top
Waar? De dag vindt plaats in de Weerribben, onderdeel van het grootste aaneengesloten laagveenmoeras in Noordwest Europa. De verzamelplaats is het bezoekerscentrum, Hoogeweg 27, 8376 EM te Ossenzijl (Amersfoortcoördinaten 191400-535600), tel: 0561-477272.
Wanneer? Zaterdag 27 augustus, aanvang excursieprogramma 10.00 uur.
Wie? We zijn te gast bij SBB. De activiteiten worden georganiseerd samen met Staatsbosbeheer, de PGO's, Waarneming.nl en enkele andere natuurorganisaties. Ook de pers zal als vanouds aanwezig zijn. De excursies zijn gericht op medewerkers van de PGO's, waarneming.nl en actieve vrijwilligers. Voor de dag wordt dus niet een algemeen publiek uitgenodigd.
Wat? Er zullen verschillende (boot)excursies worden gehouden. Naast de excursies kunnen alle deelnemers aan de dag ook zelf op excursie gaan maar vanwege de aard van het gebied zullen zelfstandige excursies vaak beperkt blijven tot de eenvoudiger te bereiken gebieden. Te zijner tijd zal op deze plek een volledig excursieprogramma worden aangekondigd.
Verwerking gegevens Voor een groot deel van de groepen wordt gedurende 2011 en de dag zelf een complete lijst bijgehouden op waarneming.nl/1000_soortendag_2011.php. Voor andere lastiger te determineren groepen (bijv. bijen, vliegen, kevers) is dit niet mogelijk en wordt alleen een schatting van het aantal soorten bijgehouden. Het team van waarneming.nl zal via een ter plaatse opgesteld projectiescherm en Internet iedereen zowel lokaal als internationaal op de hoogte kunnen houden van de ontwikkelingen.
Slapen, drinken en eten? In het Natuuractiefhuis "De Kragge" is een zeer beperkt aantal slaapplaatsen beschikbaar. Mensen die zouden willen blijven overnachten kunnen contact opnemen met Ed Colijn. Koffie en thee zijn aanwezig. Voor de lunch dient iedereen zelf te zorgen. Op zaterdagavond is er een BBQ voor mensen die zich van te voren hebben aangemeld. Staatsbosbeheer stelt de grote zaal van het bezoekerscentrum ter beschikking om te determineren (2 binocs beschikbaar maar eigen apparatuur is welkom) en om bij regen te kunnen schuilen.
Ed Colijn EIS-Nederland Ed.Colijn@ncbnaturalis.nl
Jeroen Bredenbeek Staatsbosbeheer Overijssel Noord j.bredenbeek@staatsbosbeheer.nl
Hisko de Vries waarneming.nl
Op Wageningen Campus en in bioscoop CineMec Ede is van 25 tot en met 28 mei van alles te beleven. Van symposium, insectensafari's, kinderuniversiteit, filmfestival en insecten culinair tot straattheater en insecten in tuin en huis. Het programma is nog in ontwikkeling, maar meldt u nu alvast aan om uw deelname veilig te stellen!
Over INSECTENexperience Met welke insecten leeft u samen? Met meer dan u waarschijnlijk denkt. Alleen in Nederland komen al meer dan 20.000 verschillende soorten voor, waarvan vele met ontelbare individuen. Zonder al die insectensoorten zouden mensen niet kunnen leven op aarde. Insecten spelen een cruciale rol in onze voedselvoorziening en het creëren van onze leefomgeving. Daarentegen hebben we ook last van insecten doordat ze ziektes overbrengen, onze gewassen opeten en omdat veel mensen ze eng vinden. Kortom insecten zijn lastig en leuk.
De meeste niet-lezers van Tentakel weten maar weinig van insecten en zijn daarom slecht in staat om overlast van insecten te voorkomen. Daarom weten ze niet hoe ze meer plezier kunnen beleven aan insecten. Een breed consortium van insectenkundigen wil hier verandering in brengen door van 25 tot en met 28 mei 2011 een INSECTENexperience te organiseren. EIS-NL heeft een bescheiden rol in de organisatie en zal op de afsluitende publieksdag - het INSECTENexperience Festival - op zaterdag 28 mei aanwezig zijn met een standje om over ons werk te vertellen, eventuele meegebrachte insecten op naam te brengen, en onze publicaties te verkopen.
