Tentakel 37

Tentakel 37
Nummer 37 - 13 november 2017

 
EISdag: BIJeenkomst

Zaterdag 27 januari 2018
Locatie: De Uithof in Utrecht

De jaarlijkse EISdag heeft dit jaar het thema "bestuivers". Er is een extra vol programma over de rol van bijen en zweefvliegen in onze natuur en landbouw. Keynote-speaker is Dr. N. Gammans uit Engeland over haar inspirerende programma ter bescherming van hommels. Tevens zal een tip van de sluier worden opgelicht over de nieuwe rode lijst voor de Nederlandse bijen.

Het programma loopt van 10.30 - 16.00 uur, zaal open 10.00. Na afloop gelegenheid tot napraten met een hapje en een drankje. Deelname gratis, wel aanmelden verplicht i.v.m. de catering.

Voor meer informatie en aanmelding zie EIS-dag op de website van EIS Kenniscentrum Insecten.

Programma

10:00 Ontvangst met thee en koffie
10:30 Welkom - Bart van Tooren, voorzitter EIS Kenniscentrum Insecten
10:35 Bloembezoekers en bestuivers in Nederland - Koos Biesmeijer
11:05 Bijendiversiteit in beeld - Jan Smit
11:20 Meer bestuivers in de tuin - Pieter van Breugel
11:40 Conserving rare bumblebee species in southern England - Nicky Gammans


12:20 Lunch (zelf meebrengen of in de omgeving nuttigen)


13:30 Mini-lezingen (10 min):
  • Wilde bijen in Friesland - Peter de Boer
  • "Bouwen met bijbedoelingen" - Frans van Alebeek
  • "De zandhommel, panda van het Haringvliet" - Linda Jagt
14:00 "Gaat het al beter met de Nederlandse bijen? Resultaten van de nieuwe Rode Lijst" - Menno Reemer
14:15 Welke insecten bestuiven onze gewassen? - David Klein


14:45 Koffie en theepauze


15:00 Bijen in Vlaanderen - Jens d'Haeseleer
15:20 Meer kleur in het groen: niet alleen voor bestuivers! - Kars Veling
15:40 Hommelhulp Nederland / Nederland zoemt - Vincent Kalkman
16:00 Borrel
17:00 Sluiting

top

Aftrap 5000-soortenjaar: worden de Hollandse Duinen het rijkste natuurgebied van Nederland?

In 2018 organiseren Dunea, Staatsbosbeheer, EIS en Waarneming.nl samen met een groot aantal andere organisaties een 5000-soortenjaar in het Nationaal Park de Hollandse Duinen. Er worden meer dan 100 activiteiten georganiseerd variërend van een regionale nachtvlindernacht waarop we op 10 plekken willen tellen (i.s.m. De Vlinderstichting) tot een stranddag waarop er op een aantal plekken langs de kust gekord wordt (i.s.m. met Stichting Anemoon).

De gegevens worden ingezameld via Waarneming.nl maar mensen die gebruik maken van andere portals kunnen dat natuurlijk gewoon blijven doen. In december komt er een speciale website beschikbaar waarop de voortgang te volgen is. Op hollandsduin.waarneming.nl is de afgrenzing van het gebied te zien.

Eind 2017 wordt het jaarprogramma openbaar gemaakt maar twee belangrijke data zijn al bekend:

Aftrap 5000-soortenjaar. Zaterdag 6 januari 2018: Meijendel, bezoekerscentrum De Tapuit. Meijendelseweg 40, Wassenaar. We willen een vliegende start maken door op een koude januaridag al 500 soorten te vinden. We gaan dit doen door o.a. naar planten, korstmossen, waterbeesten, vogels, strandbeesten en overwinterende te kijken. Doelsoort is natuurlijk de sneeuwspringer (Boreus hyemalis). Van 9.00 tot 10.00 is er koffie en om 13.00 zijn er soep en broodjes. Voor en na de soep wordt iedereen geacht lekker aan het werk te gaan op het strand of in de duinen en polders. Voor iedereen die zich van te voren opgeeft staan soep en broodjes klaar. Opgeven bij natuur@dunea.nl.

