Tentakel 42

Tentakel 42
Nummer 42 - 22 augustus 2018

 
5000-soortenjaar: fase traag maar gestaag

Nadat het 5000-soortenjaar eind juni de 5000ste soort aantikte is de lijst gestaag doorgegroeid. De snelheid is er ondertussen wel een beetje uit. Waar in mei en juni nog enkele honderden nieuwe soorten per week werden gevonden gaat het nu om hooguit enkele tientallen. Het eind van het zomerseizoen en het extreem droge weer dragen daar natuurlijk aan bij. De verwachting is dat we midden september op 6000 zitten en dat er dan een eindspurt begint van de paddenstoelen.

De lijst bevat nu rijp en groen door elkaar en ongetwijfeld gaan er nog veel waarnemingen afvallen door gebrek aan bewijs in de vorm van verzameld materiaal of goede foto's. Veel waarnemingen verzameld door experts zijn nog niet in het overzicht verwerkt. Daarnaast moet nog veel malaiseval- materiaal worden uitgezocht en gedetermineerd. Het opschonen van de lijst en het aanvullen daarvan met waarnemingen van experts en malaisevallen is een klus voor de winter.

De onderzoeksintensiteit wisselt sterk per groep. Zo zijn er een aantal groepen waar maar liefst 30 tot bijna 50% van de uit Nederland bekende soorten in 2018 in de Hollandse duinen is gevonden (o.a. nachtvlinders, wantsen, cicaden). Groepen die nog een beetje achterblijven zijn onder andere de vliegen en parasitaire Hymenoptera, maar bij deze groepen zijn nog veel aanvullingen uit het malaisevalmateriaal te verwachten. Een lijst met per soortgroep is de lijst waargenomen soorten in te vinden op de speciale projectpagina.

Vincent Kalkman

top

Wantsenactiviteit

Nog even en de stippenblindwants Pantillius tunicatus - de soort die het einde van het seizoen aankondigt - zit weer in de bomen. Het einde van dit zomerseizoen zal tevens het einde zijn van het tweejarige wantsenproject. Komende winter gaat er door Berend Aukema en Dik Hermes gewerkt worden aan het vijfde en laatste deel van de Wantsenatlas.

Hoewel er afgelopen twee jaar heel veel extra waarnemingen zijn van verzameld van de 89 soorten die in het project meededen zijn er nog steeds gebieden waar we weinig waarnemingen van hebben. Grote uitzondering hierop is Limburg waar de Limburgse wantsenwerkgroep er in is geslaagd om in alle Limburgse 5 bij 5 km-hokken waarnemingen te verzamelen. Kijk op de kaart voor een overzicht van de nog niet onderzochte hokken. Vooral in Zeeland, Friesland, Flevoland en Noord-Holland zijn nog veel hokken niet bezocht.

Er worden dit jaar nog twee landelijke wantsenexcursies gehouden. Opgeven daarvoor kan bij Vincent Kalkman.

Zaterdag 25 augustus: Wantsen, cicaden en bladvlooienexcursie in het kader van het 5000-soortenjaar. Op deze dag worden de duinen bij Hoek van Holland en het Staelduinse Bos bezocht.

Zaterdag 22 september: Excursie naar Flevoland. Flevoland is voor wantsen mogelijk de slechts onderzochte provincie van Nederland. Grote delen van Flevoland zijn natuurlijk ook wel een beetje saai maar er zijn enkele stukken met zand die wel degelijk interessant zijn. We verwachten vandaag een aantal lege hokken te vullen en zeker enkele nieuwe soorten voor de provincie te vinden. We bezoeken de Kuinderplas in de Noordoostpolder en de Spijkvijver bij Biddinghuizen.

Berend Aukema, Dik Hermes & Vincent Kalkman

top

Enquête: Omvang, strekking en digitalisering van privé natuurhistorische collecties

Privé natuurhistorische collecties zijn vaak 'verborgen' en kunnen zeer interessante exemplaren van een bepaald taxon of voor een (lokaal) geografisch bereik bevatten, waarmee ze van groot belang zijn voor biodiversiteitsonderzoek. Daarnaast wordt verwacht dat op Europese schaal alle privé collecties samen een significant deel van de natuurhistorische collecties als geheel vormt.

