 |
| Nummer 69 - 12 april 2023 |
|
|
| Terugblik EIS-dag 2023 |
De EIS-dag "Van valse wolfspin tot hamerhoofdplatworm" was een geslaagde dag. Ongeveer 240 mensen waren op de dag over exotische ongewervelden aanwezig in Burgers' Zoo. Er waren interessante lezingen en leuke stands. We willen iedereen bedanken voor hun bijdrage aan deze mooie dag!
De PDFs van de lezingen en de film "Compilatie exotische ongewervelden in Nederland" zijn via onderstaande links te bekijken. Helaas was Theo Zeegers ziek, waardoor zijn lezing over de Aziatische hoornaar niet door kon gaan. Dagvoorzitter Bart van Tooren improviseerde een geanimeerd gesprek over deze invasieve exoot met Daan Drukker, die vanuit EIS bij het onderzoek betrokken is, en Henk Groenewoud van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.
Er waren ook enkele kortere lezingen die niet over exoten gingen. Hierbij werd ook een deel uit de film "Rijke dijken van de Delta" getoond. Deze film is hier te bekijken.
We hopen dat jullie volgend jaar weer aanwezig zijn bij de EIS-dag!
Terugkijken:
top
|
| Symposium ET schietmotten |
Twaalf jaar werk door vijf auteurs heeft geleid tot de dikste Entomologische Tabel tot nu toe. Op 31 maart is tijdens een goed bezocht symposium de ET Schietmotten gepresenteerd!
Met deze tabel kunnen alle Nederlandse, Belgische en Luxemburgse schietmotten op naam gebracht worden. Schietmotten staan ook bekend als kokerjuffers, maar die laatste naam wordt vooral gebruikt voor de larven, die in het water leven. De adulten kun je langs allerlei watertypen tegenkomen en komen ook veel op licht af. Succes met determineren!
Alle donateurs van EIS Kenniscentrum Insecten en leden van de Nederlandse Entomologische Vereniging die dat aangegeven hebben zullen deze ET binnenkort in de bus vinden. Andere geïnteresseerden kunnen deze bestellen via de EIS-website.
Op de foto staan de trotse auteurs: Casper Zuyderduyn, David Tempelman, Bram Koese, Maria Sanabria (Koen Lock niet op foto).
Foto: Daan Drukker
top
|
| Insect van het jaar |
De wc-motmug (Clogmia albipunctata) is verkozen tot 'Insect van het Jaar 2023'. Dat maakte Aglaia Bouma, insectendeskundige en één van de initiatiefnemers van de verkiezing, zaterdag bekend in Naturalis. De wc-motmug, vertegenwoordigd door schrijver Hanna Bervoets, won met maar liefst 34 procent van de stemmen.
De wc-motmug is niet alleen verbazingwekkend mooi, maar ook verfrissend. De larfjes eten namelijk organisch afval waar bacteriën in zitten en helpen daarmee bij de schoonmaak. "Ze zitten vaak in huizen, omdat daar toch ook vaak hoekjes zijn waar nog wat organisch afval ligt te rotten", vertelt Jan Wieringa, onderzoeker bij Naturalis. "Dat kan in een wc zijn, maar ook ergens in een gootsteen of zelfs een koffiezetapparaat. Het is dus een beestje dat jou helpt opruimen. Pas als je de foto van dit kleine wc-motmugje ziet, realiseer je je wat een schoonheid het is."
Dit jaar werd de 'Insect van het Jaar'-verkiezing voor de tweede keer georganiseerd door Taxon Foundation, EIS Kenniscentrum Insecten, de Nederlandse Entomologische Vereniging en Naturalis Biodiversity Center. De verkiezing is gehouden om op een positieve manier aandacht te vragen voor insecten en hun belang. Vijf bijzondere inheemse insecten, elk vertegenwoordigd door een bekende Nederlander, streden de afgelopen drie weken om de felbegeerde titel. Een belangrijk initiatief, want deze ondergewaardeerde wezens zijn onmisbaar voor onze planeet; alleen in Nederland zijn er al zo'n 20.000 soorten. De hoogste tijd voor een imagoverbetering, aldus de initiatiefnemers.
Foto: Peter Koomen
top
|
| Mohikanen der Rode Lijst van de Nederlandse Zweefvliegen |
De rode lijst voor de Nederlandse Zweefvliegen wordt dit jaar geschreven. Op die lijst staat een serie uitgestorven soorten. Een voorbeeld daarvan is Psarus abdominalis, een fantastisch mooi beestje dat in eikenhakhoutbossen in Noordwest-Europa voorkwam. Die zijn verdwenen en daarmee de vlieg.
Maar er is een aantal soorten die óf maar een enkele keer is gevangen óf langere tijd niet, maar de soort is wel recent in aan Nederland grenzende gebieden gevonden. Deze laatste groep willen we graag dit jaar proberen terug te vinden. Daarom gaan alle excursies van de sectie Diptera, behalve een enkele, opzoek naar deze soorten. Ook het Dipteraweekeinde staat in het teken van deze zoektocht. Alle gebieden die bezocht worden zijn interessant voor alle soorten vliegen en 'niet-zweefvlieg-o-fielen' zijn daarom ook van harte welkom!
De methode van de Mohikanen excursies is een nieuw format. Wil je meedoen, stuur je telefoonnummer naar Jan Meekel of Elias de Bree en je wordt toegevoegd aan de WhatsAppgroep 'Sectie Diptera: Mohikanen Excursies'. De bedoeling is op stap te kunnen gaan tijdens goed weer. Met een appgroep is verplaatsen makkelijker. Tevens moet meerijden en/of reizen met sectiegenoten makkelijk gaan. Geen WhatsApp? Laat weten hoe we dan contact op kunnen nemen.
Voor meer informatie zie deze PDF.
top
|
| Excursies: Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie |
De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) organiseert dit jaar weer diverse excursies. Voor de volgende excursies kun je je vanaf nu aanmelden bij de genoemde organisaties.
| 6 mei |
Donkere waterjuffer, Weerribben-Wieden. Aanmelden bij Jeroen Bredenbeek (Staatsbosbeheer) |
| 20 mei |
Kampina - Jens Bokelaar. Aanmelden bij de NVL |
| 10 juni |
Schoorl - Klaas-Douwe Dijkstra. Aanmelden bij de NVL |
| 10-17 juni |
Andalusië - Nick van Wouwen. Aanmelden bij de NVL |
| 17 juni |
Kwintelooyen - Jan-Freerk Kloen. Aanmelden bij de NVL |
| juli |
Zuid-Limburg - Reinier de Vries. Aanmelden bij de NVL |
| juli |
Oostvoorne - Marcel Wasscher. Aanmelden bij de NVL |
| 13 augustus |
Weerribben-Wieden - Corné Klasen. Aanmelden bij de NVL |
Verder wordt er, onder voorbehoud, ook een rivierromboutexcursie georganiseerd. Houd voor aanvullingen de excursiepagina van de NVL in de gaten.
top
|
| De Nationale Bijentelling |
Dit jaar is de zesde editie van de Nationale Bijentelling. Niet alleen leuk voor families, natuurliefhebbers en tuineigenaren om aan mee te doen, ook ontzettend belangrijk. De helft van de 360 bijensoorten die in ons land voorkomen, is namelijk bedreigd. Niet voor niets zijn wetenschappers en natuurliefhebbers bezorgd, en gaat er veel aandacht naar het beschermen van deze mooie en belangrijke diersoorten.
