoek limonadewespen
  • Najaar 2024: Bijeenkomst over de omgang met sociale wespen
  • Najaar 2024: Handreiking omgang met nesten van sociale wespen

Afgelopen activiteiten:

  • 29 juni: Vervolgcursus Wespenconsulent in Apeldoorn.  Opgave of informatie opvragen kan via info@wespenstichting.nl
  • Januari 2024: Publicatie De Roofwespen van Noordwest-Europa - proefversie

Literatuur over wespen

Gids van bijen, wespen en mieren,  2003, Heiko Bellmann

Gasten van bijenhotels, 2014, Pieter van Breugel

De bijen en wespen in Zeeland, 2008, Lucien Calle & Chiel Jacobusse

De plooivleugelwespen, 1985, Raimond Hensen, PDF 

In 2024 verschijnt een nieuwe tabel in een Entomologische Tabel De graafwespen van de Benelux, 1996, Wim Klein, PDF

Proeftabel families en genera van de bladwespen uit Nederland en België, 2022, Ad Mol, PDF

De Spinnendoders van Nederland, 2008, Hans Nieuwenhuijsen

Determinatietabel voor de Nederlandse spinnendoders (Pompilidae), 2023, Hans Nieuwenhuijsen, PDF downloaden 

De angeldragende wespen van Noordwest-Europa: veldtabel tot de genera van de 'hogere angeldragers, m.u.v. de bijen en de mieren, 2024, Flor Rhebergen

Onze sociale wespen, Vespa, Dolichovespula en Vespula, 2004, Eric Schoeters

De wespen en mieren van Nederland, 2004, Theo Peeters et al, PDF

De wesp, 2022, Seirian Sumner

Determinatiegids van insecten,  2017, Fons Verheyde, PDF 

Zoekkaart wespentelling 2024

Uitgebreidere overzichten van determinatieliteratuur zijn te vinden op:

Aculeaten (angeldragers)

Sluipwespen of parasitaïre wespen (Parasitica)

Per januari 2024:

De roofwespen van Noordwest-Europa, proefversie 2024, Flor Rhebergen

De tabel verschijnt in januari en kan dan worden aangeschaft via de sectie Hymenoptera voor € 4,50 af te halen tijdens bijeenkomsten van de Sectie Hymenoptera of de NEV. Voor € 10 wordt de tabel toegezonden. Het bedrag kan worden overgemaakt naar NL62 ASNB 8833 1547 93 t.n.v. W. J. Arp, onder vermelding van ‘sectie Hymenoptera Angeldragers van

Limonadewesp op 1 in wespentelling

Limonadewespen zijn het meest geteld in de derde Nationale Wespentelling, die plaatsvond van 17 tot en met 25 augustus 2024. Tijdens de Nationale Wespentelling zijn 857 tellingen gedaan. Dat is ruim vier keer zoveel als bij de vorige twee tellingen. Gemiddeld werden ruim elf wespen per telling ingevoerd. Het gemiddelde aantal limonadewespen per telling was acht.

 Na de limonadewespen werden zweefvliegen en de honingbij het meest geteld. Die groepen werden meegeteld omdat ze met wespen verward kunnen worden. In de top drie van de meest getelde wespen stonden in 2024 verder de Franse veldwesp en de Europese hoornaar. Het aantal tellingen was in 2024 veel hoger dan in 2023: 857 tegenover 170. Deze groei heeft er mogelijk mee te maken dat de wespentelling dit jaar voor het eerst via Tuintelling.nl plaatsvond. Initiatiefnemer voor de Nationale Wespentelling is de Wespenstichting. De wespentelling werd georganiseerd in het kader van het Jaar van de Wesp. 

Limonadewespen zijn eigenlijk twee soorten die lastig van elkaar te onderscheiden zijn, de gewone wesp en de Duitse wesp (Bron: Eric Mahieu)

Limonadewespen het meest geteld

Tijdens de wespentelling van 2024 zijn gemiddeld 8 limonadewespen per telling geteld, tegen 2,6 in 2023. Eigenlijk bestaat de groep ‘limonadewespen’ uit twee soorten, maar die zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden, zeker niet tijdens een telling. Deze twee soorten, de gewone wesp en de Duitse wesp, zijn de meest voorkomende wespensoorten in Nederland, wat ook uit de resultaten van de telling blijkt. 