Het is daarom belangrijk om privé collecties mee te nemen in toekomstige Europese digitaliseringsprojecten. Dit wordt momenteel onderzocht binnen het ICEDIG (Innovation and consolidation for large scale digitisation of natural heritage) project, welke het ontwerp zal leveren voor de nieuwe onderzoeksinfrastructuur DiSSCo (Distributed system of scientific collections), beide gefinancierd vanuit de EU (zie icedig.eu en dissco.eu). Deze enquête is daar een onderdeel van.

Met deze enquête hopen we een eerste beeld te krijgen van de omvang, strekking en digitalisering van privé natuurhistorische collecties in Europa. Daarnaast willen we graag weten welke middelen eigenaren van privé collecties nodig hebben om hun collecties te digitaliseren en informatie over hun collectie te delen met anderen.

De resultaten van de enquête zullen worden gebruikt om richtlijnen voor de digitalisering van privé collecties op te stellen, een aantal pilot digitaliseringsprojecten uit te voeren en algemene informatie over privé collecties aan beleidsmedewerkers te presenteren. Als we kunnen aantonen dat er vele interessante privé natuurhistorische collecties te vinden zijn binnen Europa, kunnen we pleiten voor het meenemen van privé collecties in de toekomstige digitalisering van natuurhistorische collecties. Het is voor dit doel cruciaal dat u, als eigenaar van een privé collectie, de enquête in zijn geheel invult.

De enquête bestaat uit 20 vragen en het duurt minder dan 10 minuten om deze in te vullen. Graag zouden we willen vragen of u de enquête; voor 17 september kunt invullen. Klik op deze link om naar de enquête te gaan.

Alvast dank voor uw deelname.

Met vriendelijke groet,

Luc Willemse (Afdelingshoofd Collectie Entomologie en Geologie)

en

Emily van Egmond (Project member ICEDIG)

Naturalis Biodiversity Center, Leiden

top

Oproep: SnailSnap - zet ook dit jaar gewone tuinslakken op de foto

Citizen scientists die tijdens het tuinslakkenseizoen van 2017 meededen aan het SnailSnap-project hebben samen bijna 10.000 foto's van gewone tuinslakken (Cepaea nemoralis) ingestuurd. Deze foto's stellen onderzoekers van Naturalis in staat om te onderzoeken of en hoe gewone tuinslakken zich aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en verstedelijking. In Nederland is de gemiddelde jaartemperatuur sinds 1950 met 1,5oC gestegen. Verstedelijking zorgt lokaal zelfs voor nog grotere temperatuurstijgingen en droogte.

De SnailSnap-resultaten van 2017 suggereren dat temperatuur invloed heeft op de kleur van de huisjes van tuinslakken. Zo waren de huisjes van slakken die op relatief koude plekken werden gefotografeerd gemiddeld donkerder van kleur dan de huisjes van slakken die op warmere locaties werden gevonden. Ook verstedelijking lijkt effect te hebben op de kleur van de tuinslakken: in stedelijk gebied werden er relatief meer slakken met lichtgekleurde, gele huisjes gefotografeerd dan in niet-stedelijk gebied.

De gegevens die in 2017 verzameld zijn zorgen voor een goede basis voor het verdere project. Klimaatverandering en verstedelijking zijn processen die nog altijd doorgaan. Om de gevolgen van deze processen op de voet te kunnen volgen, ontvangen de onderzoekers ook dit jaar weer graag zo veel mogelijk foto's van gewone tuinslakken.

Dankzij de speciaal ontwikkelde SnailSnap-app is meedoen aan het project simpel. Met één druk op de knop maak je een foto van een tuinslak en verstuur je automatisch de gps-coördinaten van de vindplaats van de slak. Het is overigens ook mogelijk om foto's van gewone tuinslakken in te sturen via Waarneming.nl en de apps iObs en ObsMapp. Ga naar snailsnap.nl voor instructies en achtergrondinformatie.

top

Oproep: Kopij voor Brachytron

De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) zoekt auteurs en onderzoekers die wetenschappelijke artikelen, (uittreksels uit) onderzoekrapporten of mededelingen over libellen en libellenstudie kunnen aanleveren voor haar blad Brachytron.