Groot inventarisatie weekend 25-27 mei 2018: Meijendel & Berkheide. Tijdens dit weekend vinden een groot aantal georganiseerde en ongeorganiseerde excursies plaats. Het weekend is niet gericht op een breed publiek maar echt bedoeld voor de actieve veldvrijwilligers. De zaterdag wordt afgesloten met een door de organiserende partijen aangeboden maaltijd. Opgeven voor de maaltijd kan bij natuur@dunea.nl.

top

Determinatiedag zweefvliegen (Syrphidae)

Het herkennen van insecten is niet altijd makkelijk, vooral als je daar in je eentje mee bezig bent. Hoewel determineren met enige zekerheid in het begin moeite kost, vormt het een belangrijke sleutel tot het ontdekken en begrijpen van de natuur. Als medewerkers van Natuurhistorisch Museum Naturalis en liefhebbers van entomologie willen we graag onze passie en kennis voor insecten delen. Om die reden gaan we dit seizoen door met het organiseren van determinatiedagen.

Deze determinatiedagen, twee per seizoen, richten zich op beginnende entomologen of gevorderden die een nieuwe groep willen ontdekken. De nadruk zal liggen op het determineren van collectiemateriaal. De eerste van het seizoen 2017/2018 is gericht op zweefvliegen en vindt plaats op vrijdag 17 november 2017 van 10.00 tot 16.00 in het Sylvius-gebouw in Leiden.

De dagindeling is als volgt:
  1. 10.00 - 10.30 inloop en koffie/thee
  2. 10.30 - 11.30 korte presentatie over zweefvliegen: wat zijn de belangrijkste kenmerken om de soortgroepen aan te herkennen?
  3. 11.30 - 16.00 determineren van eigen materiaal/foto's of collectiemateriaal van Naturalis
Koffie/thee is de hele dag beschikbaar, lunch is op eigen gelegenheid

Er zal ongedetermineerd materiaal aanwezig zijn uit de Naturalis-collectie en het is natuurlijk mogelijk om eigen materiaal mee te nemen, zowel fysiek als foto's. De benodigde determinatietabellen en overige literatuur over de groep zullen klaarliggen, maar het wordt op prijs gesteld als u zelf ook betreffende literatuur mee kunt nemen indien in bezit. Ten slotte zullen zeker twee specialisten aanwezig zijn om te helpen met het determineren van exemplaren.

Aanmelden
Meld je aan door een e-mail te sturen naar pasquale.ciliberti@naturalis.nl, waarna een bevestiging zal volgen. Iedereen is van harte welkom, de deelname is gratis. Omdat de ruimte en het aantal microscopen beperkt zijn, kunnen we alleen de eerste 30 aanmeldingen toelaten.

Vervoer
Het Sylvius-gebouw staat aan de Sylviusweg 72, te Leiden. Voor meer informatie over de route, zie de website van de Universiteit Leiden.

Hopelijk tot 17 november!

Met vriendelijke groet,
Pasquale Ciliberti, Max Caspers, Luc Willemse en Roy Kleukers

top

Bijendag Overijssel

Op 8 december organiseert de Bijenbeweging Overijssel een super interessante bijendag in het Buitencentrum van Staatsbosbeheer in Nijverdal. We presenteren daar de resultaten van onze enquête en laten op een enorme kaart van Overijssel zien welke bijen-initiatieven er allemaal al zijn.

Ook vertelt John Smit, onderzoeker bij EIS Kenniscentrum voor Insecten hoe het met de bijen in Overijssel is gesteld, welke bijen onze bijzondere aandacht verdienen en wat we moeten doen om hun leefomstandigheden te verbeteren.

Je kunt er met experts in gesprek over bloemenlinten inzaaien, het maken van bijenhotels, hoe je bijvriendelijk gemeentelijk groenbeheer regelt, hoe je een buurtinitiatief opzet en hoe je met een bedrijf een bijeninitiatief kunt starten.

Dus... er valt heel veel te beleven op de Bijendag van 8 december! Zet de datum daarom alvast in je agenda.