Vorig jaar deden ruim 3.700 mensen mee aan de Nationale Bijentelling. In totaal telden zij - ondanks het koude voorjaar - ruim 74.000 bijen en zweefvliegen. Het aantal tellers is goed nieuws voor de wilde bij. Hoe meer tellers, hoe beter voor de wilde bij! "Iedereen die meetelt tijdens de Nationale Bijentelling draagt bij aan die bescherming", zegt Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur en bijenexpert bij Naturalis. "Het geeft inzicht in de hoeveelheid bijen en zweefvliegen in ons land, en in de toe- en afname van bijensoorten. Hoe meer tellers, hoe beter. Zo krijgen we een steeds beter beeld van de bijenstand in ons land." Dit jaar is dat misschien wel extra belangrijk, want bijen-experts willen graag weten hoe de bijen de zachte winter en late vorst hebben overleefd. Biesmeijer legt uit waarom: "Het zachte winterweer heeft hommelkoninginnen en andere bestuivers waarschijnlijk al vroeg uit hun winterslaap gewekt. Eenmaal actief moet er wel voedsel gevonden worden en dat is in de vrieskou niet eenvoudig."
Wie de bijen wilt helpen, kan dat doen door op 15 of 16 april één keer een half uurtje de bijen in de tuin, op het balkon of bij een stukje groen in je buurt te tellen. Meedoen is gemakkelijk gemaakt, ook als je weinig of geen kennis van bijen hebt. Op de website Nationalebijentelling.nl vind je het telformulier en een gratis bijengidsje. Daarmee kan iedereen de zestien verschillende soorten wilde bijen, hommels en zweefvliegen herkennen die medio april rondvliegen.
top
|
| Limburgers Bijeen voor Bijen |
Op woensdag 7 juni van 09:30 tot 17:00 organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg samen met de Natuur en Milieufederatie Limburg het symposium "Limburgers Bijeen voor Bijen" in de Spil in Maasbracht.
Dit jaar zoomen we in op het belang van bijen en andere insecten in onze bermen en het aanbod van nectar. Meer dan de helft van de inheemse insecten, en dus ook van de wilde bijensoorten, dreigt namelijk te verdwijnen.
Hoe kunnen overheden, landeigenaren en imkers de wilde bij en daarmee ook andere insecten ondersteunen? Hoe kunnen bermen weer ontwikkeld worden tot een volwaardig biotoop voor insecten?
De grootste bedreigingen voor de wilde bij zijn het gebruik van insecticiden en een gebrek aan voedsel en aan nestgelegenheid. Dit is een direct gevolg van:
- Intensieve grootschalige landbouw en het gebruik van bestrijdingsmiddelen;
- Verstedelijking;
- Stenige tuinen;
- Het beheer van openbaar groen en daarmee ook de bermen, dat veelal leidt tot oppervlakten met weinig plantensoorten waardoor bijen en insecten geen goed biotoop hebben;
- Concurrentie met de honingbij
Tijdens het symposium brengen we dit thema aan de hand van lezingen en excursies onder de aandacht en geven concrete hands-on tips en tricks. Het programma zal binnenkort bekend worden gemaakt.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Ellen Zwart.
top
|
| Oproep: Kopij voor Brachytron |
De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) zoekt auteurs en onderzoekers die wetenschappelijke artikelen, (uittreksels uit) onderzoekrapporten of mededelingen over libellen en libellenstudie kunnen aanleveren voor haar blad Brachytron.
Onderwerpen met een relatie naar Nederlandse of Vlaamse gebieden en soorten hebben de voorkeur, maar ook onderzoek door Nederlandse of Vlaamse onderzoekers elders kan de moeite waard zijn om hier een podium te krijgen. Waar nodig kan assistentie worden verleend met het omwerken van een onderzoeksrapport naar een artikel.
De Brachytron redactie heeft nieuwe richtlijnen opgesteld voor het schrijven van artikelen bedoeld voor de Brachytron. De redactie hoopt hiermee de drempel voor het schrijven van artikelen te verlagen. In twee verschillende documenten wordt het e.e.a. uitgelegd:
Hoe schrijf ik een artikel?
Richtlijnen voor auteurs
Voor contact: redactie@brachytron.nl of info@brachytron.nl. Zie ook onze website.
top
|
| Ongewervelden in de pers |
Het verborgen leven van het erwtenkrabbetje
Werner de Gier werkt als PhD bij Naturalis en doet onderzoek naar de erwtenkrabbetjes en dan met name naar de relatie met hun gastheer. Van veel soorten is onbekend wie hun gastheer is en wat hun aanpassingen zijn om te kunnen samenleven met die gastheer.
Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 19 februari is hier te beluisteren.
Op zoek naar de grote weerschijnvlinder
De kans om rond deze tijd van het jaar de rups van de grote weerschijnvlinder te vinden, is héél erg klein, vertelt ecoloog Silvio Lindhout aan verslaggever Merlijn Schneiders. Toch besluiten ze om samen op pad te gaan, op zoek naar deze vlinder. Want zelfs een kleine kans is er één.
Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 5 maart is hier te beluisteren (vanaf 11:00).
Stem op de elfenprinses ook wel bekend als de gewone tweevleugel
Zondag 19 maart wordt bekendgemaakt welke 5 dieren zijn genomineerd voor de Insect van het Jaar verkiezing. Het is een wedstrijd tussen vijf insecten, om de insecten positief onder de aandacht te brengen. Entomoloog Aglaia Bouma: "Die insecten kunnen niet heel goed vertellen hoe leuk ze zijn, dus we hebben een min of meer bekende Nederlander gevraagd om een beestje te vertegenwoordigen."
Het radio-fragment uit de uitzending van Goed Ingelichte Kring van zaterdag 18 maart is hier zowel te beluisteren als te bekijken.