Doel van deze jaarlijkse wespentelling is om een beeld te krijgen hoe het met wespen in Nederland gaat. Voorzitter Sjoert Fleurke van de Wespenstichting: “Hoewel we begrijpen dat iedereen hier nu al antwoord op wil, kunnen we hier nu nog geen conclusies uit trekken. Dit is pas de derde wespentelling op rij, en aansluiten bij Tuintelling blijkt een gouden greep. Dit jaar hebben we ruim vier keer zoveel tellingen binnen gekregen dan in de eerste twee jaren. Een echt goed beeld van de stand van de wespen krijgen we na nog een paar van deze tellingen."

Franse veldwesp en Europese hoornaar

De Fanse veldwesp en de Europese hoornaar eindigden op plaats twee en drie in de wespentelling. Van deze twee soorten werden gemiddeld respectievelijk 0,9 en 0,4 exemplaren per telling geteld. Die getallen onder de 1 komen misschien wat raar over. Dat komt omdat het gemiddelden zijn en deze wespen lang niet in alle tellingen werden gezien. Net als in 2023 staan ook de sluipwespen en de graafwespen in de top vijf getelde wespen. De getelde aantallen van de top vijf en die per telling zijn weergegeven in onderstaande tabel. Uitgebreidere resultaten zijn te vinden op de resultatenpagina op Tuintelling.nl. De aantallen verschillen iets tussen de tabellen omdat exacter op naam gebrachte wespen (zie onder) in onderstaande tabel zijn opgenomen in de groepen, zoals graafwespen of bladwespen.

 

Deze tabel geeft de top vijf meest getelde wespen weer in de wespentelling van 2024. Ook geeft de tabel de totale aantallen wespen en een vergelijking met 2023 (Bron: Nationale Wespentelling 2024)

 

De Aziatische hoornaar werd dit jaar in tien provincies geteld, in 2023 was dat alleen in Zeeland en Noord-Brabant. Dit bevestigt het beeld dat deze wesp aan een opmars in Nederland bezig is. Een andere wesp die de laatste jaren wat vaker wordt gezien, is de Mexicaanse zwartsteel. Die werd bij zes tellingen aangetroffen, de meeste in Limburg, maar ook in Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het is interessant om te zien dat de uitbreiding van wespensoorten als de Aziatische hoornaar en de Mexicaanse zwartsteel in de wespentelling zichtbaar wordt. 

Fanatiekelingen tellen specifiek

Bij het invoeren van de telling was het dit jaar ook mogelijk om soorten handmatig in te voeren als die niet in de lijst stonden. Hier zaten enkele zeer specifieke soorten bij, die soms met hun wetenschappelijke naam werden opgegeven. Zo meldden enkele tellers tientallen knollenbladwespen of pottenbakkerswespen. Anderen konden grote keverdoders, grote snuittordoders of groefbijendoders op naam brengen. In de uiteindelijke resultaten zijn deze tellingen opgeteld bij de soortgroepen die op het telformulier stonden. 

De bijenwolf, een graafwesp, eindigde op plaats 10 in de telling. De andere graafwespen staan als groep in de top vijf meest getelde wespen (Bron: Johan van 't Bosch)

Jaar van de Wesp

De Nationale Wespentelling is dit jaar gekoppeld aan het Jaar van de Wesp. Het jaar 2024 is uitgeroepen tot Jaar van de Wesp om wespen positieve aandacht te geven en een grote groep mensen in contact te brengen met deze mooie dieren. We willen duidelijk maken dat wespen een interessante groep insecten is, met een grote diversiteit aan soorten, vormen, ecologie en gedrag. Speciaal voor de limonadewespen willen we ook laten zien hoe bijzonder en nuttig ze zijn en dat bestrijding van nesten lang niet altijd nodig is.

Meer informatie

Tekst: Nathan Veenstra, Wespenstichting; Johan van ’t Bosch, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Wespenstichting (leadfoto: limonadewesp); Eric Mahieu; Nationale Wespentelling 2024; Johan van 't Bosch

  

 

Vorig artikel Tel mee: Wespentelling van 17 tot en met 25 augustus

Please login or register to post comments.

Nieuws

Proeftabel angeldragende wespen van Flor Rhebergen verkrijgbaar

Nature Today bericht van 19 december 2023 is hier terug te lezen.

Contact

Meer informatie? info@jaarvandewesp.nl