Tentakel 33

Tentakel 33
Nummer 33 - 16 maart 2017

 
Wantsenproject van start

Op 10 maart is officieel het Atlasproject wantsen van start gegaan. In 2019 moet het project leiden tot de publicatie van het vijfde en laatste deel in de serie "Verspreidingsatlas Nederlandse wantsen".

Waarnemingen van alle soorten wantsen zijn welkom maar het project richt zich vooral op de soorten van tien families: vuurwantsen, wolfsmelkwantsen, randwantsen, kromsprietwantsen, glasvleugelwantsen, viooltjeswantsen, graafwantsen, pantserwantsen, schildwantsen en kielwantsen.

Specialistische kennis is niet nodig en iedereen kan bijdragen aan dit project. Meer informatie over het project, de soorten en een link naar de veldgids wantsen staan op de projectpagina.

Regelmatig zullen er excursies worden georganiseerd die via het wantsenforum op waarneming.nl en de Tentakel zullen worden aangekondigd.

Op de hoogte blijven van het project? Stuur een e-mail naar Vincent Kalkman.

top

Studiedag: Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie


De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie organiseert op zaterdag 18 maart weer de jaarlijkse landelijke studiedag.

De dag vindt plaats in zaal de Refter van het Dominicanerklooster, Assendorperstraat 29, 8012 DE Zwolle.

Tijd: 10:00 - 16:20 uur. De zaal is open om 9:30 uur. De toegang is gratis.

Ook bij deze NVL-dag staat Veldshop.nl met een stand met boeken en entomologische producten.

Programma

10:00 Aankomst (koffie staat klaar)
10:30 Opening dagvoorzitter
10:35 De Weerribben en waarom die zo geweldig zijn voor libellen - Evert Ruiter
11:00 Mystery Quiz - Weia Reinboud, Es & Faz
11:15 Koffiepauze
11:45 Het verborgen leven van libellenlarven - Christophe Brochard
12:15 Algemene Ledenvergadering
12:45 Lunchpauze
13:30 Quiz-ontknoping - Weia Reinboud, Ez & Faz
13:45 De libellenfauna van het Merkske - Bart Hoeymans
14:10 Noordse winterjuffer op de vierkante meter - René Manger
14:35 Theepauze
15:00 Libellen in de Midden-Atlas, Marokko - Harm Niesen
15:25 Libellenonderzoek in de Neotropen - Tim Faasen
15:45 Potpourri. Wilt u kort wat vertellen of laten zien? Dit is uw kans!
16:15 Afsluiting dagvoorzitter

top

Studiedag: Mierenwerkgroep


De Mierenwerkgroep van de Nederlandse Entomologische Vereniging organiseert op zaterdag 18 maart de jaarlijkse studiedag.

De dag vindt plaats in Het Groene Huis, Schothorsterlaan 21, 3822 NA Amersfoort.

De zaal is open om 10:00 uur. Koffie en thee zijn tegen betaling verkrijgbaar. Begin programma: 10.30 uur.

Voor meer info en opgave: mwg.bestuur@gmail.com

Programma

10:00 Aankomst (koffie staat klaar)
10:30 Ontdekking en verplaatsing van de zwarte reuzenmier (Camponotus vagus) in Zuid-Limburg - Michiel Hemminga

Hoe de sabelmier (Strongylognathus) te vinden zonder elk nest van de zaadmier (Tetramorium) op te graven - Rudolf van Hengel

Film: De verborgen wereld van de Strabrechtse Heide

Pauze (lunchpakket zelf meenemen)

Excursieprogramma 2017: enige achtergrondinformatie over De Borkeld (8 juli) en De Plateaux (28 augustus)

Bosmiertrend en natuurbeheer in Amersfoort - Rudolf van Hengel


Ter afsluiting en in aansluiting op de lezing van Rudolf van Hengel is er een excursie naar de Stichtse Rotonde in Amersfoort.

top

1000 soortendagen

In 2017 organiseert EIS zelf geen 1000-soortendag. Na de 1000-soortendagen in 2016 (Amersfoort, Haringvliet) doen we het een jaartje rustig aan. In 2018 gaan we het weer groot aanpakken. Daarover later meer. Maar ook in 2017 hoeft niemand zich te vervelen, getuige de twee interessante evenementen, in de Noordelijke Oeverlanden en GaiaZOO. Zie voor de details hieronder.