Meer informatie?
Voor vragen of informatie, neem contact op met Livia Leysen of kijk op de website.

top

EIS bij Vroege Vogels

Neushoornkever tussen de houtsnippers

In de bossen bij Heeze leven neushoornkevers in een enorme berg houtsnippers. De temperatuur blijft in de broeiende hoop aangenaam constant, precies waar de larven van de kever van houden. De neushoornkever is erg zeldzaam in Nederland. In ons land zit hij aan de noordelijke grens van zijn verspreidingsgebied. In Midden- en Zuid-Europa is deze indrukwekkende kever veel talrijker.

Het tv-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van dinsdag 3 oktober is hier te zien.

Aziatische hoornaar in Dreischor

De Aziatische hoornaar is gearriveerd in Nederland. Even hoopte wespendeskundige Jan Smit van EIS Kenniscentrum Insecten nog dat het om een incident zou gaan; een Aziatische hoornaar die per ongeluk met een caravan van een Franse camping was meegelift. Maar deze week heeft hij in de tuin van de eerste vinder, Ron van de Roer, opnieuw een hoornaar gevonden.

Het Radiofragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 24 september is hier te beluisteren.

Nationale spinnentelling

In Vroege Vogels is spinnenexpert Peter van Helsdingen van EIS Kenniscentrum Insecten te gast. Volgens hem zijn er dit jaar opvallend veel waarnemingen van de tijgerspin, ook wel de wespspin genoemd. Een soort die steeds vaker en op steeds meer plekken in Nederland te zien is. De forse, op een wesp lijkende spin is vooral dol op sprinkhanen. Vroege Vogels TV maakte een reportage over de tijgerspin. Menno gaat op pad met spinnenkenner Peter Koomen naar een van de grootste tijgerspinnen-hotspots van Nederland. Kijk hier voor meer informatie over de spinnentelling. De Nationale spinnentelling is een initiatief van EIS Kenniscentrum Insecten, Naturalis Biodiversity Center, Natuurmuseum Fryslân en Vroege Vogels.

Het Radiofragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 8 september is hier te beluisteren.

top

Nieuws van Bestuivers.nl

Meer duidelijkheid over zaadmengsels
Steeds vaker worden zaadmengsels gebruikt om bloemrijke velden, bermen of akkerranden aan te leggen. Niet altijd wordt hierbij nagedacht over de samenstelling van zo'n mengsel. Welke insecten wil men aantrekken en welke bloemen zijn hiervoor het meest geschikt? Duitse onderzoekers vergeleken in 2013 en 2014 vier verschillende zaadmengsels om hier meer over te weten te komen. De resultaten zijn zojuist gepubliceerd in Insect Conservation and Diversity.

De vier onderzochte zaadmengsels bevatten in totaal 94 plantensoorten. Hiervan bleken er 14 verreweg het meest in trek bij de bloembezoekers, en vier plantensoorten bleken bij maar liefst 80% van de bloembezoekende insectensoorten populair. De meeste aangetroffen bijen- en zweefvliegensoorten waren echter algemene soorten zonder specifieke habitat of voedselkeuze. De onderzoekers merken daarom op dat het gebruik van zaadmengsels waarschijnlijk niet de enige oplossing kan zijn voor het beschermen en stimuleren van bedreigde bestuiversoorten.

Menno Reemer

top

Website Bladmineerders.nl vernieuwd


In een kleine twintig jaar is de website Bladmineerders.nl van Willem N. Ellis uitgegroeid tot dé online-encyclopedie van de plantenparasieten van Europa. In ruim 11.000 pagina's staat informatie over insecten, mijten, schimmels, etcetera die schade of misvormingen veroorzaken bij vrijwel alle in Europa voorkomende wilde plantensoorten. Op basis van de waardplant zijn de meeste parasieten zonder gespecialiseerde kennis op naam te brengen.