Onderwerpen met een relatie naar Nederlandse of Vlaamse gebieden en soorten hebben de voorkeur, maar ook onderzoek door Nederlandse of Vlaamse onderzoekers elders kan de moeite waard zijn om hier een podium te krijgen. Waar nodig kan assistentie worden verleend met het omwerken van een onderzoeksrapport naar een artikel.

De Brachytron redactie heeft nieuwe richtlijnen opgesteld voor het schrijven van artikelen bedoeld voor de Brachytron. De redactie hoopt hiermee de drempel voor het schrijven van artikelen te verlagen. In twee verschillende documenten wordt het e.e.a. uitgelegd:

Meer informatie over schrijfwijze en -regels in Brachytron

Brachytron: Richtlijnen voor auteurs

Voor contact: redactie@brachytron.nl of pr.nvl@brachytron.nl. Zie ook onze website.

top

Oprichting: Sectie Bodemfauna van der Drift

Bodemdieren, die soorten die voor hun levenscyclus geheel of grotendeels afhankelijk zijn van de bodem, nemen een belangrijk deel van de Nederlandse biodiversiteit voor hun rekening. Ongeveer 25% van de meercellige dieren in ons land valt onder deze groep.

Binnen de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) is onlangs een sectie Bodemfauna opgericht, met als doel deze diergroep meer voor het voetlicht te brengen.

Heb je belangstelling voor pissebedden, miljoenpoten en verwanten, springstaarten, beentasters, tweestaarten, steenspringers en andere bodemfauna dan kun je lid worden van de sectie Bodemfauna / van der Drift.

Stuur in dat geval een e-mail naar Matty P. Berg en je wordt middels een digitale nieuwsbrief op de hoogte gehouden van activiteiten, excursies, nieuwe publicaties en interessante waarnemingen. Het lidmaatschap is kosteloos maar staat alleen open voor de leden van de NEV.

top

Ongewervelden op Vroege Vogels

5000ste soort in Nationaal Park Hollandse Duinen

Van de eenpuntdwergmesttor tot het oranje zandoogje en van de geelpootstekelwapenvlieg tot de waterteunisbloem. Dit jaar zijn er in het natuurpark in wording, het Nationaal Park Hollandse Duinen, al meer dan 5000 soorten dieren en planten aangetroffen. De kamillevlinder is nummer 5000. Dat meldt een van de initiatiefnemers van deze jaartelling, EIS Kenniscentrum Insecten.

Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 1 juli is hier te beluisteren.

Zoeken naar hommelnesten

Waar leven witkonten, bruinruggen of roodkonten? We hebben het hier niet over apen, maar over categorieën hommels. EIS Kenniscentrum Insecten organiseert dit weekend een hommelnestzoekactie. De belangrijkste vraag bij deze telling: Waar is dat nest? De meeste hommels nestelen in de grond, bijvoorbeeld in een oude muizengang. Maar er zijn ook hommels die een nest maken in ruige vegetatie of die een nestkastje van mezen gebruiken. In hommelnesten leven ook allerlei andere dieren. Het gaat daarbij deels om parasieten maar ook om dieren die samenleven met hommels. EIS Kenniscentrum Insecten is tevens benieuwd naar welke dieren in hommelnesten zijn te vinden en willen daarom graag een aantal nesten verzamelen.

Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 8 juli is hier te beluisteren.

Sprinkhanen luisteren in de zomer

Wie sprinkhanen wil zien kan het beste op een zomerse dag het veld ingaan, want dan zijn ze volop te horen. Veldsprinkhanen, heidesprinkhanen, boomsprinkhanen... Er leven in ons land zo'n 50 soorten. Maar hoe vind je ze? Allereerst door goed te luisteren. De meeste sprinkhanen en krekels maken een geluid waaraan ze makkelijk te herkennen zijn. Verslaggever Jeannette Parramore ging in de zomer van 2017 met Roy Kleukers van EIS naar de Posbank. Vroege Vogels herhaalde het item op 29 juli.

Het radio-fragment is hier te beluisteren.

Op zoek naar achtergelaten groene glazenmakerhuidjes

Juli is de tijd dat libellen uitsluipen. Ze verlaten hun huidje, pompen hun vleugels op en vliegen de wijde wereld in. Bioloog Christophe Brochard is dol op libellenhuidjes, je kunt ze mee naar huis nemen om ze daar uitvoerig te bestuderen zonder dat je de natuur daar kwaad mee doet. In de loop der jaren heeft hij zich ontwikkeld tot een heuse libellenhuidjesspecialist, hij schreef er zelfs een gids over waarvoor hij ruim 100.000 huidjes op de foto zette.