1000 soortendag Noordelijke Oeverlanden, Amsterdam
Op 19 (21.00-22.30 nachtvlinderen) en 20 mei 2017 organiseert de Vereniging "De Oeverlanden blijven!" een 1000 soortendag in de Noordelijke Oeverlanden te Amsterdam.

Doel is om 1000 soorten planten en dieren te tellen. Er is al zeer veel geïnventariseerd in de Oeverlanden. Uit het gebied zijn inmiddels 2500 soorten bekend (zie soortenlijsten). Met name microlepidoptera en bijvoorbeeld springstaarten en mijt-achtigen zijn echter niet onderzocht. Ook bepaalde insectengroepen en andere invertebraten zoals schietmotten en miljoenpoten zijn onvoldoende onderzocht.

Het betreft een klein gebied, ongeveer 60 hectare met kalkrijk zand op veen, veenmoeras, 40 jaar oud loofbos sloten en open water met al haar gradiënten.

De dag start om 10 uur in NME centrum De Waterkant en eindigt met een maaltijd vanaf 17.30 uur.

Voor meer info en opgave: Ruud Jansen en/of Tello Neckheim.

BioBlitz: GaiaZOO
In 2016 vond in dierentuin GaiaZOO (Kerkrade) de eerste BioBlitz van Nederland plaats. Gedurende 24 uur inventariseerden vrijwillige soortenkenners alle dieren en planten in GaiaZOO (buiten de verblijven van de dieren). Daarnaast verzorgden de experts allerlei educatieve activiteiten omtrent biodiversiteit voor jong en oud. Het doel van dit evenement is dan ook om begrip en bewustwording te creëren voor het belang van het behoud van de biodiversiteit.

Vanwege het grote succes, organiseert GaiaZOO op 10/11 juni 2017 wederom een BioBlitz. Meer over de BioBlitz kun je lezen op gaiazoo.nl/bioblitz.

Voor de BioBlitz van dit jaar, zijn we nog op zoek naar allerlei soorten experts/kenners op gebied van insecten en andere geleedpotigen (spinnen, kevers, vliegen en muggen, wespen en mieren). Zo kunnen we de inventarisatie tijdens de BioBlitz nog completer te maken. Ook bezoekersactiviteiten zouden in het programma opgenomen kunnen worden.

Wil je op 10 en/of 11 juni een bijdrage leveren aan de BioBlitz in GaiaZOO? Meld je dan aan via s.educatie@gaiazoo.nl.

top

Voorjaarsweekend: KNNV Landelijke Insectenwerkgroep

In het weekeinde van vrijdag 19 t/m zondag 21 mei 2017 houdt de Landelijke Insectenwerkgroep (LIW) van de KNNV haar voorjaarsweekend in de groepsaccommodatie van Manege Molenzicht in Bergen op Zoom. Bergen op Zoom heeft een mooie ligging ten opzichte van heel verschillende terreintypen. Zowel droge zand- als natte zeekleigebieden kunnen op relatief korte afstand gevonden, wat interessant is voor veel verschillende insectengroepen.

Vrijdagavond om 20.00 uur wordt het weekeinde geopend, met een (digitale) dialezing en is er verder gelegenheid ervaringen uit te wisselen en/of kennis met elkaar te maken. Op zaterdag en zondag worden omliggende gebieden bezocht. Gezien de ligging van de het verblijf zullen zowel nattere als droge gebieden bezocht worden. Op zaterdagavond kunnen de vangsten en foto's van die dag gedetermineerd en bekeken worden. Het weekeinde eindigt op zondag 15.00 uur.