Door de groei in het aantal besproken organismen was het raadplegen van de site minder eenvoudig geworden. Mede dankzij een royale financiële bijdrage van de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting kon door studio Fanagalo de structuur en uiterlijk ingrijpend worden herzien.

top

De Digitale Kokerjuffer

De Digitale Kokerjuffer is een nieuwsbrief van de EIS-werkgroep Kokerjuffers. De nieuwsbrief is bedoeld om geïnteresseerden in kokerjuffers of schietmotten op de hoogte te brengen van recente ontwikkelingen over Trichoptera in de Benelux.

Voorgaande nummers kunt u downloaden van de pagina van de EIS-werkgroep Kokerjuffers.

Bijdragen over Trichoptera zijn welkom. U kunt uw bijdragen mailen aan de redactie: David Tempelman of Koen Lock. Het volgende nummer wordt voorzien voor begin 2018.



Inhoud

3 Bijzondere Belgische waarnemingen - Koen Lock
4 Kokerjuffers van waterlopen in Waals Brabant - Koen Lock & Jana Van Butsel
7 Hydropsyche exocellata Dufour, 1841 voor het eerst in Vlaanderen - Koen Lock
9 Opmerkelijk habitat van de schietmot Holocentropus stagnalis in het centrum van Amersfoort - Casper Zuyderduyn
10 Bijzondere Nederlandse waarnemingen in 2016 en 2017 - David Tempelman
14 Waarnemingen van schietmotten in Luxemburg in 2014 - Dirk B. Kruijt
20 Lengtemetingen van voorvleugels van schietmotten - David Tempelman, Harry Boonstra, Maria J. Sanabria & Casper Zuyderduyn
24 Bijzondere waarnemingen
25 Literatuur


Dit nummer is the downloaden van de website van EIS Kenniscentrum Insecten.

top

Bijen in akkerranden in Vlaams-Brabant

In deze studie werd het voorkomen van wilde bijen bekeken in ingezaaide bloemenstroken, zowel in akkerranden als bij particulieren, in drie Regionale Landschappen in Vlaams-Brabant, zijnde Zuid-Hageland, Noord-Hageland en Groene Corridor. Hiervoor werd een totaal van tien locaties geselecteerd. Deze werden doorheen het jaar vier maal bezocht en de aanwezige bijen werden bemonsterd aan de hand van kleurvallen en transecten. Eveneens werd de bloei van de verschillende plantensoorten op de locatie semi-kwantitatief genoteerd. In totaal werden 3131 individuele bijen waargenomen behorende tot maar liefst 111 soorten. Dit hoge aantal is wellicht te verklaren doordat in verschillende biotopen en in verschillende ecoregio's bemonsterd werd.

Tenslotte werd op basis van de resultaten en aanbevelingen een beslissingsboom opgesteld voor de aanleg en het beheer van percelen met ingezaaide bloemenmengsels. Deze kan gebruikt worden door particulieren en door medewerkers van de verschillende Regionale Landschappen om tot een onderbouwde beslissing te komen bij de inplanting en inzaai van bloemenmengsels.

Jens D'Haeseleer & Pieter Vanormelingen 2017 Bijen in akkerranden in Vlaams-Brabant Rapport Natuurpunt Studie 2016/17

Het rapport is the downloaden van de website van Natuurpunt.

top

Kijk op Exoten 21

In dit 21e nummer onder meer het nieuws over de ontdekking van de Aziatische hoornaar en artikelen over de stippeltweedraadworm Pseudopolydora paucibranchiata, de marmerkreeft Procambarus fallax forma virginalis, de buxusmot Cydalima perspectalis en de Aziatische tijgermug Aedes albopictus.

Op de laatste pagina van de nieuwsbrief zie je hoe je je ook aan kunt melden.

Kijk op Exoten Nummer 21 is hier te downloaden.

top

Eerste vondst van de Aziatische hoornaar in Nederland

Op 17 september zette Ron van der Roer enkele foto's van een Aziatische hoornaar (Vespa velutina) op Waarneming.nl. Hij vond de versufte wesp op het pad langs zijn moestuin in Dreischor (Schouwen-Duiveland). De determinatie werd bevestigd en hiermee is dit de eerste zekere vondst van deze soort in Nederland. Nader onderzoek moet uitwijzen of de soort hier al gevestigd is.

