Tentakel 18

Tentakel 18
Nummer 18 - 20 maart 2014

 
1000-soortendag 2014: Lauwersmeer

Op uitnodiging van Staatsbosbeheer en in samenwerking met waarneming.nl en de andere PGO's zal in 2014 weer een, ongetwijfeld geslaagde, poging gedaan worden de 1000 soorten te halen, deze keer in Nationaal Park Lauwersmeer.

De dag zal plaatsvinden op 21 juni. Voor overnachters is een onderkomen besproken in Natuurlijk Kolummeroord. Let op: in tegenstelling tot voorgaande edities is het overnachten in dit onderkomen deze keer niet gratis. De prijs voor een overnachting bedraagt € 17,50 per nacht inclusief ontbijt. Daarnaast is een beperkt aantal gratis plaatsen beschikbaar op het kampeerterrein De Pomp van Staatsbosbeheer.

De dag zal zoals gebruikelijk worden afgesloten met een door Staatsbosbeheer aangeboden barbecue. Deelnemers aan de BBQ en de overnachters kunnen zich opgeven bij ondergetekende.

Informatie over het programma volgt in een volgende editie van Tentakel.

Ed Colijn
ed.colijn@naturalis.nl

top

Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie: Landelijke studiedag

De Nederlandse Vereniging Voor Libellenstudie organiseert op 22 maart weer de jaarlijkse landelijke studiedag.

De dag vindt plaats in het Dominicanerklooster, Assendorperstraat 29, 8012 DE Zwolle.

Tijd: 10:00 - 16:20 uur. De zaal is open om 9:30 uur. De toegang is gratis.

Programma

10:00 Koffie
10:30 Opening dagvoorzitter - Marcel Wasscher
10:35 Juffers op orde - over vlinderdassen, DNA en juffers - Vincent Kalkman
11:05 Mystery quiz - Theo Muusse
11:20 Koffiepauze
11:50 Forcipomyia paludis, libellenparasiet in Nederland - René Manger
12:15 Algemene ledenvergadering
12:45 Lunchpauze
13:30 Quiz-ontknoping - Theo Muusse
13:45 De Kempense heidelibel in Nederland - Tim Raats & Dolf Ramaker
14:10 Verleden en toekomst van de Oostelijke witsnuitlibel in Friesland - Peter de Boer
14:35 Theepauze
15:10 Verzamelreis larvenhuidjes in de Alpen, op Sardinië en in Zuid-Italië: als een kind in een snoepwinkel - Ewoud van der Ploeg & Christoph Brochard
15:35 Potpourri
16:00 Afsluiting dagvoorzitter

top

Workshops: Praktisch natuurbeheer voor levensgemeenschappen 2014

Met een samenwerkingsverband van Sovon, De Vlinderstichting, Zoogdiervereniging, FLORON, EIS Kennis Centrum Insecten, Stichting Bargerveen, Wildernistrek, de afdeling Milieukunde van de Radboud Universiteit Nijmegen en RAVON, is een reeks praktische workshops opgezet over het beheer van acht levensgemeenschappen: Kustduinen, Beekdalen, Heide en hoogveen, Laagveenmoerassen, Rivierenlandschap, Heuvelland, Agrarisch cultuurlandschap, Urbane natuur.

Per levensgemeenschap is er een op zichzelf staande workshop, bestaande uit twee cursusdagen; half theorie, half praktijk. U kiest dus de workshop(s) over de levensgemeenschap(pen) van uw interesse.

De cursusdagen hebben een interactief karakter en worden begeleid door twee docenten vanuit de organiserende partijen. Het veldgedeelte wordt in de meeste gevallen bovendien begeleid door een lokale beheerder. Daarmee zijn er dus volop kansen om van gedachte te wisselen en zaken vanuit diverse soortgroepen en gezichtspunten te belichten. Download hier de cursusflyer.

