Tentakel 16

Tentakel 16
Nummer 16 - 2 november 2013

 
EIS-bureau verhuisd

Het EIS-bureau is recent verhuisd. Vanaf 25 oktober zijn we gevestigd op de 1e etage van het Darwinhouse aan de Darwinweg 4, vlak naast het hoofdgebouw van Naturalis.

Ons postadres blijft onveranderd. Wel zijn alle telefoonummers gewijzigd. De bureaumedewerkers zijn nu te bereiken via de onderstaande nummers:
  • Roy Kleukers - 071-7517374
  • André van Loon & Annemarie Kroon - 071-7517314
  • Vincent Kalkman & Bram Koese 071-7517373
  • John Smit & Menno Reemer 071-7517359
  • Ed Colijn & Jinze Noordijk - 071-7517309
Roy Kleukers

top

EIS-dag 2014

Heide is het thema van de komende EIS-dag. Met een afwisselend aanbod aan lezingen over typische heidesoorten en hun beheer is het niet alleen een dag voor insectenliefhebbers alleen, maar juist ook voor terreinbeheerders.

Natuurlijk kunt u uw eigen kennis testen met de Mysterie Insecten Competitie, eveneens toegespitst op het thema. En aan het eind van de dag kan alles nog eens rustig doorgesproken worden onder het genot van een hapje en een drankje.

Kortom wees welkom op zaterdag 25 januari 2014, vanaf 10.00 staat de koffie en thee klaar.

De EIS-dag zal gehouden worden in het auditorium van museum Naturalis te Leiden. Museum Naturalis ligt achter het centraal station van Leiden, vlakbij het Leids Universitair Medisch Centrum. Een routebeschrijving vindt u op www.naturalis.nl/nl/bezoek/adres/. Het definitieve programma zal later worden bekend gemaakt.

John Smit

top

1000-soortendag 2014

Na twee jaar in het diepe zuiden zal de 1000-soortendag komend jaar worden gehouden in het hoge noorden.

Op uitnodiging van Staatsbosbeheer en in samenwerking met waarneming.nl en de andere PGO's zal in 2014 weer een, ongetwijfeld geslaagde, poging gedaan worden de 1000 soorten te halen, deze keer in Nationaal Park Lauwersmeer.

Een eerste bezoek heeft inmiddels aan het licht gebracht dat er, door de storm van afgelopen week, deze zomer geen gebrek zal zijn aan dood hout(soorten).

De dag zal plaatsvinden op 21 juni. Noteer dit vast in je agenda! Begin volgend jaar volgt uitgebreidere informatie over het programma van de dag via de EIS-website en Tentakel.

Ed Colijn
EIS-Nederland

Herman Sieben
Staatsbosbeheer

top

Haal meer natuur in je tuin

Op 15 november organiseert de gemeente Haarlem in samenwerking met de KNNV, De Vlinderstichting en EIS Nederland een symposium over het jaarthema van de KNNV "Haal meer natuur in je tuin". Tijdens dit jaar is er speciale aandacht voor dieren in tuin en stad.

Tijd: 12.30 tot 16.00 uur
Locatie: Doelenzaal, Gasthuisstraat 32, 2011 XB Haarlem

Programma

12.30 - opening door Lucas L. Mulder, wethouder van Duurzaamheid, Wijken en Mobiliteit in de gemeente Haarlem
12.50 - 150 dieren in uw tuin, of nog veel meer door Rijnvis van Wirdum, KNNV - uitgeverij
13.30 - Inzichten in rijkdom in uw tuin door Dik Vonk, scheidend stadsecoloog gemeente Haarlem
14.10 - pauze met streeplijsten
14.40 - Meer plezier met leuke vliegen door John Smit, EIS-Nederland
15.20 - Nachtvlinders kijken ook in uw tuin door Kars Veling, Vlinderstichting

Deelnemers kunnen zich vóór 6 november opgeven per email bij h.moser@haarlem.nl.

De beschikbare plaatsen worden in volgorde van aanmelding verdeeld.

top

Veldtabellen wolzwevers en blaaskopvliegen

In het kader van het atlasproject "Leuke Vliegen" zijn twee veldtabellen verschenen. De eerste behandelt de blaaskopvliegen (Conopidae); de tweede de wolzwevers (Bombyliidae & Mythicomyiidae).