De Aziatische hoornaar is opgenomen op de Unielijst van de EU-exotenverordening, omdat ze schadelijk is voor honingbijen en inheemse insecten. Het menu van deze wesp bestaat namelijk voor een fors deel uit honingbijen. Imkers vrezen deze nieuwe bedreiging voor de toch al veelgeplaagde honingbijen. Er circuleren nogal wat sensatieverhalen over hoornaars op het internet, maar zowel de Aziatische als de Europese hoornaar (Vespa crabro) zijn normaal niet agressief. Alleen als hun nest verstoord wordt kunnen ze mensen aanvallen.

De Aziatische hoornaar komt van oorsprong voor in Azie en is van daaruit per ongeluk in Europa geïmporteerd. Inmiddels komt de soort op vele plekken voor in Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië en Duitsland en ook uit België zijn er al diverse meldingen. In 2016 werd de Aziatische hoornaar voor het eerst in Engeland gevonden. Gezien de gestage noordwaartse opmars in Europa was het dus een kwestie van tijd voordat ze in Nederland zou opduiken.

De Aziatische hoornaar is iets kleiner dan de Europese hoornaar. De Aziatische hoornaar heeft een compleet zwart borststuk, bij de Europese variant is het borststuk grotendeels roodbruin. Verder is de bovenzijde van het achterlijf bij de Aziatische hoornaar grotendeels donker met één of twee dunne, gele bandjes en een gele punt, terwijl de Europese hoornaar een geelzwart gestreept achterlijf heeft. Verder vallen de tweekleurige poten bij de Aziatische hoornaar op. Het eerste deel van de poten is zwart, terwijl de tarsen (insectenvoeten) licht gekleurd zijn. Bij de Europese hoornaar zijn de poten eenkleurig roodachtig.

Voor meer info zie ook deze pagina op de EIS-website.

top

Een eerste vlindertje uit de familie Roeslerstammiidae

Uit Nederland waren nog geen vertegenwoordigers bekend uit de familie Roeslerstammiidae. Daar is nu verandering in gekomen, want Roeslerstammia erxlebella is gevonden in Nederland.

In 2014 zijn zowel te Finsterwolde als te Haren, beide gelegen in de provincie Groningen, twee vlinders gevonden. In 2015 is de soort opnieuw te Finsterwolde waargenomen, alsmede op nog twee nieuwe locaties in de provincie Groningen en daaraan is in 2016 nog een derde toegevoegd.

Tot de millenniumwisseling was de soort nog onbekend uit een groot gedeelte van continentaal Noordwest-Europa. Sedertdien zijn delen van Noordwest-Duitsland (Noordrijn-Westfalen en Sleeswijk-Holstein) en Denemarken (Jutland) vanuit oostelijke richting gekoloniseerd.

Bron:
Bontsema, S., L. Bot & J.H. Kuchlein
Roeslerstammia erxlebella (Lepidoptera, Roeslerstammiidae), een nieuwe soort en een nieuwe familie voor de Nederlandse fauna
Entomologische Berichten 77 (5): 261-267

Foto: Stieneke Bontsema

top

Een nieuwe kever van dood hout: Allecula rhenana

In Noorbeek, vlak bij de Belgische grens, werd een exemplaar van Allecula rhenana verzameld van dood hout in een bosrand. Deze soort, uit de familie der zwartlijven, was nog niet voor Nederland gemeld.

De larven leven waarschijnlijk meerdere jaren in met schimmels geïnfecteerd vermolmd hout. De volwassen dieren zouden op warme nachten in juli actief zijn.

De kever is bijzonder en wordt wel een oerwoudrelict of indicator voor ongerepte bossen genoemd.

Bron:
Heijerman, Th. 2017
Allecula rhenana, een nieuwe zwartlijf voor Nederland (Coleoptera: Tenebrionidae)
Entomologische Berichten 77 (5): 268-269

Foto Theodoor Heijerman

top

Formica lemani ontdekt in Nederland

Formica lemani is een wijdverspreide soort in het Palearctische gebied. Zij is goed aangepast aan het leven in koudere streken. In Nederland was de soort niet bekend, maar in België is zij in 1990 bij Gemmenich, vlak bij de grens met Zuid-Limburg, gevonden.