Deze insecten maken kans op de titel 'Insect van het jaar'
Wordt het het goudoogje, de boskakkerlak of toch de beverkever? Naast de politieke keuze die we deze week moesten maken, is er alweer een nieuwe verkiezing geopend, namelijk die voor 'het insect van het jaar'. Voor de tweede keer op rij organiseren Naturalis, EIS kenniscentrum insecten en Taxon deze verkiezing. Aglaia Bouma, onderzoeker bij Naturalis, maakt bij ons de shortlist, en de ambassadeurs bekend.
Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 19 maart is hier te beluisteren.
Insect van het Jaar: Beverkever
Wordt het de boskakkerlak, het goudoogje of de wc-motmug? Afgelopen zondag lanceerden we in Vroege Vogels de verkiezing voor het insect van het jaar. Aglaia Bouma, onderzoeker bij Naturalis en een van de initiatiefnemers, maakte bij ons de shortlist van vijf bekend. Mariël van den Bos is eerste fluitiste bij het Metropole Orkest en hoorde dit verhaal zondag - onderweg naar een optreden. Ze werd helemaal enthousiast. En samen met haar ensemble 'SO What' heeft ze deze improvisatie opgenomen, over EEN van de vijf genomineerde insecten: De beverkever!
Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 26 maart is hier te beluisteren (vanaf 2:21:35).
WC-motmug ‘insect van het jaar’ in verkiezing die bekendheid moet vergroten
De wc-motmug is verkozen tot insect van het jaar 2023. Het amper 1 centimeter grote beestje kreeg van het Nederlandse publiek de meeste stemmen in een verkiezing die werd uitgeschreven door de Leidse Taxon Foundation.
Het artikel uit het AD van zaterdag 8 april is hier te lezen.
Wc-motmug verkozen tot insect van het jaar
De wc-motmug is verkozen tot insect van het jaar 2023, zo maakte Aglaia Bouma, insectendeskundige en een van de initiatiefnemers van de verkiezing, zaterdag bekend in natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden.
Het artikel uit Trouw van zondag 9 april is hier te lezen.
De wc-motmug is verkozen tot Insect van het Jaar 2023
De wc-motmug is verkozen tot Insect van het Jaar 2023. Dit maakte Aglaia Bouma, insectendeskundige en een van de initiatiefnemers van de verkiezing, vanochtend bekend in Naturalis. De wc-motmug, vertegenwoordigd door schrijver Hanna Bervoets, won met maar liefst 34% procent van de stemmen. De verkiezingscampagne is gehouden om op een positieve manier aandacht te vragen voor insecten en hun belang.
De reactie van ambassadeur Hanna Bervoets op Vroege Vogels is hier te beluisteren.
top
|
| Ongewervelden op Nature Today |
Spectaculair: honderden zwermende libellen
Libellen zie je soms met flinke aantallen boven het water. Maar zwermen van honderden bij elkaar in de lucht zijn wel heel bijzonder. In de hete zomers van 2018 en 2019 werden zeer grote zwermen hoogvliegende libellen waargenomen. Het betroffen geen trekkende, maar statische zwermen van voornamelijk Kempense heidelibellen die foerageerden op hoogvliegende kleine insecten.
Lees hier het bericht.
Vlaamse dagvlinders: nog steeds een rampscenario?
Twintig jaar geleden presenteerden onze Vlaamse collega's de situatie van de dagvlinders in Vlaanderen als een Europees rampscenario, vergelijkbaar met de Nederlandse situatie. Nu zijn de ontwikkelingen in Vlaanderen opnieuw op een rij gezet op basis van een uitgebreide analyse van de verandering in de verspreiding van soorten. Is de situatie rooskleuriger geworden?
Lees hier het bericht.
Week van de grote weerschijnvlinder
We hebben te maken met een sterke achteruitgang van de biodiversiteit en van insecten. Ons intensieve landgebruik laat weinig ruimte voor goede voortplantingsgebieden voor planten en dieren. Toch zijn er ook soorten die zich uitbreiden en die nu meer voorkomen dan dertig tot veertig jaar geleden. Nu is het de week van de grote weerschijnvlinder, een van die in verspreiding toenemende vlinders.
Lees hier het bericht.
Transitie naar natuurlijke plaagbestrijding belangrijk voor biodiversiteit
Vorig jaar publiceerde de Europese Commissie een wetsvoorstel om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tegen 2030 te halveren. Dat is hard nodig, want de natuur lijdt onder het grootschalige gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Maar hoe dan? Maak gebruik van de natuur, stellen wetenschappers Leo Posthuma, Paul van Rijn en Bart de Knegt. Die kan namelijk veel meer dan je denkt.
Lees hier het bericht.
Massale voortplanting zadellibel in Nederland en België
De zadellibel is een Zuid-Europese libel, die zelden in ons land werd gezien. In juni 2019 was er echter een invasie van de zadellibel in Nederland en België. Dit resulteerde in veel waarnemingen op verschillende locaties, maar ook de allereerste voortplanting van de zadellibel op allerlei plekken in beide landen in de zomer van 2019. Nu is er een artikel over verschenen.
Lees hier het bericht.
Natuur op de stoep: voorjaarskoninginnen
Heb je ze al gezien, de eerste hommelkoninginnen? Het zachte voorjaarsweer zorgt ervoor dat de eerste krokussen, wilgen, paardenbloemen en dovenetels in bloei komen. En gelijktijdig komen ook de eerste hommelkoninginnen uit hun winterslaap.
Lees hier het bericht.
Week van de slanke waaierslak
Duiken of snorkelen in de winter is voor veel mensen te koud. Wie het er toch op waagt, maakt kans bijzondere soorten te zien die je in andere jaargetijden niet of nauwelijks tegenkomt. De vaak prachtig gekleurde slanke waaierslak is zo'n wintersoort en daarom de soort van deze week.
Lees hier het bericht.
'Bananenspinnen' en 'druivenspinnen
Iedereen heeft wel eens gehoord van 'bananenspinnen', maar er zijn bijvoorbeeld ook 'druivenspinnen'. Eigenlijk kunnen diertjes meereizen met alle fruitsoorten die buiten groeien en verscheept worden. Kennis over deze soorten is belangrijk, onder andere om te kunnen delen met de nieuwsgierige (en soms angstige) vinders.
Lees hier het bericht.
Onder het Maaiveld: bioscoopfilm vraagt aandacht voor levende bodem met spectaculaire beelden
Onder het Maaiveld is een nieuwe natuurfilm met spectaculaire beelden, die vanaf vandaag in de Nederlandse bioscopen draait. Het is ook de naam van een breed programma waarmee het NIOO en andere organisaties aandacht vragen voor de levende bodem, want: "We kunnen niet zonder."
Lees hier het bericht.
De zuidelijke berkenmineermot rukt razendsnel op
Waarnemingenplatforms helpen om de snelle verspreiding van de zuidelijke berkenmineermot in kaart te brengen. Het veranderende klimaat lijkt de verklaring voor de snelle uitbreiding.