Het zijn rijk geïllustreerde tabellen waarbij zoveel mogelijk gebruik is gemaakt van makkelijk zichtbare kenmerken, zodat veel soorten zelfs vanaf een foto op naam gebracht kunnen worden. De moeilijke groepen zijn als zodanig gemarkeerd met een rood uitroepteken en worden in sommige gevallen ook niet verder uitgesplitst.
Een groot aantal fotografen heeft foto's ter beschikking gesteld, zonder hun hulp waren deze tabellen niet mogelijk geweest.

De tabellen zijn alleen beschikbaar als pdf en zijn te downloaden van onderstaande locaties: Tip: zet bij Adobe reader de paginaweergave (onder weergave / view) op 2 pagina's, dan klopt de pagina volgorde.

John Smit & Menno Reemer

top

Nationale tuin- en huisspinnentelling

Vroege Vogels organiseerde afgelopen week - samen met EIS-Nederland, Natuurmuseum Fryslân en Naturalis - voor het eerst de nationale huis- en tuinspinnentelling. Een week lang zijn alle achtpotigen van Nederland geteld. De spinnenzoekkaart is meer dan 30.000 keer gedownload en er zijn meer dan 2200 spinnen geteld.

De kruisspin steekt er met kop en schouders bovenuit; de wespspin en de tandkaak eindigden als laatste. Voor deze soorten was het ook al vrij laat in het seizoen. Volgend jaar zal dit initiatief groter en vroeger in het seizoen worden herhaald.

De uitslag
  1. Kruisspin (Araneus diadematus): 858
  2. Grote trilspin (Pholcus phalangioides): 406
  3. (Gewone) strekspin (Tetragnatha extensa): 338
  4. Gewone huisspin (Tegenaria atrica): 246
  5. Koffieboonspin (Steatoda bipunctata): 105
  6. Muurkaardespin (Amaurobius similis): 95
  7. Tuinwolfspin (Pardosa amentata): 92
  8. (Venster)sectorspin (Zygiella x-notata): 32
  9. Wespspin (Argiope bruennichi): 9
  10. (Gewone) tandkaak (Enoplognatha ovata): 7
Via de Vroege Vogels website is de uitzending over de uitslag te beluisteren.

Jinze Noordijk

top

Soortzoeker boktorren en rivierkreeften online

Naturalis Biodiversity Center, EIS-Nederland, Stichting ANEMOON en de NJN werken vanaf 2013 aan de ontwikkeling van een set digitale determinatiesleutels voor zo'n 1500 Nederlandse ongewervelde dieren.

Voor de boktorren en rivierkreeften is nu een testversie beschikbaar: zie determineren.nederlandsesoorten.nl/boktorren en determineren.nederlandsesoorten.nl/rivierkreeften (of klik in hoofdmenu op 'Determineren').

In de loop van 2014 komen sleutels beschikbaar voor met dan twintig andere groepen insecten en ongewervelden. Het gaat daarbij onder andere hooiwagens, mieren, libellen, sprinkhanen, kakkerlakken en lieveheersbeestjes. Deze sleutels zullen in 2014 ook als smartphone app beschikbaar komen.

Vincent Kalkman & Sander Pieterse

top

Dierenzoeker nu ook als app

De dierenzoeker is nu ook gratis verkrijgbaar als app! Oorspronkelijk ontwikkeld voor kinderen van 7-12 jaar, maar ook zeer geschikt voor ouders en andere volwassenen.

De Dierenzoeker voor Android telefoons is te downloaden in de Google Play app store. De iOS versie is voor iPhone en iPad te downloaden in de App Store. Deze app werkt - wanneer eenmaal geïnstalleerd - ook zonder wifi- of mobiele internetverbinding.

De dierenzoeker is ontwikkeld door het Klokhuis, Naturalis en EIS.