Voor meer informatie en aanmelden: www.ravon.nl/natuurbeheer.

top

Atlasproject "Leuke vliegen"

Ondanks het 'winterseizoen' van de afgelopen maanden zijn er toch de nodige records toegevoegd aan het databestand, maar liefst 29.104. Deze zijn afkomstig van het digitaliseringsproject van Naturalis en bevatten de Leidse en Amsterdamse collectiegegevens van de blaaskopvliegen, dazen, wapenvliegen en wolzwevers. De roofvliegen is de laatste familie die momenteel nog gedigitaliseerd wordt.

Samen met de gegevens van waarneming.nl (17.340) en enkele losse bestandjes komen we in totaal op een bestand van 49.221. Een mooie prestatie waar we graag komend seizoen nog de nodige waarnemingen aan toevoegen. De eerste gewone wolzwevers van dit jaar zijn al weer gezien, en ook de eerste blaaskopvliegen zullen ieder moment tevoorschijn kunnen komen.

John Smit & Menno Reemer

top

Inventarisatie Ecologische beplantingen

Het Ruyteninstituut heeft een nieuwe methode ontwikkeld voor beplantingen met houtige gewassen: Integrale Beplantingsmethode Ruyten (IBR). Deze meer ecologische aanpak wordt inmiddels al in diverse steden toegepast en biedt goede kansen voor een hogere biodiversiteit in onder meer het stedelijk gebied.

Er is echter nog weinig feitelijke informatie over de verschillen in biodiversiteit in traditionele beplantingen en de nieuwe methode. In Hoofddorp zijn beide methodes op vergelijkbare wijze naast elkaar beschikbaar in het Prins Bernhardbos.

Hierbij een oproep voor insectenkenners die daar eens een kijkje zouden willen nemen en zo een eerste indruk te verkrijgen van de waarde van IBR voor de biodiversiteit. U kunt daarvoor contact opnemen met Frits Ruyten (info@ruyteninstituut.nl). Voor meer informatie over de nieuwe methode, zie ruyteninstituut.nl.

top

Iepenzigzagbladwesp, nieuw voor Nederland

In 2003 werd de iepenzigzagbladwesp (Aproceros leucopoda), die oorspronkelijk uit Japan komt, voor het eerst aangetroffen in Polen en Hongarije en zijn verspreidingsareaal in Centraal-Europa is sindsdien sterk uitgebreid. De larven van dit insect leven van de bladeren van iepen.

In augustus 2013 ontdekte bioloog Dik Vonk deze soort voor het eerst ook in ons land. Deze vondst werd pas recent herkend.

Zie verder Natuurbericht.

Foto: Dik Vonk.

top

Entomologische Berichten - Themanummer Bijzondere biotopen

De gecombineerde eerste twee nummers van nummer 74 van de Entomologische Berichten zijn gewijd aan bijzondere biotopen.

Diverse auteurs geven een inkijkje in de wereld van de ongewervelde bewoners van vloedmerken, spoorterreinen, tunnels, dood hout, tonderzwammen, composthopen, kadavers, mest en vogelnestkasten. Het dubbelnummer wordt afgesloten met een ecologische analyse van deze bijzondere biotopen.

Lezers die meer informatie wensen kunnen contact opnemen met de secretaris van de Nederlandse Entomologische Vereniging: Henk Hunneman.

Jinze Noordijk & Jan ten Hoopen (red.) 2014
Themanummer Bijzondere biotopen
Entomologische Berichten 74 (1-2), 100 pp.

Inhoud

1-2 Column - Er zijn geen cryptobiologen - Ellis, W.N.
3-12 Vloedmerken, bedreigde soortenrijke minimilieus op het strand - Cadée, G.C.
13-20 De kiezelsprinkhaan en andere sprinkhanen op spoorterreinen - Grutters, M.A.J.
21-27 Laatste populaties van de hooiwagen Opilio parietinus (Opiliones: Phalangiidae) in Nederland - Noordijk, J.
28-41 Dood hout en tonderzwammen als minibiotopen voor insecten - Moraal, L.
42-52 Successie in een kevergang - ten Hoopen, J. & J. Smits
53-59 De gewone compostmier Hypoponera punctatissima in Nederland (Hymenoptera: Formicidae) - Boer, P., M.P. Berg, J. Noordijk & A.J. van Loon
60-67 Kevers op kadavers in Nederland, de stand van zaken - Colijn, E.O.
68-74 Carcass ecology - more than just beetles - Gu, X., D. Haelewaters, R. Krawczynski, S. Vanpoucke, H.-G. Wagner & G. Wiegleb
75-80 Emus hirtus in Niedersachsen (Germany) and Europe: contribution to the knowledge of the ecology and distribution of a locally endangered rove-beetle (Coleoptera: Staphylinidae) - Biel, P., R. Krawczynski, B. Lysakowski & H.-G. Wagner
81-88 De insectenfauna van enkele vogelnestkasten - Gielis, C., F. van Nunen & P. Solleveld
89-94 Synthese - Minibiotopen moet je ontdekken - Bink, F.A., J. Noordijk & J. ten Hoopen
95-100 Uitgelezen & Verenigingsnieuws