Tijdens een gerichte zoekactie dit jaar in het dichtbij gelegen Schimperbosch (Vijlenerbossen) werd een nest gevonden van deze mierensoort. In Entomologische Berichten wordt deze eerste vondst gemeld.

Bron:
Noordijk, J., A.J. van Loon & R. Morssinkhof 2017
Een nieuwe mier voor de fauna van Nederland: Formica lemani (Hymenoptera: Formicidae)
Entomologische Berichten 77 (5): 234-237

Foto: Theodoor Heijerman

top

Zeven nieuwe bladwespen voor de Nederlandse fauna

In een fraai, uitgebreid artikel van Ad Mol en Leo Blommers worden zeven soorten bladwespen van de subfamilie Allantinae (familie Tenthredinidae) nieuw voor de Nederlandse fauna gemeld. Het gaat om Apethymus apicalis, A. cereus, Allantus basalis, Empria excisa, E. parvula, E. magnicornis en Monostegia nigra.

De aanwezigheid van Apethymus apicalis, Allantus basalis en Empria parvula kon worden verwacht op basis van het voorkomen elders in Europa. Bij Apethymus cereus en Empria magnicornis gaat het om recent afgesplitste soorten die vermoedelijk relatief algemeen zijn.

De situatie voor Empria excisa is onduidelijk, aangezien de enige uit de literatuur bekende voedselplant, knolspirea (Filipendula vulgaris), in ons land vrijwel nergens voorkomt. Monostegia nigra kan worden beschouwd als exoot, aangezien de soort van nature alleen in Zuidoost-Europa voorkomt en zich bij ons vermoedelijk alleen kan handhaven in tuinen waar de voedselplant puntwederik (Lysimachia punctata) groeit.

In totaal zijn nu 52 soorten Allantinae uit ons land bekend.

Bron:
Mol, A.W.M. & L.H.M. Blommers 2017
Nieuwe en interessante bladwespen (Tenthredinidae: Allantinae) in Nederland
Entomologische Berichten 77 (5): 248-260

Foto Apethymus cereus: Ad Mol

top

Een zeldzame steltmot van esdoorn

In 2016 werden op een tweetal plekken in Zuid-Limburg vier exemplaren aangetroffen van de bleke esdoornsteltmot Caloptilia honoratella, een mineermot van de familie van de steltmotten (Gracillariidae). De soort was bekend uit het aangrenzende Nordrhein-Westfalen, maar was in de Benelux niet eerder waargenomen.

Het is een soort met een opmerkelijke historie. Na de beschrijving in 1914 zijn er slechts twee waarnemingen in de 20e eeuw. Sinds de eeuwwisseling komen er ineens meldingen uit tien verschillende landen. Toch blijft de soort uitermate zeldzaam; vondsten betreffen steeds een of enkele exemplaren.

Bron:
Prick M., F. Cupedo & A. Schreurs 2017
Caloptilia honoratella (Lepidoptera: Gracillariidae): een nieuwe soort voor de Nederlandse fauna
Entomologische Berichten 77 (5): 243-247

Foto: Frans Cupedo

top

De halmvlieg Chlorops kirigaminensis nieuw voor Nederland

In de duinen van Meijendel is de relatief grote halmvlieg Chlorops kirigaminensis gevonden. Deze soort was nog niet eerder in ons land aangetroffen, maar was tot nu toe alleen bekend uit Noord-Europa, Rusland en het oostelijke Palearctische gebied.

Over de biologie van de soort is weinig bekend, maar de larven zouden in de stengels van veenreukgras (Hierochloe odorata) leven.

Het aantal Nederlandse soorten halmvliegen komt hiermee op 143 soorten.