De kosten voor het weekend bedragen € 50,00. In deze kosten zijn inbegrepen: 2 overnachtingen, 2x ontbijt, avondeten zaterdag, koffie en thee. Ook niet leden van de LIW mogen een keer deelnemen zonder de verplichting lid te worden.

Voor nadere informatie en/of opgave kunt u terecht bij:
Arjan van der Veen, tel. 0320-246631
Koos van Brakel: tel. 0348-417032

top

Bijensymposium Westerveld

Op 9 en 10 juni dit jaar organiseert IVN Westerveld (Drenthe) het symposium "Bijen, bermen en biodiversiteit". Een tweedaags programma vol met lezingen en excursies door diverse bekende namen in de Nederlandse en internationale bijenwereld.

Zo komt de Britse hommelkenner Dave Goulson (bekend van het boek Een verhaal met een angel) een lezing houden. Verder zijn er sprekers van onder andere Hogeschool Van Hall Larenstein, CruydtHoeck, Vogelbescherming, het Louis Bolk Instituut en EIS Kenniscentrum Insecten.


Voor meer info en opgave zie de symposiumfolder op bestuivers.nl of de website van IVN Westerveld.

top

Waarnemingen van de atalanta gezocht


De onderzoeksgroep Insectenmigratie en -ecologie van de universiteit van Bern, Zwitserland onderzoekt de migratie van de Atlanta (Vanessa atalanta) en zoekt nieuwe waarnemingen van deze vlinder via waarneming.nl of Ornitho.

De atalanta is een trekvlinder die elk jaar vanuit het zuiden Centraal- en Noord Europa koloniseert. In het najaar trekken de nakomelingen van deze vlinders weer terug richting het zuiden. Het doel van het project is om de verspreiding en het trekgedrag van de Atalanta in Europa tot in detail te analyseren. Hiervoor zullen amateurwaarnemingen gebruikt worden. Een groot aantal invoerportalen uit hel Europa heeft hun medewerking al toegezegd, door middel van het delen van gegevens (zie de website van het Insect Migration & Ecology Lab).

Je kunt dit project steunen door uw waarnemingen van de atalanta door te geven op waarneming.nl. Wanneer je dit doet, meld dan alstublieft het aantal geobserveerde individuen en in welk levensstadium zij zich bevinden (ei, rups, of volwassen vlinder).

Regelmatig zullen updates van het project en over insectenmigratie verschijnen op de website van het project, de Facebook-pagina en Twitter.

top

Oproep: Kopij voor Brachytron

De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) zoekt auteurs en onderzoekers die wetenschappelijke artikelen, (uittreksels uit) onderzoekrapporten of mededelingen over libellen en libellenstudie kunnen aanleveren voor haar blad Brachytron.

Onderwerpen met een relatie naar Nederlandse of Vlaamse gebieden en soorten hebben de voorkeur, maar ook onderzoek door Nederlandse of Vlaamse onderzoekers elders kan de moeite waard zijn om hier een podium te krijgen. Waar nodig kan assistentie worden verleend met het omwerken van een onderzoeksrapport naar een artikel.

Voor contact: redactie@brachytron.nl of pr.nvl@brachytron.nl. Zie ook onze website.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Zeldzame bijen en vliegen in het Dwingelderveld
Natuurgebied het Dwingelderveld in Drenthe herbergt enkele zeer bijzondere bijensoorten. Dit was al bekend bij Natuurmonumenten, beheerder van dit gebied, omdat zij in de jaren 1999-2000 al een inventarisatie hadden laten uitvoeren. In 2016 werd deze inventarisatie herhaald door EIS Kenniscentrum Insecten, om te zien hoe het nu gesteld is met de bijen van het Dwingelderveld. De resultaten zijn verheugend: er komen nog verschillende zeldzame en bedreigde soorten voor in het gebied.

