Tentakel 10

Tentakel 10
Nummer 10 - 8 mei 2012

 
1000-soortendag 2012 - De Meinweg

In 2012 organiseert EIS in samenwerking met het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, Staatsbosbeheer en waarneming.nl de jaarlijkse 1000-soortendag. Deze zal plaats vinden op zaterdag 9 juni in Nationaal Park de Meinweg.

Doel van deze dag is om het gebied grondig te inventariseren en zoveel mogelijk soorten beesten en planten waar te nemen. Daarnaast hopen we natuurlijk ook dat het zoals elk jaar een leuke en gezellige dag wordt waarop medewerkers van PGO's, waarneming.nl en actieve vrijwilligers van diverse organisaties elkaar kunnen ontmoeten. De dag wordt traditioneel afgesloten met een BBQ, dit jaar aangeboden door Staatsbosbeheer en Nationaal Park De Meinweg.

Van 8 tot 10 juni heeft het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg haar jaarlijks inventarisatieweekend in hetzelfde gebied gepland, een mooie gelegenheid om nader kennis te maken met vrijwilligers van deze organisatie die al meer dan 100 jaar verantwoordelijk is voor het publiceren van Limburgs natuuronderzoek in het Natuurhistorisch Maandblad.

Waar?
De dag vindt plaats in Nationaal Park De Meinweg, een uniek terrassenlandschap met bossen, heide, vennen en beekdalen in Limburg. Het nationaal park ligt ten oosten van Roermond, wordt aan drie kanten omsloten door Duitsland en is onderdeel van het Duits-Nederlandse grenspark Maas-Swalm-Nette, ongeveer 10.000 hectare groot. Het Nationaal Park De Meinweg heeft een oppervlakte van circa 1.800 ha. De verzamelplaats is het bezoekerscentrum aan de Meinweg 2 te Herkenbosch.

Wanneer?
Zaterdag 9 juni, aanvang programma 10.00 uur.

Wie?
We zijn te gast bij SBB. De activiteiten worden georganiseerd samen met het Natuurhistorisch Genootschap, Staatsbosbeheer, waarneming.nl en enkele andere natuurorganisaties. Ook de pers zal als vanouds aanwezig zijn. De excursies zijn gericht op medewerkers van de PGO's, waarneming.nl en actieve vrijwilligers. Voor de dag wordt dus niet een algemeen publiek uitgenodigd.

Wat?
Er zullen verschillende excursies worden gehouden. Naast de excursies kunnen alle deelnemers aan de dag ook zelf op excursie gaan om in het gebied te inventariseren. Zie voor het volledige excursieprogramaa hier onder.

Verwerking gegevens
Voor een groot deel van de groepen wordt gedurende 2012 en de dag zelf een complete lijst bijgehouden op waarneming.nl/1000_soortendag_2012.php. Het team van waarneming.nl zal via het Internet iedereen zowel lokaal als internationaal op de hoogte kunnen houden van de ontwikkelingen.

Slapen, drinken en eten?
Voor deelnemers die zouden willen overnachten hebben we de kampeerboerderij de Holsterhof te Posterholt (www.holsterhof.nl) gereserveerd. In dit onderkomen is plaats voor max. 26 personen (7 slaapkamers van 3 tot 4 personen; waarvan reeds 15 plaatsen zijn gereserveerd). Opgave is mogelijk bij Ed Colijn.

Koffie en thee zijn aanwezig. Voor de lunch dient iedereen zelf te zorgen. Op zaterdagavond is er een BBQ voor mensen die zich van te voren hebben aangemeld. Staatsbosbeheer stelt een zaal in het Jeugdcentrum Beatrix ter beschikking. Daar verblijft ook het Natuurhistorisch Genootschap gedurende het weekend en kan men eventueel determineren (geen binocs beschikbaar dus eigen apparatuur meenemen) en bij regen schuilen.