Het huidje waar hij dit jaar op zoek naar gaat is het huidje van de groene glazenmaker. Een zeldzaam voorkomende libel die haar eitjes alleen afzet op een specifieke waterplant: krabbenscheer. Op die planten zijn dan ook de huidjes te vinden. Christophe Brochard doet onderzoek naar de groene glazenmaker in de stad Groningen. "Dat dit insect midden in een stad tussen de huizen leeft, is heel uitzonderlijk. Daar mag Groningen trots op zijn. Het dier is in Europa net zo beschermd als bijvoorbeeld de otter."

Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 5 augustus is hier te beluisteren.

top

Ongewervelden op Nature Today

Beschermde vermiljoenkever duikt op in Gelderland

De vermiljoenkever is in 2012 voor het eerst in Nederland gevonden en er worden nog steeds nieuwe vindplaatsen vastgesteld. Tijdens een streekproef in Gelderland bleek hij ook hier aanwezig te zijn. Daarmee is hij nu uit drie provincies bekend. De vermiljoenkever staat op de Habitatrichtlijn en de kever zelf én zijn biotoop zijn strikt beschermd.

Lees hier het bericht.

Hommelnesten gezocht

In iedere tuin met bloemen vliegen hommels rond. Je ziet ze vaak van bloem naar bloem vliegen met klompjes stuifmeel aan de achterpoten. Dat stuifmeel moet naar het nest als voedsel voor de jongen. Maar, ... waar is dat nest?

Lees hier het bericht.

Bijzondere wilde bijen in het Rotterdamse havengebied

Het havengebied van Rotterdam herbergt een scala aan bijzondere wilde bijensoorten. Onderzoek van EIS Kenniscentrum Insecten toonde opvallend grote aantallen van algemene soorten aan, evenals diverse bijzonderheden, zoals de blauwe ertsbij, het geeltipje en het zilveren fluitje. De bijen voelen zich thuis op de uitgestrekte zanderige terreinen met uitbundig bloeiende vegetatie.

Lees hier het bericht.

Weidesprinkhaan ontdekt bij Lonnekerberg

Op 1 augustus werd een mannetje van de weidesprinkhaan in natuurterrein Lonnekerberg waargenomen. De laatste waarneming van deze zeer zeldzame sprinkhaan dateert van 26 jaar geleden bij Denekamp. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of er sprake is van een populatie, of dat het een zwerver uit een van de Duitse populaties betreft.

Lees hier het bericht.

Dood hout moet!

Het aantal soorten doodhoutkevers in Nederland lijkt toe te nemen. De afgelopen jaren zijn er veel soorten als nieuw voor Nederland gepubliceerd. Helaas is er de laatste jaren een kentering te bespeuren. Onder andere door de toegenomen vraag naar hout voor energieopwekking wordt er meer dood hout uit de bossen verwijderd. Dat schaadt de biodiversiteit van de Nederlandse bossen.

Lees hier het bericht.

Jongeren vinden twee nieuwe bodemdieren voor Nederland in het Savelsbos

Tijdens een excursie van de JNM - Jongeren in de Natuur werden in één dag twee nieuwe soorten bodemdieren voor Nederland ontdekt: een miljoenpoot en een springstaart. De excursie ging over bodemdieren; uit de resultaten blijkt dat in het Savelsbos nog veel te ontdekken valt.

Lees hier het bericht.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Spontane natuur Rotterdamse havens goed voor bijen
Tijdens onderzoek van EIS Kenniscentrum Insecten en Bureau Stadsnatuur Rotterdam zijn bijzondere bijen gevonden in het Rotterdamse havengebied. Het is interessant om te zien hoe zulke 'onbedoelde natuur' zo waardevol kan zijn.

Lees op Natuurbericht een uitgebreider bericht over de Bijzondere wilde bijen in het Rotterdamse havengebied.

Sleutel tot de Europese viltbijen (Epeolus)
Interessant voor wie wel eens een bij vangt op vakantie: een revisie met determinatiesleutel van de Europese viltbijen van het genus Epeolus. Met eervolle vermelding voor de Nederlandse en Vlaamse populaties van de schorviltbij E. tarsalis, want dit zijn de enige waar de soort recent nog is vastgesteld.