Lees hier het bericht.
Biologische bestrijding muggen schadelijk voor libellen
Steekmuggen worden soms bestreden met het biologische middel BTi, een bacterie-extract. Dit gebeurt onder andere in het Duitse Rijndal waar overstroomde gebieden worden besproeid met dit middel, soms zelfs met helikopters. Wat dit voor effect heeft op andere insecten, zoals libellen, was echter onduidelijk. Uit nieuw onderzoek blijkt dat BTi van grote invloed is op het aantal korenbouten.
Lees hier het bericht.
Vlindervlucht Gelderland
De Vlinderstichting bestaat veertig jaar en dat vieren we met een vlindervlucht door Nederland. Iedere maand staat een andere provincie centraal en in maart is dat Gelderland. We stellen hier een aantal typisch Gelderse soorten voor of soorten waarvoor Gelderland een speciale verantwoordelijkheid heeft: de tauvlinder, de rivierrombout en de bosparelmoervlinder.
Lees hier het bericht.
Een obscuur oorschelpje
Wie denkt dat we alles weten over onze zeeweekdieren, heeft het mis. En ook niet alles komt in het nieuws. Zoals de vondst van een raadselachtig zeeslakje dat in maart 2017 levend werd verzameld bij de Brouwersdam. Een exoot die zich (nog) geen tweede keer liet zien.
Lees hier het bericht.
Nachtelijke bestuiving van belang voor de productie van aardbeien
De achteruitgang van insecten is de laatste jaren steeds duidelijker geworden. Als een van de gevolgen daarvan wordt vaak de invloed op bestuiving genoemd. Daarbij gaat het vaak over bijen, zweefvliegen en dagvlinders, maar zelden over nachtactieve dieren. Toch blijkt uit onderzoek dat ook 's nachts planten bestoven worden en dat de opbrengst daardoor ook groter wordt.
Lees hier het bericht.
Verkiezingsstrijd tussen insecten barst los
De verkiezingscampagne 'Insect van het Jaar' is weer losgebarsten. Vijf bijzondere inheemse insecten, elk vertegenwoordigd door een bekende Nederlander, dingen mee naar de felbegeerde titel. Het publiek kan tot 7 april via de website Insectvanhetjaar.org stemmen op de genomineerden. Zo krijgen deze kleine diertjes de aandacht en waardering die zij verdienen.
Lees hier het bericht.
Eerste determinatiesleutel schietmotten voor Nederland
Schietmotten worden aangetrokken door licht en verschijnen op nachtvlinderlakens. Ze lijken wel wat op vlinders, maar ze hebben geen schubben maar haren op de vleugels. De larven, kokerjuffers geheten, leven onder water in een zelfgemaakt kokertje. Het zijn indicatoren voor de ecologische toestand van een gebied. De 182 Nederlandse soorten zijn met de nieuwe Entomologische Tabel te determineren.
Lees hier het bericht.
Tienduizenden schelpen geteld bij de eerste nationale Schelpenteldag
Ondanks het tegenvallende weer hebben vrijwilligers bij de eerste Nationale Schelpenteldag op zaterdag 25 maart meer dan 34.000 schelpen geteld op de Nederlandse stranden. Meer dan duizend enthousiaste deelnemers brachten met hulp van experts de schelpen op naam. Ook in België en Frankrijk gingen mensen naar de stranden: langs 400 km Noordzeekust kwam de teller op meer dan tachtigduizend schelpen.
Lees hier het bericht.
Zomaar massaal Jacobsschelpen zoeken in Zeeland: smullen!
Mossels zijn gezond en lekker. Oesters zijn al chiquer, maar het hoogst gewaardeerd is de Sint-Jacobsschelp. Die eet je alleen in de betere visrestaurants. Heel onverwacht gratis en massaal zo'n dure delicatesse in ons eigen Zeeland 'rapen' lijkt te mooi om waar te zijn. Een mooi manier om van een niet-inheemse invasieve soort af te komen. If you can't beat them, eat them!
Lees hier het bericht.
Na zure regen komt zonneschijn? Subfossiele dansmug blijkt weer springlevend
De dansmug Omisus caledonicus was alleen als subfossiel bekend uit plantenresten uit de jaren 50 tot 70 van de vorige eeuw. Door verzuring van de vennen als gevolg van de zure regen lijkt de soort daarna uit Nederland te zijn verdwenen. De laatste jaren zijn de vennen minder zuur geworden. Is hierdoor de terugkeer van Omisus caledonicus weer mogelijk gemaakt?
Lees hier het bericht.
Vlinders en libellen van open natuur en agrarisch gebied onder druk
Vorige week publiceerde het Wereld Natuurfonds het Living Planet Report 2023 en dat was geen vrolijk rapport. Er zijn soorten die vooruitgaan, vooral in bos- en moerasgebieden. Voor veel soorten van open natuurgebieden (heide en duinen) en het agrarisch gebied zien we echter een verdere verslechtering. Dat geldt ook voor de vlinders en libellen in deze gebieden.
Lees hier het bericht.
Hebben de wilde bijen een tik van de late nachtvorst gehad?
Bijenexperts roepen iedereen op om in het weekend van 15 en 16 april een half uur bijen te tellen voor de Nationale Bijentelling. Dat kan in je tuin, op je balkon, of bij een stukje groen in je buurt. De bijen-experts hopen dankzij de tellingen erachter te komen hoe de bijen de zachte winter en late vorst hebben overleefd.
Lees hier het bericht.
Niet spotten met de natuur!
Op 1 april berichtte ANEMOON over gratis in de Oosterschelde te verzamelen chique Sint- Jacobsschelpen. "Want exoten moeten we kwijt zien te raken." Een nu al 3000 keer gelezen 1-aprilgrap. De reacties? Veel! Van "leuk, ben erin getrapt", tot woedend "met de natuur spot je niet, die wordt al te vaak gezien als alleen ten dienste voor de mens!"
Lees hier het bericht.
Nachtvlinders: belangrijke bestuivers van braam
Vaak worden bijen, zweefvliegen en andere dagactieve insecten gezien als de belangrijkste bestuivers van allerlei gewassen. Onlangs werd duidelijk dat de bestuiving van aardbeien ook ’s nachts gebeurt. Nu is er een onderzoek verschenen naar de bestuiving van braam en ook hier komen nachtvlinders als belangrijke bestuivers naar voren.
Lees hier het bericht.
De wc-motmug is verkozen tot 'Insect van het Jaar 2023'
De wc-motmug is verkozen tot 'Insect van het Jaar 2023'. Dit maakte Aglaia Bouma, insectendeskundige en één van de initiatiefnemers van de verkiezing, zaterdag bekend in Naturalis. De wc-motmug, vertegenwoordigd door schrijver Hanna Bervoets, won met maar liefst 34 procent van de stemmen. De verkiezing is gehouden om op een positieve manier aandacht te vragen voor insecten en hun belang.