Bron:
Belgers, J.D.M. & P.L.Th. Beuk 2017
Chlorops kirigaminensis: een nieuwe halmvlieg voor Nederland (Diptera: Chloropidae)
Entomologische Berichten 77 (5): 238-239

Foto: Dick Belgers

top

Nieuw spookkreeftje bij Borssele

Student Brian Pater heeft onlangs een nieuw spookkreeftje voor Nederland ontdekt: Caprella equilibra. Hij vond de vlokreeftjes bij de koelwateruitlaat van de kerncentrale van Borssele.

De soort was al bekend van België en was dus verwacht in ons land. Marco Faasse bezocht de plek en kon bevestigen dat er meerdere exemplaren aanwezig waren.

Bron:
Damme, J. van 2017
Spookkreeft ontdekt bij Borssele
Provinciale Zeeuwse Courant 13-9-2017

Foto: Brian Pater

top

Stigmella nivenburgensis, een nieuwe mineervlinder

Op 2 oktober vond Ben van As bij Gieterveen in Drenthe afwijkende bladmijnen op kraakwilg Salix fragilis. Het bleek te gaan om Stigmella nivenburgensis. Een zeer verrassende vondst, omdat het een nieuwe vlinder voor Nederland betreft.

De dichtstbijzijnde vindplaatsen liggen in Noord-Frankrijk en Beieren en Brandenburg in Duitsland, maar de soort lijkt zich in Frankrijk naar het noorden uit te breiden.

Gericht zoeken op smalbladige wilgen leverde een grote hoeveelheid vindplaatsen op in Noord-Nederland en zelfs een in Flevoland.

DNA-onderzoek zal hopelijk kunnen aantonen of S. nivenburgensis ons land op eigen kracht heeft bereikt of dat ze met wilgen geïmporteerd is. Als Nederlandse naam wordt smalle wilgenmineermot voorgesteld.

Bronnen:
Nieukerken, E.J. van, B. van As & G. Tuinstra 2017
Stigmella nivenburgensis, een nieuwe mineervlinder voor Nederland in groot aantal gevonden in de noordelijke provincies
Microlepidoptera.nl

Nieukerken, E.J. van, B. van As & G. Tuinstra 2017
Nieuwe mini-microvlindersoort voor Nederland al op veel plekken gevonden
Nature Today

Foto: Erik van Nieukerken

top

Agenda t/m januari 2018
16 november Varia-avond wantsenstudiegroep Natuurhistorisch Genootschap in Limburg
17 november Determinatiedag zweefvliegen deze nieuwsbrief
18 november 64e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
18 november Entomodag: "Nachtvlinders in Vlaanderen" Vlaamse Vereniging voor Entomologie
25 november Sektie Everts, Najaarsbijeenkomst Nederlandse Entomologische Vereniging
25 november Entomologische studiedag Koninklijke Belgische Vereniging voor Entomologie
26 november Sectie Snellen, Studiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
26 november Pissebeddenexcursie Werkgroep voor landpissebedden van België / Nederlandse Pissebeddenwerkgroep
8 december Bijendag Bijenbeweging Overijssel deze nieuwsbrief
9 december Pissenbeddenexcursie Froidchapelle Werkgroep voor landpissebedden van België
15 december 29e Entomologendag Nederlandse Entomologische Vereniging
16 december 65e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
6 januari Aftrap 5000-soortenjaar deze nieuwsbrief
6 januari Pissenbeddenexcursie La louvière Werkgroep voor landpissebedden van België
13 januari Sektie Hymenoptera, Studiedag Nederlandse Entomologische Vereniging
27 januari BIJeenkomst deze nieuwsbrief
27 januari 66e verenigingsdag Nederlandse Malacologische Vereniging
27 januari Basis preparatie- & determinatiedag Wilde bijen- en wespenwerkgroep Aculea

top

Van de redactie

Dit is het zevenendertigste nummer van Tentakel, de digitale nieuwsbrief over ongewervelde dieren. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig naast de reguliere papieren EIS-nieuwsbrief.

In de nieuwsbrief is plaats voor allerlei korte berichten die het onderzoek aan ongewervelden in Nederland aangaan: berichten van het EIS-bureau, oproepen, bijzondere en fenologische waarnemingen, aankondiging van rapporten en boeken en een activiteitenagenda. Ook al uw bijdragen zijn welkom. U kunt deze sturen naar eis@naturalis.nl.