Zie verder de website van de Dierenzoeker.

top

Dierenzoeker nu ook als app

Het eerste seizoen van het atlasproject heeft een hoop opgeleverd. Op de projectpagina (waarneming.nl/vliegen_start.php) zijn de ontbrekende families toegevoegd zodat nu alle soorten van de betreffende groepen een soorttekst hebben met informatie over herkenning en voorkomen. Bijzonder handig als je snel even een paar soorten met elkaar wil vergelijken, of opzoeken hoe twee gelijkende soorten zich ook al weer onderscheiden. Verder zijn er na het prachtige voorbeeld van de fotogids voor de zweefvliegen en inmiddels ook roofvliegen van Andre Schulten en Reinoud van den Broek, veldtabellen gemaakt voor de blaaskopvliegen en wolzwevers (zie hier boven). Al deze tabellen zijn als pdf te vinden en te downloaden onder het menu 'soorten' op waarneming.nl.

Al met al zijn er dit jaar bijna 5.000 waarnemingen verzameld, waarbij sommige waarnemingen erg leuke biologische informatie opleverden zoals is te lezen en voornamelijk ook zien op dit natuurbericht.

Naast deze recente waarnemingen is Naturalis ook bezig met het opnemen van de collecties zodat op termijn ook de historische waarnemingen beschikbaar komen, tot nog toe zijn de wapenvliegen en wolzwevers helemaal opgenomen en zijn de blaaskopvliegen een eind op streek. Eind volgend jaar hopen we de gegevens van alle collectie exemplaren te kunnen combineren met de gegeven van twee veldseizoenen om zo een overzicht te kunnen gaan samenstellen van de verspreiding van al deze soorten.

John Smit & Menno Reemer

top

Jaarverslag Trekvlinderonderzoek

In het blad Phegea van de Vlaamse Vereniging voor Entomologie zal medio 2014 het eerste jaarverslag verschijnen over de trekvlinders van 2013 in de Benelux. Ook in 2014 zal dit initiatief worden voortgezet.

Iedereen die mee wil werken aan dit onderzoek kan zich via e-mail aanmelden bij ondergetekende. Alle deelnemers zullen worden opgenomen op de lijst van trekvlindermedewerkers en ontvangen periodiek meldingen over bijzondere waarnemingen gedurende het jaar. Verder krijgen alle deelnemers een lijst van soorten die in het jaarverslag besproken zullen worden alsmede een (digitale) overdruk van het jaarverslag.

Meer informatie is te verkrijgen bij Eddy Vermandel.

top

De Ring - Opkomst en ondergang van een Wagneriaans insectenrijk

Een levensgroot terrarium vol bidsprinkhanen, mestkevers en mierenkolonies vult het podium. Wagners gewelddadige wereld vol verraad, machtsstrijd en verwurgende liefde wordt op spectaculaire wijze verbeeld: goden, godinnen, dwergen, reuzen worden gespeeld door levensechte marionetten van insecten.

De musici van het Nederlands Blazers Ensemble spelen alsof hun leven ervan afhangt, terwijl de mensen van Hotel Modern met minicamera's gluren in een schitterend en gruwelijk insectenrijk, waar verliefde vlinders dansen, sluipmoordenaars hun stille werk doen, en waar de onbarmhartige wetten der natuur in de meest pure vorm zichtbaar zijn.

Geïnspireerd op Wagners operacyclus 'Der Ring des Nibelungen'.

EIS adviseerde over gedrag van insecten, spinnen en kreeften voor deze voorstelling van Hotel Modern en het Nederlands Blazersensemble. De trailer is te zien op youTube.

Meer info over deze voorstelling en het speelschema op de prachtig vormgegeven website van Hotel Modern.

top

Jan Wolkers prijs

Het Bijenboek is 2e geworden in de competitie voor het beste natuurboek van Nederland. De Jan Wolkers Prijs, een initiatief van het Wereldnatuurfonds, De Volkskrant en Vara's Vroege Vogels bekroont een Nederlands natuurboek dat tussen januari 2012 en juni 2013 is verschenen.

Maar liefst 180 boeken kwamen in aanmerking, waaruit de jury in eerste instantie een shortlist van vijf samenstelde. Eén van die vijf was het boek De Nederlandse bijen, uitgegeven door Naturalis en EIS.