Lees hier het bericht.
Week van de hommel
Het voorjaar lijkt nu echt aangebroken. Dat is ook het moment waarop veel hommelkoninginnen actief worden. Ze zijn nu veel te zien op voorjaarsbloeiers, zoals wilgen, sleedoorn en dovenetels. En ze gaan op zoek naar een plek om hun nest te beginnen. Deze week extra aandacht voor hommels in de Week van de hommel.
Lees hier het bericht.
top
|
| Nieuws van Bestuivers.nl |
Bijen van IJsselmonde geïnventariseerd
Op het Zuid-Hollandse eiland IJsselmonde, vlak onder Rotterdam, is vorig jaar een 'Bijenlandschap' opgestart. Binnen dit project worden allerlei locaties omgevormd tot beter leefgebied voor wilde bijen en andere dieren. Meer over Bijenlandschap IJsselmonde is hier te lezen.
Om een eerste beeld te krijgen van de insectenfauna van IJsselmonde zijn in 2022 14 gebieden op het eiland geïnventariseerd op bijen, zweefvliegen en dagvlinders. Daarnaast was er aandacht voor de ecologische kwaliteit van de terreinen. Zo is een beeld verkregen van de huidige situatie en de kansen voor verbetering. De resultaten van deze inventarisatie zijn nu gebundeld in een rapportage.
De resultaten bieden concrete aanknopingspunten én inspiratie voor beheerders. Dit jaar zijn de eerste gesprekken gevoerd met gemeentes en andere terreinbeheerders om kansen te zoeken voor een meer natuurvriendelijk beheer. Er zijn verschillende adviezen op maat opgesteld om specifieke plekken te versterken. Ook zijn er diverse inspiratiebijeenkomsten en wordt ingezet op communicatie om het Bijenlandschap bekendheid te geven. Aan het einde van 2022 wordt een aanpak uitgewerkt die ervoor moet zorgen dat in de komende jaren het aantal partners zal groeien en Bijenlandschap IJsselmonde steeds meer een bekend begrip wordt.
Het rapport is hier te lezen.
Vlamingen brengen veteraanbomen in kaart
Oude bomen die stilaan aftakelen: onze zuiderburen duiden zulke bomen aan met de term 'veteraanbomen'. Deze bomen hebben een grote ecologische waarde, omdat er allerlei kleine leefgbiedjes in en op zitten die bij jonge, gezonde bomen ontbreken. Denk aan holten met rottend houtmolm, afstervende wortels of takken, spleten, loszittende stukken schors en uitvloeiend boomsap.
Tal van grote en kleine dieren vinden hier schuilplaatsen en voedsel, bijvoorbeeld vleermuizen en vogels, maar ook vele soorten insecten. Veel zeldzame soorten zweefvliegen zijn volledig aangewezen op veteraanbomen, zoals sapzweefvliegen, glanszweefvliegen en kopermantels (zie foto).
De Vlaamse organisatie Natuurpunt heeft nu in Vlaams-Brabant een groot aantal veteraanbomen in kaart gebracht. Door deze bomen bij de beheerders onder de aandacht te brengen, hopen de onderzoekers op een betere bescherming en beter beheer er van. In een rapportage doen zij hier aanbevelingen voor.
Lees hier meer.
Overige berichten
Menno Reemer
top
|
| Nieuwsbrief Spined 40 |
Begin dit jaar verscheen het 40e nummer van SPINED, de nieuwsbrief van de EIS-werkgroep Spinnen. Vanwege Covid 19 zat er een hiaat in de nagestreefde regelmaat van verschijnen. Nu de herstart!
Deze nieuwsbrief bevat o.a. artikelen over de herontdekking van Xysticus luctator, de opmars van de stekelpotige valse wolfspin Zoropsis spinimana, spinnen op de Hoge Veluwe, de status van de grote gerande oeverspin Dolomedes plantarius, een vondst van het noords kaardertje Dyctina major, importgevallen van Gasteracantha cancriformis, Enoplognatha diversa en Steatoda paykulliana, spinnen op waarneming.nl en recente veranderingen in de spinnennomenclatuur.
Nieuwsbrief Spined is voor iedereen gratis beschikbaar via de pagina van de EIS-werkgroep spinnen.
Peter van Helsdingen
Inhoud
| 1 |
Redactioneel - P.J. van Helsdingen |
| 2-7 |
Xysticus luctator L. Koch, 1870 (Araneae, Thomisidae) na 131 jaar weer in Nederland aangetroffen - J. Vogels & C. Hiddes |
| 8-11 |
De topverspreider Zoropsis spinimana, de stekelpotige valse wolfspin - P.J. van Helsdingen |
| 12-15 |
Interessante spinnensoorten op "De Hoge Veluwe" - R. Versteeg |
| 16-18 |
Dolomedes plantarius wettelijk beschermd? - P.J. van Helsdingen |
| 19-20 |
Een vondst van het noords kaardertje Dictyna major (Araneae: Dictynidae) - D. Sies |
| 20 |
Spin van het jaar 2023 - P.J. van Helsdingen |
| 21-22 |
Gasteracantha cancriformis (Araneae, Araneidae) geïmporteerd in Nederland - S. IJland & P. van Diemen |
| 22-23 |
Enoplognatha diversa (Araneae, Theridiidae) geïmporteerd in Nederland met een bloemkool - S. IJland |
| 23-24 |
Steatoda paykulliana in Spaanse broccoli - P.J. van Helsdingen |
| 25-27 |
Spinnen in waarneming.nl - P.J. van Helsdingen |
| 28-29 |
Recent changes in nomenclature (2023.1) - P.J. van Helsdingen |
| 29 |
Fauna Europaea - P.J. van Helsdingen |
|
Availability of distribution data of spiders in the Netherlands and Europe |
top
|
| Mieren van de Benelux, derde herziene druk |
Mieren zijn overal, sociaal, succesvol en van grote invloed op hun omgeving. In Nederland komen 83 mierensoorten voor. Daarnaast zijn 38 soorten opgenomen die in Nederland verwacht kunnen worden en/of in Noord- en West-Europa voorkomen. Zowel de werksters, de wijfjes (koninginnen) als de mannetjes kunnen met dit boek gedetermineerd worden, inclusief de meest voorkomende mieren die alleen in huizen, kassen en gebouwen worden aangetroffen. Verder is er per soort aandacht voor de levenswijze en de ecologie.