Ed Colijn
EIS-Nederland
Ed.Colijn@ncbnaturalis.nl

Olaf Op den Kamp
Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
kantoor@nhgl.nl of o.opdenkamp@nhgl.nl

Ton Lenders
Nationaal Park De Meinweg

Hisko de Vries
waarneming.nl

De excursies, 9 juni
Algemene gebiedsexcursie Tim Leerschool en Sjuul Verhaegh begin 10.30
Libellen Gert Veurink begin 10.30
Sprinkhanen en Libellen Jan Hermans en Aidan Williams begin 10.30
Loopkevers Ton de Goeij begin 10.30
Dagvlinders en vogels Jan Boeren begin 10.30
Dagvlinders Marlie Huskens begin 10.30
Spinnen Peter van Helsdingen begin 10.30
Mineerders (onder voorbehoud) Camiel Doorenweerd begin 10.30
Vliegen (2 groepen) John Smit, Ruud van der Weele begin 10.30
Libellenlarven en algen (incl. microscopische determinatie) Christophe Brochard en Ewoud van der Ploeg begin 10.30
Paddenstoelen Yvonne en Gerrit van Duuren begin 10.30
Planten Baudewijn Odé begin 10.30
Land- en waterslakken Anthonie van Peursen begin 10.30 en 14.00
Slakken John Hannen begin 10.30
Reptielen Peter Keijsers en Domin Dalessi begin 10.30
Amfibieën Pieter Puts begin 10.30
Vleermuizen NHGL begin 21.00
Nachtvlinders (diverse groepen) Ernest van Asseldonk, Maurice Franssen, Hans Groenwoud begin 21.00

top

Bijentelweekend

In het weekend van 12 en 13 mei vindt het bijentelweekend plaats. Dit is dé gelegenheid om kennis te maken met bijen in de tuin.

Naast de honingbij zijn er tientallen bijen in de tuinen te vinden, zeker als deze bijvriendelijk is ingericht.

Voor de telling kan de bijenzoekkaart gebruikt worden. Deze is te bestellen in de webshop of via deze pagina te downloaden.

Voor meer informatie over de bijentelling zie de website van Het jaar van de bij.

Roy Kleukers

top

Waarnemingen getijgerde lijmspuiter

Sommige spinnen - zoals de getijgerde lijmspuiter, Scytodes thoracica - zijn makkelijk herkenbaar en hierdoor kan iedereen betrouwbare waarnemingen doorgeven. Zoals voor vrijwel alle spinnensoorten, is ook ons beeld van de verspreiding van deze prachtige soort verre van volledig. EIS-Nederland doet een poging om een goed gevuld verspreidingskaartje te produceren.

Dit diertje heeft als groot voordeel dat hij zeer dicht bij de mens leeft, namelijk in huis. De getijgerde lijmspuiter heeft een lichtgekleurd lichaam met opvallende zwarte tekening. De grootte is maximaal ca. 6 mm, exclusief de poten.

Het diertje sluipt 's nachts over de grond, muren of plafond op zoek naar prooi. Ziet hij iets lekkers dan spuit hij er van een afstandje een giftig en kleverig mengsel overheen, waarna hij kan gaan eten. Je kunt hem 's ochtends tegenkomen als hij op de terugweg is naar zijn schuilplaats of als je het licht aandoet in een donkere ruimte.

De verwachting is dat hij wel in elke stad zal leven. Iedereen kan waarnemingen met foto en adres melden bij EIS-Nederland (jinze.noordijk@ncbnaturalis.nl) of invoeren op waarneming.nl of Telmee. Hopelijk kan er dan volgend jaar een faunistisch artikel over deze spin gepubliceerd worden.

Jinze Noordijk

top

Zoek de Knautiabij!

Het succes van de simultaantelling van de boomkrekel smaakt naar meer. Gelukkig zijn er meer onbekende, maar goed herkenbare insectensoorten in het rivierengebied aanwezig. Voor 2012 is daarom gekozen voor de knautiabij (Andrena hattorfiana).

De knautiabij is een zeldzame, maar goed herkenbare bijensoort. Zoals de naam al aangeeft is deze mooie soort gebonden aan beemdkroon (Knautia arvensis). Het is een karakteristieke soort van soortenrijke graslanden de maar mondjesmaat wordt waargenomen. Het kleine aantal waarnemingen is vooral een gevolg van de onbekendheid. Als gevolg daarvan is de verspreiding waarschijnlijk zwaar onderschat.

In samenwerking met bijenexpert Theo Peeters (EIS-Nederland) gaat de Flora en faunawerkgroep Gelderse Poort daar verandering in proberen te brengen.

Vanwege een (verwachte) grote belangstelling zijn twee fietsexcursies onder begeleiding van bijenexpert Theo Peeters gepland. Tijdens deze excursies komt de ecologie, levenswijze en hoe te zoeken aan bod. Vanzelfsprekend wordt niet alleen naar de knautiabij gezocht, maar worden tevens andere bijensoorten behandeld.