top

Entomologische Tabellen - De Nederlandse goudhaantjes (Chyrsomeldidae: Chrysomelinae)

In januari verscheen de door Jaap Winkelman geschreven nieuwe Entomologische Tabel De Nederlandse goudhaantjes (Chrysomelidae).

Goudhaantjes vormen een opvallende groep van vaak fraai metallisch gekleurde kevers. Betrouwbare herkenning van de soorten is een eerste stap in de studie van deze boeiende kevergroep. De publicatie bevat een geïllustreerde determinatietabel waarmee alle Nederlandse soorten van deze subfamilie eenvoudig op naam gebracht kunnen worden. Ook alle in België voorkomende soorten zijn in de tabel opgenomen.

Belangrijk hulpmiddel vormen de kleurenplaten met foto's van alle soorten. Inleidende hoofdstukken geven algemene informatie over levenswijze en bouw. Voorts is voor elke soort een aparte bespreking en een verspreidingskaart op provincieniveau opgenomen.

Het boekje is tevens te bestellen voor € 15,- bij eis@naturalis.nl.

top

Kijk op Exoten 7

In deze zevende editie van Kijk op Exoten weer aandacht voor een aantal interessante exoten die al in Nederland aanwezig zijn, of door specialisten de komende jaren verwacht worden. Met deze informatie verwachten we de kans te vergroten op het tijdig signaleren van dergelijke soorten. We hopen van harte dat u bereid bent de waarnemingen online te melden via Waarneming.nl, Telmee.nl, of -voor de sportvissers- Mijnvismaat.nl.

Met in dit nummer onder andere nieuws over diverse ongewervelden zoals de reuzenhooiwagen (Leiobunum sp.), rode schorpioenmieren (Crematogaster scutellaris), tijgerblauwtje (Lampides boeticus) en de gele wratspons (Celtodoryx ciocalyptoides).

Op de achterzijde van de nieuwsbrief ziet u hoe u zich ook aan kunt melden.

Kijk op Exoten Nummer 7 is hier te downloaden.

top

Zoekbeeld, Nieuwsbrief van Stichting ANEMOON

Eind vorig jaar verscheen het derde nummer van Zoekbeeld, de nieuwsbrief voor vrijwilligers en relaties van Stichting ANEMOON.

Daarin onder andere verslagen van diverse activiteiten, artikelen over de Zegge-korfslak (Vertigo moulinsiana), de Gestreepte korfslak (Vertigo substriata), maar ook over de Zandslak (Theba pisana), de Penseelkrab (Hemigrapsus takanoi) in Amsterdam en over monitoring met 'matjes'.

Daarnaast is er een uitgebreid artikel over de De Biesbosch, ons grootste zoetwatergetijdegebied. Daarin niet alleen weekdieren maar ook flora, vissen, libellen, en exotische krabben en kreeften.

De nieuwsbrief is te downloaden van de vernieuwde website van de Stichting ANEMOON.