Ten opzichte van de 1e en 2e druk is het een en ander veranderd. Er zijn ten opzichte van de 2e druk weer nieuwe soorten opgenomen die nog niet eerder in de Benelux waren waargenomen. De mannetjes tabel van de schubmieren is uitgebreid met de mannetjes van het subgenus Chthonolasius, mannetjes die tot nu toe niet met de bestaande literatuur op naam konden worden gebracht. Het aantal illustraties is eveneens uitgebreid, nu 616 tekeningen en 78 foto's.
Boer, P. 2023
Mieren van de Benelux, derde herziene druk
Stichting Jeugdbondsuitgeverij, 192 pp.
top
|
| Digitaal archief Jeugdbondsuitgeverij |
Dit jaar begint de JBU met het maken van een digitaal archief. Elke maand worden oude, uitverkochte uitgaves van de JBU als PDF op de website gezet. Er staan inmiddels zeven uitgaves online:
- Graafwespen van de Benelux, geschreven door Wim Klein. Deze determinatietabel is een standaardwerk in het Nederlandse graafwespenonderzoek. Veel soorten zijn met deze tabel, in combinatie met het supplement te determineren;
- Graafwespen van de Benelux, supplement, geschreven door Wim Klein. In dit supplement staan veel verbeteringen en enkele nieuwe soorten voor de eerdere uitgave. Samen met bovenstaande een gedegen werk om graafwespen mee op naam te brengen;
- Wielwebspinnentabel, geschreven door Ron van 't Veer. Dit betreft een vrij bijzondere determinatietabel. De wielwebspinnen zijn op naam te brengen, maar ook zijn er beschrijvingen van de webben en ecologie. In de uitgave wordt ook besproken hoe de spinnen te vinden zijn en er zijn veel mooie en nuttige tekeningen toegevoegd;
- Spillebeenvliegen, wortelvliegen en wolzwevers van Noordwest-Europa, geschreven door V.S. van der Goot & M.P. van Veen. Van deze tabel zijn twee drukken verschenen, hiervan is de laatste druk beschikbaar;
- Plooivleugelwespen, geschreven door Raimond Hensen. Een van de laatste tabellen van alle plooivleugelwespen in Nederland. De tweede en tevens laatste druk van deze tabel staat op de website;
- De hommels van Nederland, geschreven door Jan van der Blom. De gewijzigde druk van 1996 staat op de website;
- Inventarisatiehandleiding, beschreven door Max Batenburg. De vijfde druk is beschikbaar.
Alle PDFs zijn via deze link te downloaden.
top
|
| Huisgenoten. Insecten in en om je eigen huis |
Je woont samen met veel meer wezens dan je denkt. Honderden dieren scharrelen, vliegen en rennen in en rond je huis, tijdens alle seizoenen. Ze zijn klein en houden zich meestal verborgen, want ontdekking moeten insecten vaak met de dood bekopen. Toch zijn ze fascinerend voor wie goed kijkt. Aglaia Bouma doet dat.
Met humor en grote kennis van zaken neemt ze je mee naar hoekjes en kieren op zolder, naar potjes kruiden in de keuken en de stenen en aarde in je tuin. Daar laat ze sociale kakkerlakken en zorgzame oorwormen zien, komen optimistische hommels en bizarre tangwespen langs, wijst ze op hulp uit onverwachte hoek van motmugjes en wordt duidelijk waarom die ene bedwants of limonadewesp het verpest voor de hele groep.
Huisgenoten verandert je kijk op de onterecht impopulaire insecten voorgoed.
Bouma, A. 2023
Huisgenoten. Insecten in en om je eigen huis
Atlas Contact, 240 pp.
top
|
| Animals under logs and stones, 2nd edition |
Boomstammen, stenen en dergelijke vormen een interessant raakvlak tussen de vochtige diepten van de bodem en het drogere open grondoppervlak en bieden toevluchtsoorden voor een fascinerende diversiteit aan dieren. De gemeenschappen die eronder leven, worden weinig opgemerkt en nog minder bestudeerd, maar het potentieel aan ecologisch onderzoek is hier groot. De dieren die er leven vertonen een breed scala aan levensstijlen - van de langzame slakken tot de zeer snelle duizendpoten, van generalisten tot specialisten en van planten- tot vleeseters.
Deze sterk uitgebreide en bijgewerkte nieuwe tweede editie van "Animals under logs and stones" bevat hoofdstukken over de habitat, soortgroepen, identificatie en richtlijnen en ideeën voor onderzoek, en tevens uitgebreide, gebruiksvriendelijke en uitvoerig geïllustreerde sleutels. Boomstammen, stenen en ander op de bodem liggend materiaal zijn vrijwel overal te vinden en vormen vaak zeer toegankelijke microhabitats voor studie. Dit boek is het ideale hulpmiddel om deze werelden te ontsluiten.
Verwacht juli 2023.
Wheater, C.P., H.J. Read & C.E. Wheater 2023
Animals under logs and stones, 2nd edition
Naturalists' Handbooks 22: 1-352 pp., zwart-wit foto's
top
|
| Hymenoptera. The natural history & diversity of wasps, bees & ants |
De natuurhistorische boeken van Stephen A. Marshall "Insects. Their natural history and diversity", "Beetles. The natural history and diversity of Coleoptera" en "Flies. The natural history and diversity of Diptera" behoren tot de meest gerespecteerde boeken over de insectenwereld die in de afgelopen 20 jaar verschenen zijn. Bewonderenswaardiger nog dan de wetenschappelijke kwaliteit van de boeken is dat ze ook prima geschikt zijn voor leken, inclusief middelbare scholieren die geïnteresseerd zijn in entomologie. De boeken zijn opgenomen als lesmateriaal op universitair niveau en staan op de boekenplanken van veel praktiserende entomologen.
In Hymenoptera heeft Marshall zijn brede kennis van insecten gebruikt om de wereld van wespen, bijen en mieren te beschrijven. Het onderwerp van dit boek is veelomvattend, aangezien Hymenoptera misschien wel de grootste orde van levende wezens vormen. Met uitgebreide en rijkelijk geïllustreerde sleutels en duizenden kleurenfoto's geïdentificeerd door vele van 's werelds beste hymenopterologen, biedt dit boek de lezer een kleurrijke en plezierige kennismaking met een grote groep organismen, samen met een overzicht van de diversiteit van de fascinerende families die deel uitmaken van deze groep.
Marshall begint met een beschrijving van wat een Hymenoptera tot een Hymenoptera maakt, en introduceert vervolgens de diversiteit, het belang en de natuurlijke historie van de orde met overvloedige voorbeelden en uitleg. Onderwerpen die behandeld worden zijn onder meer de levensgeschiedenis van Hymenoptera, Hymenoptera en planten, Hymenoptera in geschiedenis, cultuur en fictie, kleptoparasitisme en nog veel meer.