De INSECTENexperience laat het publiek, overheden, bedrijfsleven, natuurliefhebbers, groenbeheerders, wetenschappers en media op een fascinerende, inspirerende, veelzijdige en wonderlijke manier kennis maken met de wereld van insecten.
Doelstellingen Met de INSECTENexperience 2011 willen we het Nederlandse publiek:
Meer info en meedoen Er is een goed gevulde website over het evenement, zie: www.insectenexperience.nl. Iedereen die erbij wil zijn kan zich op de website aan melden. Bedrijven of organisaties die een bijdrage willen leveren aan het festival kunnen contact opnemen met Arnold van Vliet, arnold.vanvliet@wur.nl.
Jinze Noordijk
Ontdek de wondere wereld van de zingende insecten!
De uit Taiwan afkomstige tentoonstelling Singing Insects brengt verschillende facetten van zingende insecten over de hele wereld in beeld. We weten eigenlijk nog erg weinig over deze fascinerende groep in het dierenrijk. Singing Insects geeft de bezoeker een idee van de diversiteit, het verspreidingsgebied, de levenscyclus en de zangkunsten van zingende insecten.
De expositie Singing Insects presenteert een verrassend breed en gevarieerd programma van insectengezang. Zingende insecten vind je niet alleen in warme vakantieoorden; ook in ons eigen koude kikkerlandje leven een groot aantal zingende sprinkhanen en krekels. De term 'singing insects' is een algemeen geaccepteerde term voor insecten die communiceren met geluidssignalen. Als bezoekers de tentoonstellingsruimte binnenlopen, horen ze meteen het ritmische en tsjirpende geluid van zingende insecten. Deze geluiden zijn bedoeld om een partner te vinden of te waarschuwen voor gevaar.
Tentoonstellingen over insecten beperken zich meestal tot de biologische kennis van deze diergroep. Singing Insects besteedt ook aandacht aan de rol van zingende insecten in verschillende culturen. Bezoekers krijgen een bredere kijk op de rol van insecten in de maatschappij en hun belangrijke bijdrage aan de wereldwijde biodiversiteit. Zonder insecten is er immers geen leven op aarde.
Ook entomofagie komt aan bod, oftewel: het eten van insecten. In maar liefst 98 landen staan insecten gewoon op het menu. Tachtig procent van de wereldbevolking eet regelmatig een portie insecten. Insecten zijn een rijke bron van eiwitten en daarom een uitstekend alternatief voor vlees en vis. Het eten van insecten heeft voordelen voor het milieu boven het eten van vlees. Zo legt het minder beslag op beschikbare ruimte. Daarnaast is er sprake van een efficiënte omzetting van voer naar vlees en minder uitstoot van broeikasgassen.
Jeugdige bezoekers kunnen zich naar hartenlust vermaken met onder andere een interactieve speurtocht, het spel Krekel Gevecht en het Poppen Schaduw Theater.
Singing Insects was eerder te zien in het National Museum of Natural Science in Taiwan en reist nu door Europa. De expositie is in 2009 opgezet door studenten van de National Chung Hsing University in Taipei. De tentoongestelde voorwerpen worden gepresenteerd in vitrines van karton en de panelen zijn bedrukt met milieuvriendelijke inkt. De makers laten daarmee zien dat duurzame materialen uitstekend zijn toe te passen in tentoonstellingen. Singing Insects is in Nederland alleen te zien in het Natuurmuseum Nijmegen!
Meer info op Natuurmuseum Nijmegen
Landpissebedden komen overal voor; iedereen heeft ze wel eens gezien. Er komen 40 soorten in ons land voor, die sterk verschillen in kleur, afmeting, habitat waar ze voorkomen en gevoeligheid voor klimaatschommelingen.
Sinds 1990 verzamelt de EIS-werkgroep Bodemfauna gegevens over de verspreiding en ecologie van landpissebedden. Deze gegevens zijn bijeengebracht in een verspreidingsatlas. Hieruit blijkt dat we redelijk goed weten welke soorten waar in de kustprovincies, de Waddeneilanden, omgeving Nijmegen en Zuid-Limburg voorkomen. Maar voor de rest van het land is veel minder duidelijk welke soorten we waar kunnen verwachten.