Inhoud

2 Voorwoord - Adriaan Gmelig Meyling
3 Voor de 14e keer alweer: het 'Die-Hard weekend' - Niels Schrieken
4 Ontdekking nieuwe populatie van de Zeggekorfslak in Groningen - Leon Luijten
5 De Biesbosch: niet alleen boven maar ook onder water uniek - Arno Boesveld
16 De Zandslak voelt zich steeds beter thuis in Nederland - Tello Neckheim
17 Verslag symposium 'Diversiteit mariene schelpdieren van Nederland' - Adriaan Gmelig Meyling & Sylvia van Leeuwen
20 Waarnemingen van de Gestreepte korfslak Vertigo substriata - Arno Boesveld
22 Strandwacht Katwijk-Noordwijk in de ban van schatten - Adriaan Gmelig Meyling
24 Substraat-substitutie bij monitoring van de Nauwe korfslak. Veldtesten van de 'matjesmethode'. Wie doet mee? - Arno Boesveld & Adriaan Gmelig Meyling
25 De Penseelkrab: een nieuwe Amsterdamse exoot - Martin Melchers & Rykel de Bruyne
26 Alle Weekdieren van het Nederlandse Noordzeegebied in kaart gebracht - Adriaan Gmelig Meyling & Sylvia van Leeuwen
28 Zoekdier: de brakwatergrondel Pomatoschistus microps

top

Brachytron 16 (1/2)

Op 25 februari verscheen de nieuwe Brachytron, het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) en Libellenvereniging Vlaanderen vzw. De leden hebben deze inmiddels in de bus gehad.

Daarin onder andere artikelen over een nieuwe Belgische populatie rivierrombout, gaffellibellen in de Dommel, de herontdekking van de hoogveenglanslibel op de Veluwe, en een verslag van 15 jaar libelleninventarisatie in de Leemputten en het Verbrande bos.

Voor niet-leden is het nummer, alsmede diverse andere oude nummers, te bestellen via de website van de NVL.

Inhoud

3-17 Ontdekking van een populatie Rivierrombout (Gomphus flavipes) op het Albertkanaal (België), een van de drukst bevaren kanalen van Europa, en een overzicht van de status in West- en Midden-Europa - De Knijf, G., T. Adriaens, R. Vermylen & P. Van der Schoot
18-28 Gaffellibellen (Ophiogomphus cecilia) in de Dommel - Brekelmans, F.
29-37 Vijftien jaar libelleninventarisatie in de Leemputten en het Verbrande bos - Wouda, H.
38-42 Status of Aeshna serrata in Denmark - Bell, N., E. Dylmer & K. Olsen
43-47 Een bezoek aan de Getande glazenmaker (Aeshna serrata) in Denemarken - Manger, R.
48-50 Hoogveenglanslibel (Somatochlora arctica) na 75 jaar weer gevonden op de Veluwe - Bouwman, J.
51-56 Portret - Boyeria: hoe donkerder hoe beter. De eiafzet van twee Europese schemerlibellen - Brochard, C. & E. van der Ploeg
57-58 Niemendalletje - Pluymers, H.
59-62 Recensies - Ketelaar, R. & C. Brochard

top

Agenda t/m juni 2014
22 maart Landelijke studiedag Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie - deze nieuwsbrief
5 april Voorjaarsbijeenkomst Sectie Snellen Nederlandse Entomologische Vereniging
11 april Voorjaarsforum Natuurmonumenten
12 april Voorjaarsbijeenkomst Sectie Thijsse Nederlandse Entomologische Vereniging
17 april NEV-Lentebijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
17-21 april Paaskeverkamp Winterswijk Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
19 april Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes
26 april Voorjaarsexcursie Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging
2-4 mei Insectenkamp Eindhoven Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
9-11 mei Voorjaarsweekend Landelijke Insectenwerkgroep KNNV
10 mei Voorjaarsexcursie Sektie Everts Nederlandse Entomologische Vereniging
23-25 mei Dipteraweekend Nederlandse Entomologische Vereniging
30 mei - 1 juni NEV-Zomerbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
14 juni Extra excursie Sektie Everts Nederlandse Entomologische Vereniging
21 juni 1000-soortendag Lauwersmeer deze nieuwsbrief
27-29 juni Gezamenlijke excursie Sectie Snellen en Ter haar Nederlandse Entomologische Vereniging
27-29 juni Genootschapsweekend Natuurhistorisch Genootschap in Limburg

top

Van de redactie

Dit is het achttiende nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010