Tentakel 27

Tentakel 27
Nummer 27 - 18 januari 2016

 
EISdag: 'Gewelddadige insecten' - 23 januari 2016

Ook komend jaar organiseert EIS weer een landelijke dag met een gevarieerd aanbod aan lezingen. Deze keer is het thema 'Gewelddadige insecten'. Iedereen kan weer zijn kennis testen tijdens onze fameuze Mysterie Insecten Competitie, enigszins toegespitst op het thema.

Kortom wees welkom, de deuren zijn open vanaf 10.00, waarbij er koffie en thee klaar staat. Het programma wordt geopend om 10.30. Vanaf 16.15 is er de gelegenheid om nog even rustig na te kletsen onder het genot van een hapje en een drankje.

Foto: René Krekels.

Programma

10.00 Ontvangst met thee en koffie
10.30 Opening - Bart van Tooren, voorzitter EIS
10.40 Evolutie van geweien bij ongewervelden - Isabel Smallegange (UvA)
11.00 Veldproject lieveheersbeestjes: eerste resultaten - Vincent Kalkman (EIS)
11.20 Mysterie Insecten Competitie


12.00 Lunch (zelf meebrengen of in het museumrestaurant)


12.30 Coördinatorenoverleg
13.30 De dodelijkste vijf van het zandpad - Rene Krekels (Natuurbalans)
13.50 Boeken van libellenlarven en -larvenhuidjes: werk achter het scherm - Christophe Brochard (Biota)
14.10 Waarom Darwin niet in God geloofde: Sluipmoordenaars die doden op termijn - Jacques van Alphen
14.30 Ongewervelden en EIS in 2015 en 2016 - Roy Kleukers (EIS)


14.50 Thee- en koffiepauze


15.15 Boek "Niet zonder elkaar" * - Rolf Roos (Natuurmedia)
15.20 Nederlandse ongewervelden op Sint Eustatius - John Smit (EIS)
15.40 Uitslag Mysterie Insecten Competitie
16.00 Sluiting - Bart van Tooren; aansluitend een borrel


* het boek is verkrijgbaar tijdens de borrel - zie ook hier.

Voor meer informatie: John Smit.

top

Eerste aankondiging 1000-soortendag: Amersfoort


Op uitnodiging van de gemeente Amersfoort en in samenwerking met waarneming.nl en de andere PGO's zal in 2016 weer een, ongetwijfeld geslaagde, poging gedaan worden de 1000 soorten te halen.

Deze keer is de 1000-soortendag onderdeel van de openingsweek van Het Groene Huis op Landgoed Schothorst in Amersfoort. Het Groene Huis is een duurzame ontmoetingsplek van en voor Amersfoorters en de thuisbasis voor Amersfoortse groene verenigingen en het Centrum voor Natuur en Milieu-Educatie. In 2010 is de boerderij waar het milieu-educatief centrum toen was gevestigd afgebrand. Van woensdag 20 april tot en met zondag 24 april wordt de nieuwe huisvesting feestelijk geopend.

De 1000-soortendag start op vrijdagavond en loopt door tot zaterdagavond. Ook lokale organisaties als KNNV Amersfoort, IVN, Vogelwacht en andere groene groepen zijn aanwezig. Het belooft een bijzondere dag te worden.

Verdere Informatie over het programma volgt in een volgende editie van Tentakel. Maar houd in ieder geval het weekend van 22 april vast vrij!

Ed Colijn
ed.colijn@naturalis.nl

top

Studiedag van de landelijke Mierenwerkgroep (NEV) - 12 maart 2016

Op zaterdag 12 maart zal een lezingenbijeenkomst van de Mierenwerkgroep van de Nederlandse Entomologische Vereniging plaatsvinden in het Groene Wiel in Wageningen.

Het thema is 'exotische mieren', waarbij zowel over exoten in Nederland wordt gesproken als over mieren in tropische streken.

Het belooft een aantrekkelijke dag te worden, met maar liefst vijf lezingen en een korte excursie.

De deuren van het Groene Wiel (Hendrikweg 14B, 6703 AW Wageningen) gaan om 10.00 open en de lezingen beginnen om 10.30. We hopen velen van u te verwelkomen.

Foto: Stijn Schreven, OuTrop.