De 1e prijs werd op 27 oktober in het atelier van Jan Wolkers op Texel uitgereikt aan Simon van der Geest, auteur van het spannende jeugdboek 'Spinder'. Het Bijenboek werd uiteindelijk gedeeld tweede. Het juryrapport roemt de toon en liefde waarmee deze "fraai uitgegeven ode aan de biodiversiteit van Nederland" is gemaakt.

Via de Vroege Vogels website is het juryrapport te lezen en de uitzending over de prijsuitreiking te beluisteren.

top

Entomologisch onderzoek in Nationaal Park De Meinweg

De afgelopen maand verscheen het themanummer van het Natuurhistorisch Maandblad over de 1000-soortendag 2012 in De Meinweg. Het is een prachtig nummer geworden over de entomofauna in dit Limburgse nationale park. Diverse EIS-werkgroepen hebben in 2012 hun uiterste best gedaan om de insectenwereld uitputtend te inventariseren. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een soortenlijst van bijna 3000 soorten en bijdrages aan acht van de twaalf artikelen in deze extra dikke aflevering.

Het themanummer is te verkrijgen door een bescheiden € 7,- over te maken op Girorekening ING 429851 (buitenlandse betalingen: BIC INGBNL2A en IBAN NL 31 INGB 0000 429851) ten name van het Publicatiebureau Natuurhistorisch Genootschap te Roermond. Vermeld bij omschrijving de gewenste publicatie en daarnaast uw adres, postcode en woonplaats. Voor € 5,- is de uitgave ook te koop (na telefonische bestelling) op het kantoor van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg. U betaalt dan geen portokosten.

Meer info op: de website van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg.

Inhoud Natuurhistorisch Maandblad Oktober 2013
  • Het 1000-soortenproject in Nationaal Park De Meinweg - E. Colijn
  • Het Vliegend hert in de Meinweg - R. Geraeds
  • De Meinweg: hotspot voor hooiwagens - H. Wijnhoven & J. Noordijk
  • Sprinkhanen van Crayhof - De sprinkhaanfauna in relatie tot de vegetatie - A. Williams & J. Hermans
  • De waterkevers van de Meinweg - Een vergelijking tussen de waterkeverfauna van 1999 en 2012 - J. Cuppen & B. van Maanen
  • Terreinbeheer voor mieren (Hymenoptera: Formicidae) in het Nationaal Park De Meinweg - J. Noordijk, J. Hermans & A. van Loon
  • Na bijna honderd jaar weer een vondst van de Zwarte gaffelaardvlo in Nederland - R. Beenen
  • Krekels van de Meinweg - Populatieontwikkelingen van deze specifiek habitatindicerende soorten - A. Lenders & W. Jansen
  • De wantsen van Nationaal Park De Meinweg (Hemiptera: Heteroptera) - B. Aukema
  • Schietmotten in de Meinweg - D. Tempelman, M. Sanabria & D. Kruijt
  • Kevers van de Meinweg (Coleoptera) - E. Colijn, Th. Heijerman, O. Vorst, J. Cuppen, B. van Maanen, F. van Nunen & C. van de Sande
  • De Maanwaterjuffer op de Meinweg - R. Geraeds & V. van Schaik
Ed Colijn

top

Ongewervelden en Natuurbeheer

Vorige maand is het themanummer "Ongewervelden en natuurbeheer" van het tijdschrift De Levende Natuur verschenen. EIS nam voor dit nummer plaats in de redactie en verzorgde tevens vijf van de vijftien artikelen.

De rol die ongewervelden in natuurbeheer en -beleid spelen is helaas niet afgestemd op hun soortenrijkdom en ecologisch belang: terreinbeheerders en ecologen kijken nog vooral naar planten en gewervelden. Er zijn echter veel voorbeelden te noemen van onderzoek aan deze kleine dieren, waaruit blijkt dat ze wel degelijk veel bruikbare inzichten geven. Dit themanummer zet er enkele op een rij.