Te vinden in Zootaxa 4437 (helaas geen open access).

Overige berichten
Menno Reemer

top

Van hommel tot hooiwagen

Behangende bijtjes, oorwormen die hun jongen likken en libellen met onhandige seks. Een regenworm met tien harten en kevers die een muis begraven. Insecten en andere 'kleine beesten' zijn ongelooflijk fascinerend. In Van hommel tot hooiwagen duikt Monica Wesseling in het leven van deze beestjes. Een leven vol vernuft. Beschreven op de enthousiaste manier die haar zo eigen is. Met haar speelse taal en grote kennis neemt ze haar lezers mee in haar verwondering en bewondering. Ze verhaalt over het kaaktransport van mieren, de duikersklok van de waterspin en krekels die een zangpodiumpje bouwen.

Insecten zijn als wezens amusant en fascinerend en vervullen een belangrijke rol. Ze zijn voedsel voor vogels, amfibieën en zoogdieren en zorgen voor bestuiving, ook die van landbouwgewassen. Het gaat echter niet goed met ze. De afgelopen decennia is de insectenrijkdom gehalveerd. Van hommel tot hooiwagen is daarmee óók een schreeuw om aandacht; een oproep tot betere bescherming. Bovenal is Van hommel tot hooiwagen een verrukkelijk boek om te lezen. Sprankelend, serieus informatief en humoristisch.

Wesseling, M. 2018
Van hommel tot hooiwagen
Uitgeverij Luitingh Sijthoff, 144 pp.
ISBN 9789024580842 (paperback); 9789024580859 (e-book)

top

Vereenvoudigde tabel voor bijengenera

In het kader van het Interreg-project SAPOLL maakten Natuurpunt en Natagora een tabel om wilde bijen tot op genusniveau te determineren.

De tabel is zeer rijk geïllustreerd en vormt een goede basis voor het determineren van deze boeiende diergroep.

De sleutel is hier te downloaden.


top

Nederlandse Faunistische Mededelingen 50

Deze maand is nummer 50 van de Nederlandse Faunistische Mededelingen verschenen.

Daarin weer diverse nieuwe en herontdekte soorten en bijzondere waarnemingen voor de Nederlandse en/of Belgische fauna. Daaronder de uitbreiding van de kaskaardespin Uloborus plumipes, herontdekking van de wants Tropidophlebia costalis, de eerste Nederlandse vondsten van het mosdiertje Hypophorella expansa, de paddenstoelmug Megalopelma nigroclavatus en zeven nieuwe oevervliegen (Ephydridae).

Verder het zesde vervolg in de serie "Wantsen van de Nederlandse waddeneilanden", nieuwe vondsten van de rode soldaatboktor Obrium cantharinum in Limburg, de voortplanting van de goudwesp Chrysis terminata, overzichten van de Nederlandse glasvleugelcicades, inclusief een nieuwe soort voor Nederland, de status van de Nederlandse kieuwpootkreeften en nieuwe synonymie bij de dazen.

Het nummer is inmiddels bij alle donateurs van EIS Kenniscentrum Insecten in de bus gevallen.

Voor overige geïnteresseerden is nummer 50 voor € 15,- te bestellen via eis@naturalis.nl. De factuur wordt meegestuurd met de bestelling.

Je kunt natuurlijk ook donateur worden. Je ontvangt dan behalve de NFM ook de papieren EIS-Nieuwsbrief en de Entomologische Tabellen gratis. Opgeven als donateur kan via een mailtje aan eis@naturalis.nl of via deze webpagina.