Programma

10.00 Ontvangst
10.30 EXOTEN IN NEDERLAND

Honderd meldingen van lastige mieren in huis - Peter Boer

Uitdagingen bij de beheersing van mierenexoten - Bruce Schoelitsz

Een nieuwe invasieve mier onder de stoep - Jinze Noordijk

EXOTISCHE SOORTEN UIT DE TROPEN

Het ritme van de regen: impressie van mierenonderzoek en natuur in een veenmoerasbos in Borneo - Stijn Schreven

Bladsnijdermieren... in Emmen - Marten Zijlstra

EXCURSIE

Korte excursie naar een superkolonie van een nieuwe invasieve mierensoort in Wageningen


Voor meer informatie kunt u mailen naar mwg.bestuur@gmail.com.

top

3e Flora en Faunacongres - 25 januari 2016

Op 25 januari wordt door de Soortenorganisaties verenigd in SoortenNL, in samenwerking met LandschappenNL het derde Flora- en Faunacongres georganiseerd. De dag zal plaats vinden op Natuurplaza in Nijmegen.

Doel van de dag is om te verkennen op welke wijze bestaande kennisnetwerken over natuur elkaar nog meer kunnen versterken en hoe allerlei maatschappelijke initiatieven daar weer hun voordeel mee kunnen doen. Want dankzij de vele vrijwilligers en kennisnetwerken die ons land rijk is, weten we ontzettend veel van onze natuur maar die kennis wordt nog niet altijd optimaal gedeeld en gebruikt.

Informatie over het programma van de dag is hier te vinden.

Er zijn honderd plaatsen beschikbaar. Aanmelding via google forms.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Meer kevers -- meer bijen
Diverse keversoorten boren gangen in dood hout. Bijen maken vervolgens gretig gebruik van deze gangen om in te nestelen. Uit Noors onderzoek blijkt nu dat er een verband is tussen de diversiteit van houtborende keversoorten en de diversiteit van in dood hout nestelende bijen. Hoe meer van zulke keversoorten er in een gebied voorkomen, hoe meer houtnestelende bijensoorten.

Lees het artikel hier (open access).

Kunstmatige nestheuvels werken!
Bijensoorten die in de bodem nestelen, geven vaak de voorkeur aan onbegroeide grond op hellingen. Zulke kale bodem is lang niet overal aanwezig en hellingen zijn in het vlakke Nederland ook zeldzaam.

Bodemnestelende bijen kunnen een handje geholpen worden door kunstmatige heuvels en dijkjes aan te leggen. In Zeeland is dit op uitgebreide schaal gedaan om de bedreigde schorzijdebij van nestelplekken te voorzien.

En met succes: vele duizenden schorzijdebijen maakten er gebruik van. Ook de schorviltbij (Epeolus tarsalis), een bedreigde soort die parasiteert op de schorzijdebij (Colletes halophilus), is op deze plekken gevonden. Dit is dus een goede manier om bedreigde bijensoorten een handje te helpen.

Lees hier een rapportage over dit bijzondere project.

Overige berichten Menno Reemer

top

Entomologische Tabellen 9 - Loopkevers

De in de papieren EIS-nieuwsbrief aangekondigde nieuwe Entomologische Tabellen zal, iets later dan eerder gemeld, deze maand verschijnen.

Dit deel behandelt de Nederlandse loopkevers, met een sleutel, platen en verspreidingskaarten op provincieniveau.

J. Muilwijk, R. Felix, W. Dekoninck & O. Bleich 2016
De loopkevers van Nederland en Belgie (Carabidae)
Entomologische Tabellen 9: 1-200.

Het boekje zal binnenkort bij alle donateurs van EIS en de Nederlandse Entomologische Vereniging in de bus vallen.

Voor overige geïnteresseerden is de tabel voor € 17,50 te bestellen via eis@naturalis.nl. De factuur wordt meegestuurd met de bestelling.

Je kunt natuurlijk ook voor € 22,50 donateur worden. Je ontvangt dan behalve de ET ook de papieren EIS-Nieuwsbrief en de Nederlandse Faunistische Mededelingen. Opgeven als donateur kan via een mailtje aan eis@naturalis.nl of via deze webpagina.

Roy Kleukers

top

Niet zonder elkaar wint Jan Wolkersprijs 2015; 2e aangevulde druk verschenen

Het boek "Niet zonder elkaar - bloemen en insecten" heeft afgelopen najaar de Jan Wolkersprijs voor het beste natuurboek van 2015 gewonnen.