Zaterdag 2 juni
Vertrek: 10.00 uur bij het Hollands/Duitsch Gemaal (Ac. 188.7-428.8). Een fietstocht met de nodige tussenstops langs de Oude Waal, via de Groenlanden richting Millingen aan de Rijn.
Opgeven bij: Douwe Schut.

Zaterdag 9 juni
Vertrek 10:00 uur onder de Waalbrug op de dijk bij Lent (Ac. 188.3-429.6, noordzijde van de Waal). Fietstocht via Lent, Bemmel, Gendt naar Pannerden. Van de noordkant van de Waal is knautiabij niet bekend, des te meer een reden om hier eens goed te gaan zoeken.
Opgeven bij: Douwe Schut.

Heb je zin om een traject van de Waal af te zoeken op knautiabij? Geef het dan door via Douwe Schut, geef aan welk traject je graag wilt afzoeken, zodat gestructureerd een zo groot mogelijk deel van de uiterwaarden afgezocht kan worden. Ook ontvang je dan een verspreidingskaartje van beemdkroon, zodat je gericht op pad kunt.

Douwe Schut, Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort;
foto Tim Faassen

top

Invasieve veervleugelkever beschreven uit Nederland

In een recent nummer van Zootaxa wordt de nieuwe kever Ptinella populicola gepresenteerd.

Het bijzondere is dat deze nieuwe veervleugelkever op basis van dieren uit Liempde (Noord-Brabant) beschreven is terwijl hij zich waarschijnlijk pas recent in ons land gevestigd heeft vanuit Noord-Amerika.

Veervleugelkevers (familie Ptiliidae) zijn zeer kleine kevertjes, waar slechts weinig onderzoekers zich aan wagen. De soorten uit het genus Ptinella zijn slechts 0,5-1,3 mm groot.

Bron
Vorst, O., 2012
A new invasive Ptinella Motschulsky from Europe and North America (Coleoptera: Ptiliidae)
Zootaxa 3270: 63-66

Roy Kleukers

top

Twee nieuwe vindplaatsen van de gestreepte molmzweefvlieg

De afgelopen week zijn op twee nieuwe locaties in Zuid-Limburg exemplaren van de gestreepte molmzweefvlieg (Chalcosyrphus eunotus) aangetroffen.

De soort was tot nu toe slechts bekend van één plek in Zuid Limburg waar hij in 2000 voor het eerst werd gevangen (Renema, 2001).

Afgelopen week, de 26e april, vond Joke van Erkelens een vrouwtje langs een stromend beekje in Beutenaken. Elias de Bree trof de zeldzame zweefvlieg die zelfde week aan in de buurt van Vijlen.

Bronnen
forum.waarneming.nl

Renema, W. 2001
Drie maal is scheepsrecht, de zweefvlieg Chalcosyrphus eunotus terug op de Nederlandse lijst (Diptera: Syrphidae)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 15: 111-115

Menno Reemer; foto Joke van Erkelens

top

Errata Nieuwe Rode Lijst Nederlandse libellen

Er zijn twee storende fouten geslopen in de opmaak van Brachytron 14-2 met de nieuwe Rode Lijst Libellen.

De Errata zijn te downloaden van

www.brachytron.nl/Libellen/Erratum%20Brachytron%2014-2.pdf.

Bezitters of toekomstige bezitters van Brachytron 14-2 kunnen deze pagina's gemakkelijk uitprinten in het formaat van het tijdschrift.

top

Zweefvliegennieuwsbrieven on-line

De Zweefvliegennieuwsbrief was het onregelmatig verschijnende mededelingenblaadje van het project 'Verspreiding en Ecologie van de Nederlandse Zweefvliegen'.

Het Zweefvliegenproject (in de volksmond ZP) werd in 1996 opgezet door de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) en groeide in 1998 uit tot een samenwerkingsverband tussen European Invertebrate Survey - Nederland, de sectie Diptera van de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) en de NJN.

Uiteindelijk leidde het project tot de publicatie van het achtste deel in de serie Nederlandse Fauna: De Nederlandse zweefvliegen Diptera: Syrphidae.

Alle verschenen nummers zijn nu als PDF te downloaden van de EIS-website.

Menno Reemer

top

Sectie Thijsse publiceert podcasts over 'insecten en natuurbeheer'

De sectie Thijsse van de Nederlandse Entomologische Vereniging is opgericht in 2007 en heeft als doel het ondersteunen van natuurbeheer en natuurbescherming in relatie tot de entomologie. Het vergaren en aanbieden van kennis, het geven van voorlichting en advisering zijn daarbij speerpunten.

