'Gaat het wel goed met de spinnen?'

Aanleiding: In 2017-2018 was er in Nederland en omstreken veel aandacht voor insecten. Wat de entomologen eigenlijk al aanvoelden, bleek ook wetenschappelijk vast te stellen: insecten gaan hard achteruit. Deze vaststelling leidde o.a. tot een snelle toename van de belangstelling voor bestuivers, bijen in het bijzonder, inclusief de zorgen voor hun toekomst in Nederland. Ook bodemdieren en hun rollen binnen ecosystemen kregen meer aandacht. Maar hoe gaat het nu met allerlei andere groepen ongewervelden, bijvoorbeeld spinnen? Die vormen met ruim 600 soorten in Nederland toch een grote groep organismen. Als de insecten op raken, zouden er toch effecten moeten zijn op de spinnen. Dat bracht EIS en de NEV er toe om speciaal aan spinnen een symposium te wijden. Hoe gaat het nu met de spinnen in Nederland? Welk onderzoek wordt er aan ze gedaan? Krijgen we daar een duidelijk beeld van? Een dag is te kort om een goed overzicht te bieden, maar wel heel geschikt om daar met een groot aantal spinnenliefhebbers gezamenlijk over te praten, inclusief een veldbezoek om de kennis over Nederlandse spinnen weer een klein beetje te vergroten.

Organisatie: EIS kenniscentrum insecten en andere ongewervelden, Nederlandse Entomologische Vereniging
Locatie: restaurant WEI, Katwijkseweg 7, 2242 PA Wassenaar
Datum: zaterdag 13 april 2019
Deelname: kosteloos; lunch en borrel worden aangeboden door EIS en NEV
Aanmelding: via het formulier hiernaast

Opzet programma:

10.00      Inloop met koffie en thee 
       
10:30      Opening door dagvoorzitter (Peter Koomen) 
       
10.35     Spinnentoppertjes in Nederland, zijn ze er nog? (Peter Koomen)
      Welke soorten spinnen zet je in een Basisgids Spinnen, als er maar 70 in mogen? Natuurlijk de soorten met de hoogste trefkans, maar toch ook maar een paar toppertjes: soorten met een “wauw!-effect” die opvallen door hun bijzondere uiterlijk of gedrag. Soorten waarvan je na 35 jaar persoonlijke belangstelling voor spinnen nog precies weet waar je ze voor het eerst zag. Maar zijn ze daar nog?
       
11.00      Oude spinnen uit de onderwereld (Arthur Decae) 
      Eén van de vele bijzondere eigenschappen van spinnen is dat oude levensvormen, die als twee druppels water op de oudste spinnenfossielen lijken, nog steeds bestaan. Via het “form follows function” principe geeft een studie van levende primitieve spinnen een beeld van hoe spinnen hun succesvolle carrière als diergroep begonnen zijn. Een studie van primitieve levende spinnen geeft ook een idee waarom deze dieren zo zeldzaam zijn in noordelijke streken, inclusief in Nederland. 
       
11.30      40 jaar spinnen in het Lauwersmeergebied (Aat Barendregt & Jan Meijer) 
      In 1969 werd de Lauwerszee definitief van de Waddenzee afgesloten. Jan Meijer begon toen op de droogvallende kwelder met een potvalonderzoek naar o.a. spinnen, en ging daarmee door tot in 2008. Doel was de successie in een veranderend gebied in kaart te brengen en voor de spinnen lukt dit goed: grote veranderingen kunnen aangeduid worden. Maar kunnen de gegevens uit dit onderzoek gebruikt worden om informatie te geven over een mogelijke achteruitgang van spinnen? 
       
12.00      Vuurspin vs. zonne-energie (Koen van Keer) 
      Wat doe je als een grote populatie van een bijzondere soort spin in één keer weggevaagd dreigt te worden? In het Belgische Lommer werd geprobeerd lentevuurspinnen van de aanleg van een zonnepanelenpark te redden door transplantatie naar een ander terrein. Hoe ging dat in zijn werk? 
       
12.30      Nieuwe soorten erbij: van kaskaardespin tot zwarte weduwe (Jinze Noordijk) 
      De Nederlandse spinnenfauna omhelst een behoorlijk aandeel exoten, oftewel soorten die hier niet zouden zijn geweest als de mens ze niet had versleept. Het gaat om spinnen die niet meer weg te denken zijn uit ons land, soorten die we slechts kennen van incidentele imports, en zelfs enkele spinnen die we 'gevaarlijk' zouden kunnen noemen. Het toenemende handelsverkeer zorgt er ongetwijfeld voor dat ook het aantal imports van spinnen zal blijven toenemen. 
       
12:50      Lunchpauze 
       
13.30      Spinnenonderzoek in Nederland: heden, verleden en toekomst (Peter van Helsdingen)  
       
14.00      Introductie Meijendel: bakermat van langlopend (maar niet voortgezet) ecologisch onderzoek naar wolfspinnen (Peter Koomen) 
      In Meijendel komen (kwamen?) 17 soorten wolfspinnen voor. In de jaren 1950-60 werd via een groot vangpottenonderzoek uitgezocht hoe het mogelijk was dat deze soorten naast elkaar konden voortbestaan. 
       
14.30      Excursie De Klip 
       
16.30      Terugkeer van excursie en afsluitende borrel. 
       

Bereikbaarheid

Eigen vervoer
Restaurant WEI is met de auto te bereiken door Katwijkseweg 7 in Wassenaar in de routeplanner in te voeren.

Openbaar vervoer
Restaurant WEI is minder makkelijk met openbaar vervoer te bereiken.
De beste optie is om op Den Haag centraal buslijn 90 richting Lisse te nemen om 09.35 en uit te stappen bij bushalte Rijksdorp in Wassenaar om 09.59, van daar is het nog 3 minuten lopen. Let op! Tijden zijn onder voorbehoud, check alstublieft de OV-reisplanner.

Een andere optie is om een OV-fiets te nemen vanaf Leiden centraal of Den Haag centraal, in beide gevallen is het ongeveer een half uur fietsen.