De meest bijzondere bijensoorten van het Dwingelderveld zijn de tormentilzandbij Andrena tarsata, de zadeldwergzandbij A. falsifica en de heidehommel Bombus humilis. Dit zijn soorten van vochtige heideterreinen en natte schraalgraslanden, twee biotopen die het in Nederland zwaar te verduren hebben. Tijdens de zoektocht naar deze bijen werden ook enkele bijzondere vliegensoorten gevonden. Vermeldenswaardig zijn vooral het zwart knuppeltje Physocephala nigra, het zomers doflijfje Melanogaster aerosa en het snavelzeggeplatvoetje Platycheirus perpallidus. Ook dit zijn specialisten van een schrale, vochtige leefomgeving.

De rapportage van John Smit en Frank van der Meer bespreekt alle resultaten uitvoerig een geeft aanbevelingen voor bijvriendelijke aanpassingen van het beheer. Hierbij gaat speciale aandacht uit naar het plaatsingsbeleid van honingbijenkasten in het terrein. Met zo'n waardevolle wilde bijenfauna is het van groot belang dat de honingbijen van imkers niet te veel concurreren met de van nature aanwezige bijen.

De rapportage is hier te downloaden.

Wat bepaalt hommelrijkdom in agrarisch gebied?
Overal in Europa zijn hommels drastisch achteruitgegaan. De schaalvergroting en intensivering van de landbouw worden als belangrijke oorzaken hiervan gezien. Zijn er manieren om het agrarische landschap zo in te richten dat hommels zich hier weer beter thuis voelen? Noorse wetenschappers onderzochten welke landschapsfactoren bepalend zijn voor de dichtheden en soortenaantallen van hommels in agrarische gebieden in Zuid-Noorwegen.

De onderzoekers vonden een duidelijk verband tussen bloemenrijkdom en hommelrijkdom. Dat mag geen verrassing heten. Enkele meer opvallende resultaten van deze studie zijn:
  • hommels houden niet van wegen. In gebieden met een dichter wegennet kwamen minder soorten hommels voor en ze kwamen ook in lagere dichtheden voor. Als mogelijke oorzaak suggereren de onderzoekers een hogere hommelsterfte als gevolg van aanrijdingen;
  • hommels houden wel van andere lijnvormige elementen in het landschap. Akkerranden en dergelijk bleken een positieve invloed op dichtheden en soortenaantallen van hommels te hebben;
  • vroegbloeiende fruitgewassen bleken een negatieve invloed te hebben op hommelrijkdom. De onderzoekers suggereren dat dit een gevolg kan zijn van competitie met honingbijen, die in de fruitteelt veel als bestuivers worden ingezet.
Het artikel is hier te vinden.

Overige berichten Menno Reemer

top

Veldgids wantsen. Deel 1

Dit boekje maakt het mogelijk de volwassen exemplaren van de wantsenfamilies Pyrrhocoridae (vuurwantsen), Stenocephalidae (wolfsmelkwantsen), Coreidae (randwantsen), Alydidae (kromsprietwantsen), Rhopalidae (glasvleugelwantsen), Thyreocoridae (viooltjeswantsen), Cydnidae (graafwantsen), Scutelleridae (pantserwantsen), Pentatomidae (schildwantsen) en Acanthosomatidae (kielwantsen) op naam te brengen.

Het boekje bevat een snelle tabel tot de families en na de juiste familie te hebben bepaald ga je gewoon bladeren totdat je een plaatje ziet wat op het door jouw gevonden beest lijkt.

De tekst bij dit plaatje vertelt wat de diagnostische kenmerken zijn. Als deze kloppen controleer je of de biotoop en de verspreiding waarschijnlijk zijn, waarna je het dier met foto kan invoeren op Waarneming.nl of Telmee.nl.

De veldgids is hier te downloaden.

Aukema, B., Th. Heijerman & V.J. Kalkman 2016
Veldgids wantsen deel 1
EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden.

top

De wespen en mieren van Nederland on-line

Nieuw op Bestuivers.nl: De wespen en mieren van Nederland. Dit boek uit 2004 is op papier niet meer verkrijgbaar, maar het is nu als PDF gratis te downloaden.