Veel entomologen hebben door gericht waarnemen en jarenlange veldervaring kennis over insecten en hun leefgebieden, maar dit leidt niet altijd tot presentaties en publicaties. Vandaar dat sectie Thijsse met een nieuw initiatief komt om deze kennis te ontsluiten via podcasts. Het is de bedoeling dat elke maand een nieuwe podcast uitkomt.

Op http://thijsse.libsyn.com/ zijn inmiddels 4 podcasts beschikbaar:
  • Interview met Jap Smits (voorzitter Thijsse en boswachter SBB) over Insecten en heidebeheer
  • Interview met Ferry van Elven (secretaris Thijsse en SBB-vrijwilliger) over Natuureducatie
  • Interview met Henk Hunneman (secretaris NEV en lid Thijsse) over Vlinders en hun leefgebieden
  • Interview met Carlo van Rijswijk (adviseur ecologie, gemeente Ede) over Insecten en gemeentelijk beheer
Voor meer informatie zie www.nev.nl/thijsse/podcasts.html

Ed Colijn

top

Agenda t/m juli
t/m 28 mei Spannende spinnen Natuurmuseum Nijmegen
10 mei Op zoek naar de tweevlek in Limburg Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
12 mei Donkere waterjuffer/sierlijke witsnuitlibel De Weerribben Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
12 mei Sektie Everts, Voorjaarsexcursie Millingerwaard Nederlandse Entomologische Vereniging
12-13 mei Bijentelweekend deze nieuwsbrief
13 mei Libellen, Kampina Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
16-20 mei Hemelvaartkamp Voorne Jongeren in de Natuur
17-20 mei Sectie Diptera, Excursieweekend Simpelveld, Zuid-Limburg Nederlandse Entomologische Vereniging
19 mei Libellexcursie Munningsbosch Natuurhistorisch Genootschap Limburg
19 mei Molluskenexcursie Asselt Natuurhistorisch Genootschap Limburg
25-28 mei Pinksterkamp Kempen-Broek Jongeren in de Natuur
25-28 mei Pinksterkamp Gemert Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
25-28 mei NEV Zomerbijeenkomst, Ameland Nederlandse Entomologische Vereniging
2 juni Mierenwerkgroep, lezing en excursie Venlo Nederlandse Entomologische Vereniging
8 juni Mercuurwaterjuffer, Limburg Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
8-10 juni Vlinderkamp Buurserzand Jongeren in de Natuur
8-10 juni 1000 soorten kamp Jongeren in de Natuur
9 juni 1000 soortendag deze nieuwsbrief
9 juni Dagvlinders, sprinkhanen en reptielen - Arnhem Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
9 juni Dagvlinders en Reptielen op de Veluwezoom Jongeren in de Natuur
10 juni Insectenexcursie - Den Haag Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
10 juni Wolkenkamp - Kampina Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
16 juni Sektie Everts, Extra excursie. Bloemkampen, Noord-Veluwe Nederlandse Entomologische Vereniging
16 juni Libellenexcursie Millingerwaard Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort
16 juni Libellenexcursie Kesseleik en Helden Natuurhistorisch Genootschap Limburg
22-24 juni Kaderkamp Nachtvlinders - Wassenaar Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
22-24 juni Voorzomerkamp Friesland - Alde Feanen Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
23 juni Molluskenexcursie Cannerberg en Hoge Fronten Natuurhistorisch Genootschap Limburg
29 juni-1 juli Voorzomerkamp de Brand, Texel en de Veluwe Jongeren in de Natuur
30 juni Dagvlinderexcursie De Bruuk Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort
30 juni Libellenexcursie De Zoom Natuurhistorisch Genootschap Limburg
30 juni-1 juli Landelijke libellendagen Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
3 juli Gele rombout, België Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
7 juli Libellenexcursie Ravenvennen Natuurhistorisch Genootschap Limburg
7 juli (evt. uitwijkmogelijkheid 14 juli) Mierenwerkgroep, excursie Ommen Nederlandse Entomologische Vereniging
15-21 juli Zomerkamp De Weerribben Jongeren in de Natuur
23-29 juli Heikamp De Meinweg Jongeren in de Natuur
28 juli Libellenexcursie Sevenum Natuurhistorisch Genootschap Limburg

top

Van de redactie

Dit is het tiende nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@ncbnaturalis.nl

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010