Om deze leemte in kennis op te vullen gaat EIS-Nederland samen met de beide jeugdbonden actief op zoek naar landpissebedden. De start van het project heeft inmiddels plaats gevonden. Tijdens een kaderkamp in maart werden de eerste jeugdbonders ingewijd in de wondere wereld van het herkennen van landpissebedden. Er zullen zoveel mogelijk gebieden worden geïnventariseerd, waar nog nooit pissebedden zijn waargenomen. Doel is om heel Nederland in kaart te brengen en deze gegevens te publiceren in een boek en toegankelijk te maken via de nieuwe pissebeddenwebsite.
Matty Berg
Tabel 1. Nieuwe soorten sprinkhanen en krekels in Nederland sinds 1990
Doel Het doel van dit project is de publicatie van een nieuwe atlas van de Nederlandse sprinkhanen en krekels in 2013. Door middel van nieuw veldwerk zullen de huidige verspreidingsbeelden worden aangevuld. Hierbij wordt nauw samengewerkt met waarneming.nl. De huidige verspreiding van alle soorten zal via waarneming.nl beschikbaar worden gemaakt. De databestanden van EIS-Nederland en waarneming.nl zullen voor dit doel worden samengevoegd. De atlas zal waarschijnlijk als een speciaal nummer van Nederlandse Faunistische Mededelingen worden uitgegeven.
Projectteam Het beoogde projectteam bestaat uit de volgende personen: Wim Bakker, Jaap Bouwman, Floris Brekelmans, Ed Colijn, Rob Felix, Dick Groenendijk, Mark Grutters, Wilbert Kerkhof & Roy Kleukers.
Meedoen? Iedereen kan een bijdrage leveren. Losse waarnemingen kunnen bijvoorbeeld worden ingevoerd op waarneming.nl en telmee.nl. De komende jaren zullen ook diverse sprinkhaanexcursies worden georganiseerd, “witte” plekken in de verspreidingsbeelden worden bezocht en gezocht worden naar uitgestorven en verwachte soorten. We zullen iedereen op de hoogte houden via het forum op waarneming.nl, de projectpagina op de EIS-website, de papieren EIS-Nieuwsbrief en de digitale nieuwsbrief Tentakel.
Ed Colijn & Roy Kleukers
In 2004 is de boomkrekel (Oecanthus pelluscens) ontdekt in het oostelijke rivierengebied. Om de uitbreiding van deze nieuwkomer te volgen heeft de Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort in 2010 een simultaantelling georganiseerd.
In een weekend hebben een groot aantal tellers een traject langs de Waal, Nederrijn en IJssel op boomkrekel geïnventariseerd. De resultaten doen vermoeden dat de boomkrekel veel verder naar het noorden en westen is opgerukt dan de verspreidingskaarten aangegeven. Wellicht al tot Rotterdam of Zwolle.
Om het beeld compleet te maken komt er in 2011 een vervolg. Doel is het compleet krijgen van de actuele verspreiding van boomkrekel, ook buiten de Gelderse Poort. De bedoeling is in het weekend van 21 augustus 2011 met zoveel mogelijk mensen door het gehele rivierengebied te gaan tellen.
De boomkrekel kan het beste in de avonduren (vanaf de schemering) op geluid geïnventariseerd worden. De ervaring leert dat kribben en lage struiken geprefereerd worden. Vaak is het geluid tot op enkele tientallen meters afstand te horen.
Lijkt het je wat om mee te helpen? Stuur dan een e-mail naar verhipsel@gmail.com en geef daarin aan welk gebied je zou kunnen tellen.
Zie voor het verslag van 2010: www.geldersepoort.net.
Douwe Schut; foto: Paul van Hoof.
In verband met het project "Sprinkhanenatlas van Nederland" starten we het seizoen met een bezoek aan een "witte plek" in Nederland. Mede als bijdrage aan de Limburgse witte sprinkhanenhokken-actie 2011 is hierbij gekozen voor een locatie in Noord Limburg. Op 26 juni zullen we het gebied rond Maasbree en Baarlo (uurhok 200-370) inventariseren.
Op 15 juli bezoeken we het Oud-Reemsterzand, op zoek naar de wrattenbijter. Het Oud-Reemsterzand maakt deel uit van het Nationaal Park Hoge Veluwe. 13 augustus gaan we onder leiding van onze Twentse gids Wim Bakker op zoek naar de weidesprinkhaan. Om ervaring op te doen met deze soort maken we eerst een kort uitstapje over grens om daarna in het Twentse land hopelijk deze soort te herontdekken.