Het winnende boek, uitgegeven door NatuurMedia, is geschreven door een collectief onder aanvoering van Louis Schoonhoven en Rolf Roos met medewerking van Koos Biesmeijer, Gerard Oostermeijer en vele andere auteurs. "Niet zonder elkaar - bloemen en insecten" beschrijft de fascinerende relaties tussen planten en hun bestuivers.

Tijdens een speciale uitzending van het radioprogramma Vroege Vogels vanuit de Artis Bibliotheek in Amsterdam kregen Louis Schoonhoven en Rolf Roos de prijs uitgereikt door jurylid Karina Wolkers: 5.000 euro en een origineel literair portret gemaakt door Siegfried Woldhek.

De nieuwe aangevulde druk is verkrijgbaar tijdens de borrel op de EIS-dag.

top

Een geïllustreerde sleutel voor de goudwespen van Scandinavië en de Baltische staten

Eind vorig jaar verscheen een nieuwe determinatiesleutel voor alle 74 soorten goudwespen die uit Scandinavië en de Baltische staten bekend zijn. Een groot deel van de meer dan 50 Nederlandse soorten staat hier ook in. Niet allemaal, dus voor een aantal zuidelijke soorten zal aanvullende literatuur gebruikt moeten worden (bijv. Linsenmaier 1997: Die Goldwespen der Schweiz).

Deze nieuwe sleutel is echter zo fraai en goed geïllustreerd, dat je hem in het algemeen goed zult kunnen gebruiken voor het op naam brengen van Nederlandse goudwespen. Ook de recent in Nederland ontdekte Chrysis equestris staat er in.

Een echte aanrader dus! Klik hier voor de gratis download.

J. Paukkunen, A. Berg, V. Soon, F. Ødegaard & P. Rosa, 2015
An illustrated key to the cuckoo wasps (Hymenoptera, Chrysididae) of the Nordic and Baltic countries, with description of a new species
ZooKeys 548: 1-116

Menno Reemer

top

Geüpdate veldsleutel voor de hommels van Oostenrijk, Duitsland en Zwitserland

Goed opgelet met Duits op school? Dan kan deze nieuwe determinatiesleutel voor hommels handig voor je zijn. Alle Nederlandse hommelsoorten staan er in.

Deze sleutel is een geüpdate versie van de eerder in 2010 verschenen editie en werkt zo veel mogelijk met kenmerken die in het veld (en op goede foto's) zichtbaar zijn. Voor de herkenning van sommige soorten blijft een microscoop echter noodzakelijk.

De veldsleutel is hier gratis te downloaden.

J.F. Gokcezade, B.-A. Gereben-Krenn, J. Neumayer & H.W. Krenn, 2015 Feldbestimmungsschlüssel für die Hummeln Österreichs, Deutschlands und der Schweiz (Hymenoptera, Apidae) Linzer Biologische Beiträge 47 (1): 5-42

Menno Reemer

top

Agenda t/m april 2016
23 januari EIS-dag 2016 deze nieuwsbrief
25 januari 3e Flora en Faunacongres deze nieuwsbrief
30 januari Sectie Diptera, Dipteradag Nederlandse Entomologische Vereniging
1 februari Lezing - Dood doet Leven (Bart Beekers) Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
13 februari Genootschapsdag 2016 Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
13 februari Winterbijeenkomst 2016 Nederlandse Entomologische Vereniging
20 februari Vlaamse Libellenstudiedag 2016 Libellenvereniging Vlaanderen vzw
27 februari Voorjaarsbijeenkomst Sectie Ter Haar Nederlandse Entomologische Vereniging
27 februari Entomologische studiedag Koninklijke Belgische Vereniging voor Entomologie
5 maart Voorjaarsbijeenkomst Sektie Everts Nederlandse Entomologische Vereniging
10 maart Lezing - Boktorren Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
12 maart Studiedag landelijke Mierenwerkgroep Nederlandse Entomologische Vereniging
19 maart Determinatiedag Sectie Ter Haar Nederlandse Entomologische Vereniging
2 april Voorjaarsbijeenkomst Sectie Snellen Nederlandse Entomologische Vereniging
9 april Libellenstudiedag Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie
23 april Voorjaarsbijeenkomst Sectie Hymenoptera Nederlandse Entomologische Vereniging

top

Van de redactie

Dit is het zevenentwintigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010