Deel twee van Hymenoptera is een rondleiding door de diversiteit van de orde, met de behandeling van bijna alle ongeveer 100 families ter wereld, evenals de meeste belangrijke subfamilies. Duizenden foto's, bijna allemaal door de auteur in het veld gemaakt, worden gebruikt om de verscheidenheid aan vorm en functie in elke familie vast te leggen, met pagina's met foto's van de populaire groepen - zoals bijen, horzels en mieren - maar ook met weinig bekende groepen variërend van tangwespen tot Mymaridae. Voor elke groep wordt essentiële informatie verstrekt over belang, verspreiding, gedrag en biologie, en voor degenen die het boek als identificatiegids willen gebruiken zijn voor de meeste families eenvoudig te gebruiken fotografische sleutels opgenomen.
Verwacht mei 2023.
Marshall, A.S. 2023
Hymenoptera. The natural history & diversity of wasps, bees & ants
Firefly Books, 640 pp., kleurenfoto's
top
|
| Solitary bees |
Onder bijen verstaan de meeste mensen honingbijen of hommels. Maar in feite vormen de honingbijen en hommels slechts een klein deel van de bijensoorten die in Groot-Brittannië leven, terwijl de andere bijen de overgrote meerderheid vormen (230 of meer soorten). Tegenwoordig wordt erkend dat deze andere bijen een belangrijke rol spelen bij de bestuiving van gewassen en in het wild bloeiende planten. Dit heeft geleid tot veel nieuw onderzoek. Een verschuiving naar tuinieren voor dieren in het wild heeft de solitaire bijen beter in beeld gebracht: veel mensen herkennen nu zandbijen, bladsnijders en metselbijen in hun tuinen en stellen hen zelfs 'bijenhotels' ter beschikking.
Dit boek put uit deze grote hoeveelheid nieuwe kennis om een prachtig inzicht te geven in de gecompliceerde levens van solitaire bijen. Centraal staat de wonderlijke fascinatie en complexiteit van het gedrag en de ecologie van deze opmerkelijke groep insecten. In het boek worden veel eigen observaties van de auteurs naast de studies van anderen gebruikt, om de talrijke strategieën te beschrijven die door mannelijke bijen worden gebruikt om vrouwtjes te vinden en hen te overtuigen om te paren.
Het boek volgt de vrouwtjes in hun zoektocht naar een plek om hun nest te maken, en het verzamelen van nestmateriaal - delen van bladeren, modder, gekauwde bladfragmenten, plantenhaar of hars - om de cellen te maken waarin ze een voorraad aan nectar en stuifmeel plaatsen en een enkel eitje leggen. We zien hoe ze het nest verzegelen en het veiligstellen tot het volgende jaar wanneer de nieuwe generatie verschijnt. De auteurs onderzoeken de interacties tussen bloeiende planten en hun bijenbezoekers, vragen wat de planten uit de relatie halen, en ook hoe de bijen de planten selecteren die ze bezoeken, en de vindingrijkheid die nodig is om stuifmeel, nectar en andere beloningen te bemachtigen. Tot slot kijken de auteurs naar de plekken waar bijen floreren, en laten ze zien wat we kunnen doen om bijen aan te moedigen en ervoor te blijven zorgen dat ze onze bloemen en gewassen bestuiven.
Verwacht mei 2023.
Benton, T. & N. Owens 2023
Solitary bees
New Naturalist Series, 496 pp., kleurenfoto's
top
|
| Britain's hoverflies. A field guide |
"Britain's hoverflies" is een prachtig geïllustreerde fotografische veldgids voor de zweefvliegen van Groot-Brittannië met de focus op de eenvoudig te determineren soorten. Het is de perfecte metgezel voor natuurliefhebbers, professionele ecologen en iedereen die geïnteresseerd is in deze fascinerende groep insecten, en is geschreven voor zowel beginners als experts. Deze verbeterde en bijgewerkte derde editie behandelt tien extra soorten en biedt tal van verbeteringen om een betrouwbare identificatie mogelijk te maken.
Het boek is toegankelijk, gezaghebbend en gebruiksvriendelijk en bevat honderden foto's van zweefvliegen in hun verschillende levensfasen. Het bevat een sleutel voor de zweefvliegstammen en foto's van ten minste één vertegenwoordiger van elk van de Britse geslachten. De opgenomen soorten zijn voornamelijk soorten die met het oog of met behulp van een loep kunnen worden geïdentificeerd. Individuele soortenverslagen beschrijven de status, de belangrijkste identificatiekenmerken, het gedrag en de habitatvereisten inclusief fenologiediagrammen en actuele verspreidingskaarten. Secties over de biologie van zweefvliegen, waar en wanneer ze te vinden zijn, wetgeving en natuurbehoud, het vastleggen van zweefvliegen en tuinieren voor zweefvliegen zijn ook opgenomen.
Verwacht juni 2023.
Ball, S. & R. Morris 2023
Britain's hoverflies. A field guide, 3rd fully revised and updated edition
WILDGuides, 352 pp., meer dan 600 kleurenfoto's
top
|
| Hoverflies of Britain and North-west Europe - A photographic guide |
"Hoverflies of Britain and North-west Europe" is de meest complete fotografische veldgids voor zweefvliegen van Groot-Brittannië en Noordwest-Europa ooit geschreven.
Zweefvliegen vormen een essentieel onderdeel van onze ecosystemen en zijn de op een na belangrijkste bestuivers na bijen, maar helaas wordt meer dan een derde van alle Europese soorten nu met uitsterven bedreigd. "Hoverflies of Britain and North-west Europe", geschreven door twee vooraanstaande experts, is de eerste en enige fotografische veldgids die alle 400 soorten zweefvliegen die voorkomen in Groot-Brittannië en aangrenzende landen zo gedetailleerd behandelt.
Voor elke soort wordt een beschrijving, populatiestatus, ecologie en habitat, een actuele kaart van de verspreiding ervan in Noordwest-Europa, een vliegtijddiagram en richtlijnen voor het onderscheiden van vergelijkbare soorten gegeven. Er zijn ook gedetailleerde illustraties en macrofoto's in kleur opgenomen die de belangrijkste kenmerken van de soort laten zien om nauwkeurige identificatie mogelijk te maken.
Verwacht oktober 2023.
Bot, S. & F. van de Meutter 2023
Hoverflies of Britain and North-west Europe - A photographic guide
Bloomsbury, 416 pp., kleurenfoto's
top
|
| Eerste naamlijst van endeostigmate mijten |
Onlangs werd in het vaktijdschrift Nederlandse Faunistische Mededelingen de eerste naamlijst van endeostigmate mijten gepubliceerd. Hierop staan twaalf soorten en zeven daarvan zijn nieuw voor de Nederlandse fauna, waaronder de hiernaast afgebeelde Alycus roseus.