We sluiten het seizoen op 17 september af op de Maasvlakte (kiezelsprinkhaan) en in Voorne's Duin waar Wilbert Kerkhof ons zal rondleiden in het gebied waar hij al enige jaren inventariseert.
De excursies zijn geschikt voor zowel beginnende als reeds gevorderde geïnteresseerden. Het aantal deelnemers aan alle activiteiten is beperkt tot maximaal 12. Deelname is gratis, afgezien van de toegangsprijs à 8 € voor de Hoge Veluwe. Meer informatie en aanmelding via eis@ncbnaturalis.nl.
Ed Colijn; foto: René Krekels.
Mocht je samen met anderen een terrein willen bezoeken, geef dat dan door aan sprinkhanen@nhgl.nl.
Doel: Grenspark Kempen-Broek (NHG-weekend) Datum: vrijdag 1 - zondag 3 juli Plaats van samenkomst: Stramproy
Toelichting: tijdens het jaarlijkse Genootschaps-weekend zal tijdens de verschillende excursies ook aandacht worden besteed aan sprinkhanen. Zie voor nadere informatie het Natuurhistorisch Maandblad.
Doel: Noordal (terreinen Natuurmonumenten) Datum: maandag 18 juli Tijdstip: 11.00u - 17.00u Plaats van samenkomst: Kerk Noorbeek Coördinaten: 184.7-308.8 Excursieleider: Harry van Buggenum
Toelichting: Dit gebied bevat een gradiënt van natte dotterbloemhooilanden tot droge, schrale graslanden. In de omgeving komen ook grubben en droogdalen voor met o.a. kalkgraslandachtige wegbermen. Een en ander wordt afgewisseld met bos- en struikvegetaties.
Doel: Geuldal bij Epen (terreinen Natuurmonumenten) Datum: vrijdag 29 juli Tijdstip: 11.00u - 17.00u Plaats van samenkomst: Kerk van Epen Coördinaten: 192.0-309.7 Excursieleider: Harry van Buggenum
Toelichting: Het Geuldal maakt de laatste jaren een mooie ontwikkeling door. Hoe de sprinkhaanfauna zich ontwikkelt, is onvoldoende bekend. Onlangs is bij Bommerig de Moerassprinkhaan gevonden, maar of deze soort ook al elders in dit gebied voorkomt en of ook andere vochtminnende soorten aanwezig zijn, moet nader worden onderzocht. We bezoeken ook enkele drogere terreinen.
Doel: Geleenbeekdal Geleen-Schinnen (terreinen Natuurmonumenten) Datum: woensdag 10 augustus Tijdstip: 11.00u - 17.00u Plaats van samenkomst: parkeerplaats bij Biezenhof (tussen Geleen en Sweikhuizen) Coördinaten: 186.7-329.3 Excursieleider: Harry van Buggenum
Toelichting: Het Geleenbeekdal begint tussen Biezenhof (bij Geleen), Terborgh (oostelijk van Schinnen) en het Kathagerbroek (bij Vaesrade) al een aaneenschakeling te worden van natuurgebieden. We zullen de meest belovende natte en droge terreinen bezoeken, om een indruk te krijgen van de aanwezige sprinkhanen.
Doel: De Hamert en omstreken (terreinen Stichting het Limburgs Landschap) Datum: zaterdag 20 augustus Tijdstip: 10.00u - 17.00u Plaats van samenkomst: Ontvangstlocatie Jachthut Op den Hamer, Twistedenerweg 2, 5856 CK Wellerlooi Coördinaten: 209.3-391.2 Excursieleider: Henk Heijligers
Toelichting: We bezoeken de omgeving van het Heerenven bij Landgoed de Hamert, de graslandpercelen bij het Geldernsch Nierskanaal en bij voldoende tijd de Barbara's weerd bij Arcen.
LET OP. Succesvol onderzoek aan sprinkhanen is sterk weersafhankelijk. Kijk bij twijfelachtig weer de avond voor de excursie op onze site voor definitieve besluitvorming over het wel of niet doorgaan.
Harry van Buggenum
Er zijn twee excursies op 7 mei. De eerste is om 10.00 uur en de tweede om 13.30 uur. Het vertrekpunt is het kantoor van Staatsbosbeheer Kalenberg, Kalenberg 2, 8377 HC Kalenberg. Opgeven kun je bij Jeroen Bredenbeek van SBB.