In dit deel uit de serie Nederlandse Fauna komen naast mieren de volgende wespenfamilies aan bod: platkopwespen, goudwespen, tangwespen, peerkopwespen, mierwespen, spinnendoders, keverdoders, knotswespen, plooivleugelwespen, langsteelgraafwespen en graafwespen.

In uitgebreide inleidende hoofdstukken lees je in dit boek alles over de levenswijze van deze razend interessante insecten.

In de soortbesprekingen wordt voor alle 469 soorten afzonderlijk de beschikbare kennis samengevat.

Bekijk hier De wespen en mieren van Nederland.

top

Zoekkaart sprinkhanen en krekels

Alle Nederlandse sprinkhanen en krekels overzichtelijk op één zoekkaart, compleet met tekst en uitleg over herkenning en nog op watervast en scheurvrij papier ook...

De zoekkaart is te bestellen à € 1,50 (excl. porto) door een mailtje te sturen. Maar je kunt hem ook downloaden.

top

Vliegen en muggen in Zeeland

23 Februari verscheen het zevende deel van de Fauna Zeelandica: Vliegen en muggen in Zeeland. Het is een unieke gids, boordevol informatie over een diergroep waar iedereen mee te maken krijgt, maar waarover vrijwel niemand veel weet.

Uit Zeeland zijn maar liefst 1800 (!) verschillende soorten bekend, die met hulp van Nederlandse en buitenlandse experts allemaal een plaatsje kregen in deze bijzondere uitgave.

Je kunt het boek bestellen door een mail te sturen naar info@hetzeeuwselandschap.nl. De kosten bedragen €29,90 excl. verzendkosten. De oplage is beperkt.


Chiel Jacobusse, Wouter van Steenis, Niels-Jan Dek & Lucien Calle, 2017
Vliegen en muggen in Zeeland
Hardcover, full colour, 272 pagina's
ISBN 9 78-94-50597-05-9
Stichting Het Zeeuwse Landschap

top

Tabel voor de libellen van Suriname

De "Tabel voor de libellen van Suriname" versie 2016 is recent als pdf verschenen. De mannetjes van alle uit Suriname bekende soorten kunnen daarmee op naam worden gebracht.

De auteur Marcel Wasscher heeft geprobeerd zoveel mogelijk kenmerken te gebruiken die relatief makkelijk zichtbaar zijn. Regelmatig zijn ook twee kenmerken gebruikt.

Afgezien van de tabel bevat de uitgave een inleiding met interessante info over libellenonderzoek in Suriname.

De pdf is hier te downloaden (16 Mb).

Marcel Wasscher, 2017
Tabel voor de libellen van Suriname
Privé uitgave

top

Populierenprachtkever Agrilus ater bereikt Nederland

De afgelopen twee decennia zijn diverse nieuwe zuidelijke prachtkevers in ons land opgedoken. Klimaatsverandering en het gewijzigd houtbeheer lijken invloed te hebben op de keverfauna van Nederland.

In Entomologische Berichten is een volgende zuidelijke soort nieuw voor ons land gemeld: Agrilus ater. De larven leven in en achter schors van oude, kwijnende populieren en maken daar kenmerkende zigzagvormige vraatsporen.

Bron:
Teunissen, A.P.J.A. & C.F.P. Vendrig 2017
De populierenprachtkever Agrilus ater breidt zijn areaal uit naar België en Nederland (Coleoptera: Buprestidae)
Entomologische Berichten 77: 13-17

Foto copula van populierenprachtkever Agrilus ater: Ben Hamers

top

Witte sparspanner Thera vetustata duikt op in Zuid-Limburg

De witte sparspanner heeft rupsen die op spar leven. Deze soort komt voor in de Eifel en de Ardennen en het lag al in de verwachting dat hij eens zou opduiken in Nederland. In 2016 is het eerste exemplaar gevangen in het Vijlenerbos.

Gezien het feit dat hier de macronachtvlinders gedurende de laatste negen jaar zeer intensief zijn geïnventariseerd, is het vrij zeker dat we met een zwerver uit de Eifel of Ardennen te maken hebben en (nog) niet met een populatie.