Endeostigmate mijten leven vaak in habitats met een extreem microklimaat, meestal droog of zout. Voorbeelden zijn droge zandige gebieden, diep onder de grond, zeekusten en biologische bodemkorsten. Door hun kleine formaat en bijzondere biotopen worden deze mijten vaak over het hoofd gezien en er kunnen dan ook meer nieuwe soorten worden verwacht.
Bron:
Siepel, H. 2022
Checklist of the endeostigmatic mites of the Netherlands (Acari: Sarcoptiformes: Endeostigmata)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 59: 57-64
Foto: Henk Siepel.
top
|
| Een mineervlieg van riet |
Mineervliegen staan er over het algemeen om bekend dat ze niet gemakkelijk te determineren zijn, zo ook de recent ontdekt Cerodontha phragmitophila.
Deze moet op naam gebracht worden op de aanwezigheid van zogenaamde acrostichaalborstels op het borststuk of de mannelijke genitaliën. Cerodontha phragmitophila is verzameld in de duinen en mineert in riet.
Bron:
Beuk, P.L.Th., A.A.M. Lamberts & A. Wijker, 2023
De mineervlieg Cerodontha phragmitophila nieuw voor Nederland (Diptera: Agromyzidae)
Entomologische Berichten 83 (1): 17
Foto: Sandra Lamberts.
top
|
| Limburgse watertjes herbergen nieuw roeipootkreeftje |
Roeipootkreeftjes vormen samen met ander zoöplankton de eerste verbinding in de voedselketen tussen fytoplankton en hogere trofische lagen zoals vissen. Hoewel ze dus een belangrijke groep in zoetwaterecosystemen vormen, is er de afgelopen 20 jaar nauwelijks onderzoek naar gedaan.
Door een hernieuwde interesse in zoöplankton zijn recent nieuwe monsters genomen. Het resultaat hiervan was de ontdekking van een nieuwe soort voor Nederland: Paracyclops imminutus. Dit is de vierde soort van het genus Paracyclops die in Nederland is aangetroffen.
De soort werd aangetroffen in een permanent poeltje en een greppel in Zuid-Limburg. Gezien het lang stilliggen van het onderzoek naar roeipootkreeftjes is de verwachting dat er op korte termijn meer nieuwe soorten voor Nederland gevonden zullen worden.
Bron:
Jonker, D., M. Soesbergen & E.L. Binnebosz 2022
Het roeipootkreeftengenus Paracyclops in Nederland, met P. imminutus nieuw voor de fauna (Crustacea: Copepoda: Cyclopoida)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 59: 65-76
Foto: Dave Jonker.
top
|
| Oranjetip-eikenwespvlinder steekt de grens over |
Al verschillende jaren op rij zijn er over de grens in Duitsland en België verschillende oranjetip-eikenwespvlinders Synanthedon conopiformis gevangen. Deze soort was echter nog nooit in Nederland waargenomen. Omdat deze vondsten zo dicht bij de Nederlandse grens waren gedaan, werd er in 2015 besloten om ook te inventariseren in ons land, voornamelijk in Zuid-Limburg. Hiervoor werden trechtervallen gebruikt met een soortspecifiek feromoon.
Dit eerste onderzoek liep op niets uit en in 2017 is het herhaald op dezelfde plek en op dezelfde manier, maar ook hieruit kwam geen resultaat. De moed werd echter niet opgegeven en in 2020 zijn er opnieuw vallen opgehangen in hetzelfde gebied. En deze keer was het wel raak, op 13 juni werden de eerste twee levende exemplaren in de vallen gevonden! In 2021 en 2022 werd de soort ook ontdekt op negen locaties in Noord-Limburg en op een locatie in Zuid-Gelderland.
Bron:
Post, F., W. Hirschi, W. Geraedts & P. Vossen 2022
De oranjetip-eikenwespvlinder Synanthedon conopiformis nieuw voor Nederland (Lepidoptera: Sesiidae)
Entomologische Berichten 83 (1): 8-13
Foto: Werner Hirschi.
top
|
| Kieskeurige halmwesp |
Halmwespen vormen een kleine familie van bladwespen die wel wat weg hebben van sluipwespen. Van het genus Phylloecus waren drie van de vier soorten die in West-Europa voorkomen uit Nederland bekend.
De vierde soort, Phylloecus faunus, blijkt nu ook in Nederland voor te komen. Drie vrouwtjes werden in 2003, 2006 en 2011 met malaisevallen in Zeeland en Zuid-Holland gevangen. Bij deze halmwespen zijn mannetjes zeldzaam en de soort lijkt zich in grote delen van het verspreidingsgebied maagdelijk voort te planten.
Larven van Phylloecus faunus mineren in stengels van braam. De levenswijze is uitvoerig onderzocht in het kader van onderzoek naar insecten die de wildgroei van ingevoerde bramen in Australië zou kunnen indammen. De soort bleek erg selectief in zijn voedselplantkeuze met een duidelijke voorkeur voor koebraam, andere Rubus-soorten worden niet geaccepteerd.
Bron:
Mol, A.W.M. 2022
Phylloecus faunus, een nieuwe halmwesp voor Nederland (Symphyta: Cephidae)
Nederlandse Faunistische Mededelingen 59: 43-48
Foto: Ad Mol.
top
|
| Tweede kortstaartzweepschorpioensoort |
Begin 2022 werd er voor het eerst in Nederland een kortstaartzweepschorpioensoort aangetroffen onder een plantenpot, namelijk Stenochrus portoricensis. Het betekende gelijk de vondst van een geheel nieuwe orde voor Nederland, de kortstaartzweepschorpioenen Schizomida.
Vlak daarna werd een tweede soort uit deze orde gevonden, namelijk Zomus bagnallii. Deze werd verzameld in een dierentuinkas. De dieren leefden daar tussen de schorssnippers op de grond. De soort is parthenogenetisch en er is dus maar één vrouwtje nodig om een populatie te starten en door uitwisseling van (planten)materiaal tussen kassen vindt verspreiding plaats. Er leven nog meer kortstaartzweepschorpioensoorten in kassen in Europa, dus waarschijnlijk blijft het in Nederland niet bij twee soorten.
Bron:
Noordijk, J. & J. Groothuis 2023
Een tweede kortstaartzweepschorpioensoort in Nederland: Zomus bagnallii
Entomologische Berichten 83 (1): 19-20
Foto: Jitte Groothuis.
top
|
|
top
|
| Van de redactie |
Dit is het negenenzestigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.
De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser. Hier zijn ook alle reeds verschenen nummers beschikbaar.
Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.
U kunt onze nieuwtjes volgen door u aan te melden via onze pagina op Facebook.
Tentakel niet ontvangen: check voor heraanmelding of reactie eerst even de spambox.
Ed Colijn
top
|