Het themanummer 'Ongewervelden en natuurbeheer' bevat vijftien artikelen en is te verkrijgen door € 15,- over te maken op IBAN: NL89INGB0000081935, BIC INGBNL2A (voor Nederland) of IBAN: BE17 0001 7017 8921, BIC: BPOTBEB1 (voor België) ten name van Abonnementenadministratie De Levende Natuur, Wageningen, onder vermelding van 'DLN-Ongewervelden, september 2013' en uw adres.


Inhoud De Levende Natuur September 2013
  • Ongewervelden en natuurbeheer - Redactie
  • Aandacht voor ongewervelden in het natuurbeleid - M.F. Wallis de Vries
  • 1000-soortendagen markeren belang van ongewervelden - E.O. Colijn
  • Spinnen in een ruimtelijke en evolutionaire context van natuurbeheer - D. Bonte, K. Lambeets & M. Vandegehuchte
  • Zweefvliegen houden van oude bossen - W. van Steenis & M. Reemer
  • Kevers van dood hout - K. Vandekerkhove, L. Crêvecoeur, A. Thomaes & F. Köhler
  • De Vermiljoenkever: een voor Nederland nieuwe habitatrichtlijnsoort geeft aanwijzingen voor bosbeheer - J. Noordijk, E.O. Colijn, A.P.J.A. Teunissen & C.F.P. Vendrig
  • Over de intieme relatie tussen boomsoorten en regenwormen - S. Schelfhout, A. De Schrijver, L. Vesterdal, J. Mertens & K. Verheyen
  • De invloed van het bodemleven op plantengroei en natuurherstel - E.P. Brinkman & W.H. van der Putten
  • Zonder dood, minder leven; Ruimte voor aas(fauna) in het natuurbeheer - E.O. Colijn & B. Beekers
  • Begrazingsintensiteit en insectenrijkdom in heideterreinen - J. Noordijk, E.O. Colijn, J.T. Smit, K. Veling & M.F. Wallis de Vries
  • Begrazing: een vloek of een zegen voor sprinkhanen? - M.J.J. Schrama & A.L.D. van der Plas
  • Mierengemeenschappen in het heidelandschap - R. Versluijs, J.J. Vogels & C.G.E. van Noordwijk
  • Profiteren geleedpotigen van maaiselverspreiding in natuurontwikkelingsgebieden? - C.G.E. van Noordwijk & A. Klimkowska
  • Kink in de (voedsel)keten van duingraslanden? - B. Wouters & H.H. van Oosten
Jinze Noordijk

top

Proceedings van het Symposium 'Silent Spring, 50 jaar later' on-line

Een halve eeuw geleden publiceerde Rachel Carson het boek Silent Spring, dat de aandacht vestigde op milieuproblemen en het begin betekende van de milieubeweging. Op zaterdag 17 november 2012 vond in Leiden het symposium 'Silent Spring, 50 jaar later' plaats.

De Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) organiseerde deze dag met medewerking van de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting, De Vlinderstichting, Stichting Natuur en Milieu, Vereniging Natuurmonumenten en de Faunabescherming. Zie ook Tentakel 15.

De afgelopen week zijn de proceedings van het symposium voor iedereen on-line ter beschikking gesteld op de website van de Nederlandse Entomologische Vereniging:

Boer, J. de, R. de Jong & J. Noordijk 2013. Proceedings van het Symposium 'Silent Spring, 50 jaar later' 17 november 2012. Entomologische Berichten 72(4): 125-180.