De overige excursies staan in onderstaande tabel. Van niet alle excursies zijn de data al exact bekend. Deze worden binnenkort verder ingevuld op de website van de NVL.
Gert Veurink, activiteitencoördinator NVL
In Nederland bestaan er twee jongerenverenigingen die allerlei activiteiten in de natuur organiseren: de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) en de JNM, Jongeren in de Natuur. Samen met jou willen we graag de natuur in gaan!
We organiseren allebei het hele jaar door (weekend)kampen en excursies door heel Nederland, en dat zonder dat volwassenen zich er mee bemoeien: onze leden zijn 11 tot en met 25 jaar oud. Dat betekent dat je gezellig met leeftijdsgenoten er op uit kunt en dat je altijd wel vrienden maakt. Dus aarzel niet als je de natuur boeiend vindt en kom gezellig een keer mee!
Meer info is te vinden in deze folder [PDF, 9.3 mb] of op de websites van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie en de Jongeren in de Natuur.
Kees van Bochove
In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@ncbnaturalis.nl
De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.
Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.
Ed Colijn
De reeds verschenen nummers van Tentakel.
Tentakel 69 - 12 april 2023 Tentakel 68 - 22 februari 2023 Tentakel 67 - 15 december 2022 Tentakel 66 -18 oktober 2022 Tentakel 65 - 30 augustus 2022 Tentakel 64- 14 juni 2022 Tentakel 63 - 14 april 2022 Tentakel 62 - 20 januari 2022 Tentakel 61 - 15 december 2021 Tentakel 60 - 13 oktober 2021 Tentakel 59 -23 april 2021 Tentakel 58 - 13 april 2021 Tentakel 57 - 17 februari 2021 Tentakel 56 - 5 januari 2021 Tentakel 55 - 20 oktober 2020 Tentakel 54 - 25 augustus 2020 Tentakel 53 - 7 juli 2020 Tentakel 52 - 1 mei 2020 Tentakel 51 - 25 februari 2020 Tentakel 50 - 1 januari 2020 Tentakel 49 - 22 oktober 2019 Tentakel 48 - 27 augustus 2019 Tentakel 47 - 10 juli 2019 Tentakel 46 - 9 mei 2019 Tentakel 45 - 13 maart 2019 Tentakel 44 - 1 januari 2019 Tentakel 43 - 24 oktober 2018 Tentakel 42 - 22 augustus 2018 Tentakel 41 - 26 juni 2018 Tentakel 40 - 1 mei 2018 Tentakel 39 - 22 februari 2018 Tentakel 38 - 1 januari 2018 Tentakel 37 - 13 november 2017 Tentakel 36 - 5 september 2017 Tentakel 35 - 12 juli 2017 Tentakel 34 - 15 mei 2017 Tentakel 33 - 16 maart 2017 Tentakel 32 - 25 januari 2017 Tentakel 31 - 25 oktober 2016 Tentakel 30 - 21 juli 2016 Tentakel 29 - 25 mei 2016 Tentakel 28 - 24 maart 2016 Tentakel 27 - 18 januari 2016 Tentakel 26 - 16 december 2015 Tentakel 25 - 25 september 2015 Tentakel 24 - 6 augustus 2015 Tentakel 23 - 4 juni 2015 Tentakel 22 - 22 april 2015 Tentakel 21 - 26 februari 2015 Tentakel 20 -17 december 2014 Tentakel 19 -12 juni 2014 Tentakel 18 -20 maart 2014 Tentakel 17 -19 december 2013 Tentakel 16 - 2 november 2013 Tentakel 15 - 25 juli 2013 Tentakel 14 - 2 mei 2013 Tentakel 13 - 14 januari 2013 Tentakel 12 - 14 december 2012 Tentakel 11 - 19 juli 2012 Tentakel 10 - 8 mei 2012 Tentakel 9 - 8 maart 2012 Tentakel 8 - 1 december 2011 Tentakel 7 - 28 juli 2011 Tentakel 6 - 6 april 2011 Tentakel 5 - 23 december 2010 Tentakel 4 - 15 november 2010 Tentakel 3 - 15 september 2010 Tentakel 2 - 10 augustus 2010 Tentakel 1 - juli 2010