Bron:
Prick, M. 2017
De witte sparspanner (Thera vetustata), nieuw voor de Nederlandse fauna (Lepidoptera: Geometridae)
Entomologische Berichten 77: 10-12

Foto Thera vetustata, Vijlenerbos: Marcel Prick

top

Import van de mediterrane miljoenpoot Pachyiulus flavipes

Op 30 juni 2016 vond Marjolein Oltheten uit Wageningen een zeven en een halve centimeter lange miljoenpoot in een potplant uit Sicilië. Met behulp van een Deense expert kon de soort gedetermineerd worden als Pachyiulus flavipes.

Dit is een algemene soort in onder andere het Middellandse Zeegebied. Door zijn leefwijze dicht bij de mens vinden af en toe verslepingen plaats, maar de soort was nog nooit eerder in Nederland aangetroffen.

Mediterrane potplanten worden steeds populairder. Het is afwachten welke soorten nog meer meeliften met deze transportroute en of sommige hiervan zich ook kunnen vestigen in ons land.

Bron:
Noordijk, J. 2017
Vondst van de synantrope miljoenpoot Pachyiulus flavipes (Julida: Julidae)
Entomologische Berichten 77: 31

Foto Pachyiulus flavipes: Theodoor Heijerman

top

Agenda t/m mei 2017
18 maart Mierenwerkgroep, Studiedag deze nieuwsbrief
18 maart Studiedag Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
20 maart Mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
20 maart Lezing: Belgische loopkevers Natuurpunt
25 maart 57e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
31 maart Lezing: Oog in oog met wilde bijen (Kasterlee) Natuurpunt
1 april Sectie Snellen, Studiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
1 april Sectie Ter Haar, Voorjaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
1 april Sectie Ter Haar, Voorjaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
1 april Voorjaarsvergadering NMV Nederlandse Malacologische Vereniging
2 april Zandbijen in de Schobbejakshoogte Werkgroep Aculea - Natuurpunt
6 april Lezing Boktorren en andere insecten Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
8 april Molluskenexcursie Simpelveld Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
10 april Mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
20 april NEV-Lentebijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
22 april 58e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
22 april Initiatie bijen JNM Mechelen Werkgroep Aculea - Natuurpunt
29 april Zweefvliegentocht in Heideveld-Bornebeek en Bulskampveld Natuurpunt
6 mei Sectie Hymenoptera - Voorjaarsexcursie Nederlandse Entomologische Vereniging
7 mei Antwerpse bijen: Inventarisatie Wolvenberg en Brilschans Werkgroep Aculea - Natuurpunt
7 mei Excursie in Landschap De Liereman (Oud-Turnhout) Libellen Vereniging Vlaanderen vzw
13 mei Sektie Everts, Voorjaarsexcursie Nederlandse Entomologische Vereniging
14 mei Introductiewandeling Wilde Bijen Vlaams-Brabant Werkgroep Aculea - Natuurpunt
14 mei Op zoek naar wilde bijen in het Burreken Werkgroep Aculea - Natuurpunt
15 mei Mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
19-20 mei 1000-soortendag Noordelijke Oeverlanden deze nieuwsbrief
19-21 mei Voorjaarsweekend NEV Landelijke Insecten Werkgroep deze nieuwsbrief
20 mei Molluskenexcursie Keutenberg Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
20 mei Bijeninventarisatie: Sterschotsheide, Kamp C, Teunenberg in Westerlo Werkgroep Aculea - Natuurpunt
20 mei Het Molsbroek op 6 poten (Lokeren) Libellen Vereniging Vlaanderen vzw
21 mei Zweefvliegentocht in het Gentbos Natuurpunt
21 mei Op zoek naar insecten in en rond de Melkspinne Natuurpunt
22 mei Cursus : Libellen Natuurpunt
23, 30 mei Cursus : Honingbijen en wilde bijen Natuurpunt
27 mei 59e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging

top

Van de redactie

Dit is het drieendertigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010