De nieuwsbrief is opgezet als Internetpagina (in HTML) en kan in de meest gangbare e-mailprogramma's worden gelezen. Met de berichtopmaak/e-mailindeling ingesteld op (originele) HTML ziet u behalve tekst ook plaatjes en kunt u via de blauwe links eenvoudig alleen dat nieuws er uit pikken dat u interesseert. Mocht u problemen hebben met het instellen van het HTML-formaat in uw e-mailprogramma schroom dan niet en neem gerust contact op. Of probeer het hier met uw webbrowser. Hier zijn ook alle reeds verschenen nummers beschikbaar.

Mocht u geen belangstelling (meer) hebben voor deze nieuwsbrief: een retour-mailtje naar dit adres is voldoende om uw e-mailadres te verwijderen van deze mailinglist. Aanmelden op dit adres is vanzelfsprekend ook mogelijk.

Ed Colijn

top

Index

De reeds verschenen nummers van Tentakel.

Tentakel 69 - 12 april 2023
Tentakel 68 - 22 februari 2023
Tentakel 67 - 15 december 2022
Tentakel 66 -18 oktober 2022
Tentakel 65 - 30 augustus 2022
Tentakel 64- 14 juni 2022
Tentakel 63 - 14 april 2022
Tentakel 62 - 20 januari 2022
Tentakel 61 - 15 december 2021
Tentakel 60 - 13 oktober 2021
Tentakel 59 -23 april 2021
Tentakel 58 - 13 april 2021
Tentakel 57 - 17 februari 2021
Tentakel 56 - 5 januari 2021
Tentakel 55 - 20 oktober 2020
Tentakel 54 - 25 augustus 2020
Tentakel 53 - 7 juli 2020
Tentakel 52 - 1 mei 2020
Tentakel 51 - 25 februari 2020
Tentakel 50 - 1 januari 2020
Tentakel 49 - 22 oktober 2019
Tentakel 48 - 27 augustus 2019
Tentakel 47 - 10 juli 2019
Tentakel 46 - 9 mei 2019
Tentakel 45 - 13 maart 2019
Tentakel 44 - 1 januari 2019
Tentakel 43 - 24 oktober 2018
Tentakel 42 - 22 augustus 2018
Tentakel 41 - 26 juni 2018
Tentakel 40 - 1 mei 2018
Tentakel 39 - 22 februari 2018
Tentakel 38 - 1 januari 2018
Tentakel 37 - 13 november 2017
Tentakel 36 - 5 september 2017
Tentakel 35 - 12 juli 2017
Tentakel 34 - 15 mei 2017
Tentakel 33 - 16 maart 2017
Tentakel 32 - 25 januari 2017
Tentakel 31 - 25 oktober 2016
Tentakel 30 - 21 juli 2016
Tentakel 29 - 25 mei 2016
Tentakel 28 - 24 maart 2016
Tentakel 27 - 18 januari 2016
Tentakel 26 - 16 december 2015
Tentakel 25 - 25 september 2015
Tentakel 24 - 6 augustus 2015
Tentakel 23 - 4 juni 2015
Tentakel 22 - 22 april 2015
Tentakel 21 - 26 februari 2015
Tentakel 20 -17 december 2014
Tentakel 19 -12 juni 2014
Tentakel 18 -20 maart 2014
Tentakel 17 -19 december 2013
Tentakel 16 - 2 november 2013
Tentakel 15 - 25 juli 2013
Tentakel 14 - 2 mei 2013
Tentakel 13 - 14 januari 2013
Tentakel 12 - 14 december 2012
Tentakel 11 - 19 juli 2012
Tentakel 10 - 8 mei 2012
Tentakel 9 - 8 maart 2012
Tentakel 8 - 1 december 2011
Tentakel 7 - 28 juli 2011
Tentakel 6 - 6 april 2011
Tentakel 5 - 23 december 2010
Tentakel 4 - 15 november 2010
Tentakel 3 - 15 september 2010
Tentakel 2 - 10 augustus 2010
Tentakel 1 - juli 2010