Roy Kleukers

 


Inhoud

1-3 Nederlandse Faunistische Mededelingen nummer 50 - R.M.J.C. Kleukers
5-12 De kaskaardespin Uloborus plumipes heeft zich wijd verspreid gevestigd in Nederland (Araneae: Uloboridae) - J. Noordijk, J. Bink & R. Morssinkhof
13-16 De wants Tropidophlebia costalis na 75 jaar weer in Nederland waargenomen (Heteroptera: Lygaeidae) - B. Aukema, Th. Heijerman & H. Turin
17-24 Wantsen van de Nederlandse waddeneilanden vi (Hemiptera: Heteroptera) - B. Aukema, D. Hermes & R. Ketelaar
25-30 De rode soldaatboktor Obrium cantharinum in Limburg (Coleoptera: Cerambycidae) - R.P.G. Geraeds
31-34 Reproduction of the cuckoo wasp Chrysis terminata in nests of Ancistrocerus nigricornis (Hymenoptera: Chrysididae, Eumenidae) - R.L. Veenendaal
35-37 Hypophorella expansa, een in kokers van schelpkokerwormen levend mosdiertje, nieuw voor Nederland (Bryozoa) - M.A. Faasse
39-54 Ecology and distribution of Dutch lacehoppers (Hemiptera: Fulgoromorpha: Cixiidae) - M.C. de Haas & C.F.M. den Bieman
55-69 Status van de Nederlandse kieuwpootkreeften (Crustacea: Branchiopoda) - M. Soesbergen
71-84 Zeven nieuwe oevervliegen voor Nederland (Diptera: Ephydridae) - J. Wind & J.C. Dek
85-88 De paddenstoelmug Megalopelma nigroclavatus nieuw voor Nederland (Diptera: Mycetophilidae) - J.C. Dek
89-91 A new synonymy in the horsefly genus Hybomitra (Diptera: Tabanidae) - Th. Zeegers

top

The grasshoppers of Greece

In dit rijk geïllustreerde boek wordt de kennis over 378 soorten sprinkhanen van Griekenland samengevat.

Met inleidende hoofdstukken, determinatiesleutel, genusbesprekingen, geluidsdiagrammen en verspreidingskaarten.

Prijs: 37,50 euro excl. verzendkosten. Bestelling en meer info op de EIS-website.

Geluidsbestanden en ander aanvullend materiaal zijn te downloaden via grasshoppersofeurope.com/greece.

Willemse, L.P.M., R.M.J.C. Kleukers & B. Odé 2018
Grasshoppers of Greece
EIS Kenniscentrum Insecten & Naturalis Biodiversity Center, Leiden. 439 pp.

top

Agenda t/m november 2018
24 augustus Wantsenexcursie Meers / Maasband Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
25 augustus Wantsen- cicaden- en bladvlooienexcursie Hoek van Holland & Staelduinse Bosch vorige nieuwsbrief
25 augustus 72e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
7 september Nachtvlinderen in Noordwijk 5000-soortenjaar
7-9 september Sektie Everts, excursieweekend Nederlandse Entomologische Vereniging
8 september Mierenwerkgroep, Excursie De Driestruik Nederlandse Entomologische Vereniging
8 september Molluskenexcursie Herkenbosch Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
14-16 september Centraal-Europese cicadenbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
21 september Waterwantsenexcursie Beegderheide Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
22 september Wantsenexcursie middagexcursie ergens centraal in Nederland vorige nieuwsbrief
22 september 73e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
22 september Pissebeddenexcursie La Roche-en-Ardenne Werkgroep voor landpissebedden van België
24 september Werkavond mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
29 september Excursie Schokland Nederlandse Malacologische Vereniging
6 oktober Molluskenexcursie Slenaken Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
13 oktober Dagexcursie Terschelling Nederlandse Malacologische Vereniging
13 oktober Workshop larvenhuidjes libellen determineren Libellenvereniging Vlaanderen
13 oktober Pissebeddenexcursie Deinze-Middelkerke Werkgroep voor landpissebedden van België
15 oktober Werkavond mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
20 oktober Sectie Ter Haar, najaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
27 oktober 74e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
27 oktober Molluskenexcursie Schaesberg Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
3 november Sectie Snellen, najaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
10 november Mierenwerkgroep, Determinatiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
10 november 75e herfstbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
10 november Steen- en strandexcursie 'Hollands Duin' Nederlandse Malacologische Vereniging
12 november Werkavond mollusken determineren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
17 november Sektie Everts, najaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
24 november 75e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
24 november Pissebeddenexcursie met de Hollanders (grensgebied) Werkgroep voor landpissebedden van België

top

Van de redactie

Dit is het tweeenveertigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser. Hier zijn ook alle reeds verschenen nummers beschikbaar.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

U kunt onze nieuwtjes volgen door u aan te melden via onze pagina op Facebook.

Ed Colijn

top