Jinze Noordijk

top

De Digitale Kokerjuffer

Afgelopen week is de nieuwe Digitale Kokerjuffer, de digitale nieuwsbrief van de EIS-werkgroep Trichoptera, verschenen. In dit nummer:
  • Schietmotten van de Damvallei (Oost-Vlaanderen) - Koen Lock
  • Phryganea grandis voor het eerst in het Groothertogdom Luxemburg - Koen Lock
  • Massaal voorkomen van Cheumatopsyche lepida en nieuwe vindplaatsen van Brachycentrus subnubilus en Athripsodes albifrons langs de Roer - Barend van Maanen, Monique Korsten & Casper Zuyderduyn
  • Hydroptila cornuta teruggevonden in Nederland en onzekerheid over de status van Hydroptila simulans - David Tempelman, Koen Lock & Peter Neu
  • Nieuwe waarnemingen van Limnephilus elegans en Hagenella clathrata in het Vechtplassengebied - David Tempelman
  • Hydroptila pulchricornis langs de Waal, na 37 jaar weer terug in Nederland - Casper Zuyderduyn
  • Schietmotten in grotten: massale aanwezigheid van Stenophylax permistus in een aantal Limburgse onderaardse kalksteengroeven - Casper Zuyderduyn & David Tempelman
  • Agraylea sexmaculata nieuw voor Zeeland - David Tempelman
  • Nieuwe vondsten van Hydroptila forcipata en Ithytrichia lamellaris langs de Geul - David Tempelman & Maria J. Sanabria
  • Een grote populatie van Hagenella clathrata in het kleine reservaat Kromhurken (Brabant) - Maria J. Sanabria & David Tempelman
Digitale Kokerjuffer 16 is te downloaden via de werkgroeppagina op de EIS-website.

David Tempelman

top

Tabellen voor Langpootmuggen en aanverwante families van Nederland, België en Luxemburg

Ondergetekenden werken momenteel aan determinatietabellen voor Langpootmuggen en aanverwante families van Nederland, België en Luxemburg. Het betreft veldtabellen voor de grotere soorten (vleugellengte 10 mm of meer) en, indien kleiner, de opvallende soorten van de families Cylindrotomidae (Mosmuggen), Limoniidae (Steltmuggen), Pediciidae (Tandmuggen), Tipulidae (Langpootmuggen), Trichoceridae (Wintermuggen), als ook de Ptychopteridae (Glansmuggen).

Naast de hoofdstukken Inleiding en Termininologie is er een Hoofdtabel. Deze verwijst naar de 11 Deeltabellen voor de afzonderlijke groepen. Laatste onderdeel is een systematisch overzicht van alle soorten van de Benelux. In totaal dus 15 delen.

De eerste vijf delen zijn nu als PDF beschikbaar vanaf de Catalogue of the Craneflies of the World (CCW). Vanuit de "Literature" pagina van deze website kunnen zo'n 2400 "Langpoot" PDF's gedownload worden. Zoek onder "Literature" bij "Author" op "Peeters" om bij de nu beschikbare PDF's te komen. We hopen de overige delen te publiceren in 2014.

Wie geïnteresseerd is om op de hoogte te blijven van onze vorderingen kan één van ons een mail sturen. Ook kun je af en toe de CCW raadplegen om te zien of er al weer nieuwe deeltabellen beschikbaar zijn gekomen.

Voordeel van het online publiceren is dat de tabellen aangepast en geüpdate kunnen worden. We zien jullie opmerkingen over gebruik en inhoud dan ook met plezier en interesse tegemoet.

Kris Peeters
Pjotr Oosterbroek

top

EIS in de pers

EIS Nederland is de laatste tijd weer volop in het nieuws geweest.

De afgelopen maanden haalden we de diverse media met nieuws over het heidebeheerboek van Jap Smits en Jinze Noordijk, de Nationale Spinnentelling en de kracht van mieren. Ook verzorgden we een item op Natuurbericht over de insectenbeheerspecial van De Levende Natuur.

Een overzicht van gedrukte, gefilmde en gesproken berichten door en over EIS is te vinden op de EIS-website.

Ed Colijn

top

Agenda t/m maart 2014
9 november Herfstbijeenkomst NEV Nederlandse Entomologische Vereniging
10 november Excursie Molluskenstudiegroep Limburg Natuurhistorisch Genootschap Limburg
15 november Symposium "Haal meer natuur in je tuin" deze nieuwsbrief
16 november 25 jaar Sektie Everts, Jubelbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
16 november Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes
12 december Insectenlezing Paul Beuk Natuurhistorisch Genootschap Limburg
13 december Entomologendag Nederlandse Entomologische Vereniging
21 december Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes
18 januari Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes
25 januari EIS-dag deze nieuwsbrief
15 februari Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes
8 maart Genootschapsdag Natuurhistorisch Genootschap Limburg
15 maart Liefhebbersdag entomologische collecties Verplicht aanmelden bij Luc Willemse, Ben Brugge of Willem Hogenes

top

Van de redactie

Dit is het zestiende nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010